Σελήνιο κατά του καρκίνου
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Μπορεί το σελήνιο να μειώσει τον κίνδυνο για την εμφάνιση του καρκίνου; Το ενδιαφέρον για το βασικό αυτό θρεπτικό μέταλλο ως ένα πιθανό προληπτικό αντικαρκινικό αναδύθηκε πριν από 30 χρόνια με τη δημοσίευση μελέτης σύμφωνα με την οποία παρατηρήθηκαν μειωμένοι θάνατοι από λεμφώματα, καρκίνους της γαστρεντερικής οδού, των πνευμόνων και του μαστού σε ζώα που βρίσκονταν σε περιοχές με ψηλές συγκεντρώσεις σεληνίου. Άλλη μία μελέτη με βάση γεωγραφικές περιοχές είχε ανάλογα αποτελέσματα. Τα πρώτα ευρήματα ήταν υποσχόμενα παρ’ ότι στηρίζονταν σε μελέτες διαφορετικών πληθυσμών αντί σε έρευνα ατόμων. Δεν ήταν όμως δυνατό να συναχθούν ισχυρά συμπεράσματα καθώς δεν υπήρχε τρόπος να καθοριστεί αν οι άνθρωποι στις περιοχές με μεγάλες συγκεντρώσεις σεληνίου κατανάλωναν στην πραγματικότητα ψηλή ποσότητα του μετάλλου. Επιπλέον υπήρχε η πιθανότητα οι άνθρωποι στις συγκεκριμένες περιοχές να ήταν γενικότερα πιο υγιείς από αυτούς σε άλλες περιοχές. Χρειάζονταν λοιπόν πειστικές αποδείξεις πριν γίνουν ακλόνητες συστάσεις.
Η μελέτη του σεληνίου
Το σελήνιο της διατροφής είναι δύσκολο να μελετηθεί. Βρίσκεται κυρίως σε σπόρους, στο ψάρι και το κρέας αλλά η συγκέντρωσή του στις συγκεκριμένες τροφές ποικίλει ευρύτατα, εξαρτώμενη από τη συγκέντρωση του σεληνίου στο έδαφος, στις περιοχές όπου μεγαλώνουν τα φυτά ή βόσκουν τα ζώα. Σε αντίθεση, για παράδειγμα με τη βιταμίνη C δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζει κανείς πόσο σελήνιο βρίσκεται σε μία «τυπική» ποσότητα ενός κοινού φαγητού. Συνεπώς οι ερευνητές δεν μπορούσαν να υπολογίσουν την προσλαμβανόμενη ποσότητα σεληνίου, ρωτώντας τους εθελοντές μόνο για τις διαιτητικές τους συνήθειες. Παρ’ όλα αυτά κατάφεραν να εξετάσουν τις επιδράσεις του σεληνίου όσον αφορά τον κίνδυνο για καρκίνο στους ανθρώπους. Μετρώντας τις συγκεντρώσεις σεληνίου σε δείγματα από τα μαλλιά, τα νύχια ή το αίμα οι ερευνητές ήταν σε θέση να υπολογίσουν την ποσότητα σεληνίου που κατανάλωναν τα άτομα στη διάρκεια προηγούμενων εβδομάδων και μηνών. Αυτές οι μελέτες άφησαν να φανεί συσχετισμός ανάμεσα στο επίπεδο σεληνίου και στον μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο (ειδικά για καρκίνο του προστάτη). Τα δεδομένα όμως ήταν αντιφατικά και ατελέσφορα.
Ενθαρρυντικά ευρήματα
Μία κλινική δοκιμή είναι ο ιδανικός τρόπος για να μελετηθεί η σχέση μεταξύ σεληνίου και κινδύνου για καρκίνο γιατί οι ερευνητές μπορούν στην πραγματικότητα να χορηγήσουν στους εθελοντές συγκεκριμένη ποσότητα του μετάλλου ή εικονική ουσία και να παρακολουθούν προσεκτικά τις ενδείξεις για καρκίνο. Το 1996 ο Larry Clark και οι βοηθοί του στο κέντρο καρκίνου στην Αριζόνα δημοσίευσαν τα αποτελέσματα δοκιμής σεληνίου ως προληπτικού παράγοντα κατά του καρκίνου του δέρματος σε μία μεγάλη μελέτη σε 1,312 ασθενείς με ιστορικό βασικού ή επιθηλιακού καρκινικού κυττάρων. Σε αυτή τη δοκιμή οι ασθενείς χωρίστηκαν τυχαία ώστε οι μισοί να λαμβάνουν 200 mg σελήνιο ή εικονικό φάρμακο. Ύστερα από μία θεραπεία 4,5 χρόνων και άλλων έξι μελέτης, ασθενείς που πήραν σελήνιο είχαν 50% λιγότερο κίνδυνο να διαγνωστούν και να πεθάνουν από άλλες μορφές καρκίνου. Τα περιστατικά καρκίνου των πνευμόνων και οι θάνατοι ήταν σημαντικά μειωμένοι (50% πιο χαμηλοί) σε ασθενείς που έπαιρναν σελήνιο συγκριτικά με όσους έπαιρναν εικονική ουσία ακόμα και όταν οι ερευνητές υπολόγισαν τις επιδράσεις της ηλικίας, του φύλου και του καπνίσματος. Όμοια μειωμένος βρέθηκε επίσης ο κίνδυνος για καρκίνο του προστάτη και του ορθού (περίπου 60% – 65% μείωση). Οι αποδείξεις ήταν λιγότερο ξεκάθαρες για άλλους καρκίνους όπως η λευχαιμία, ο καρκίνος του μαστού ή ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης πιθανόν γιατί υπήρχαν πολύ λίγες περιπτώσεις των συγκεκριμένων μορφών ώστε οι ερευνητές να μπορέσουν να καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Αυτή η μελέτη έχει ευρέως θεωρηθεί ως ισχυρή ένδειξη για τον δυναμικό προληπτικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το σελήνιο και ήταν σοβαρό κίνητρο για τη δοκιμή για τον καρκίνο του προστάτη. Σύντομα θα πραγματοποιηθεί μεγάλη δοκιμή που χρηματοδοτείται από το National Cancer Institute, με στόχο να ελέγξει κατά πόσο το συμπλήρωμα σεληνίου μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη. Περισσότεροι από 30,000 άντρες θα λάβουν μέρος σε περισσότερα από 100 κέντρα σε όλες τις ΗΠΑ.
Μηχανισμοί προστασίας-δοσολογία
Παρ’ ότι δεν είναι ακόμα κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο το σελήνιο προστατεύει πιθανώς από την ανάπτυξη του καρκίνου προτάθηκαν αρκετοί μηχανισμοί. Σύμφωνα με έναν από αυτούς το σελήνιο βελτιώνει τις άμυνες του οργανισμού κατά των οξειδωτικών —δραστικών ουσιών που παράγονται από το σώμα και μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στο DNA και τις κυτταρικές μεμβράνες. Άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι το σελήνιο βελτιώνει την ανοσοποιητική λειτουργία και έτσι αναχαιτίζει την ανάπτυξη των κυττάρων. Προς το παρόν η εισηγούμενη ημερήσια δόση σεληνίου είναι 70mg, ποσότητα πολύ λιγότερη από αυτήν που χορηγήθηκε στην προαναφερθείσα κλινική δοκιμή Κλάρκς. Πολύ μεγάλες ποσότητες σεληνίου μπορεί να γίνουν τοξικές αλλά ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ υποστηρίζει ότι η λήψη 80-90mg ή περισσότερων την ημέρα ίσως να έχουν επίδραση στα ποσοστά του καρκίνου του προστάτη. Άλλοι εισηγήθηκαν ότι η οχύρωση μέσω της τροφής θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξασφάλιση ικανοποιητικών επιπέδων σεληνίου, όμοιων με την προσθήκη ιωδίου στο αλάτι ή βιταμίνης D στο γάλα. Παρ’ ότι μερικοί επιστήμονες αμφισβήτησαν τα ευρήματα του Κλάρκ ως «πολύ καλά για να είναι αληθινά» η μελέτη παρακίνησε επιπρόσθετη έρευνα που θα επικεντρωθεί στην επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων για συγκεκριμένες μορφές καρκίνου.
