ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
Συγγραφέας Ευριπίδης Μαντούδης Γράφτηκε στις ,
Φανταστείτε την Μαρία και τον Γιώργο. Ένα τυχαίο ζευγάρι που γνωρίστηκε, ερωτεύτηκε και αποφάσισε να παντρευτεί. Ήθελαν να κάνουν αμέσως παιδιά. Αλλά υπήρχε πρόβλημα «χημείας.»…κάτι που κανένας από τους δύο δεν γνώριζε. Πολύ συχνά, ζευγάρια αντιμετωπίζουν ανεξήγητη υπογονιμότητα, η οποία τους οδηγεί σε έναν εξαντλητικό αγώνα εξετάσεων και προγραμματισμένης σεξουαλικής επαφής. Δοκιμάζουν ακόμη και τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF), αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα;
Σύμφωνα με τον Δρ. Ευριπίδη Μαντούδη, για τα ζευγάρια που θέλουν να κάνουν παιδιά και δε μπορούν, το κλειδί είναι να αντιμετωπίσουν την υπογονιμότητά τους ως ένα συνδυασμό εκείνων και των συντρόφων τους. «Συνιστώ πάντα στα ζευγάρια αυτά να εξετάζονται ταυτόχρονα, καθώς η μικτής αιτιολογίας γονιμότητα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Ένας συνδυασμός συντρόφων μπορεί να αποδειχθεί ‘υπεργόνιμος’ ενώ ένας άλλος ‘υπογόνιμος’, ή προβληματικός. Είναι σημαντικό να επισημάνω ότι όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους έχει τη μέγιστη δυνατή γονιμότητα, αλλά ο άλλος αντιμετωπίζει κάποιο μικρό πρόβλημα, θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν παιδί».
Είναι γεγονός ότι πολλές φορές τα ζευγάρια πιστεύουν ότι είτε είναι γόνιμα είτε δεν είναι. Η πραγματική έλλειψη γονιμότητας όμως είναι εξαιρετικά σπάνια. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προβλήματα σύλληψης πάσχουν από υπογονιμότητα. «Υπογονιμότητα σημαίνει ότι ένα ζευγάρι παρουσιάζει καθυστέρηση στη σύλληψη και όχι παντελή ανικανότητα σύλληψης», λέει ο Δρ. Μαντούδης. Τα προβλήματα γονιμότητας συχνά προκύπτουν όταν και οι δύο σύντροφοι έχουν ελαφρώς προβληματική γονιμότητα – όταν η κινητικότητα του σπέρματος δεν είναι η προβλεπόμενη και όταν δεν γίνεται ωορρηξία σε κάθε κύκλο. Τότε μπορεί να χρειασθούν βοήθεια χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει περίπτωση να τεκνοποιήσουν. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο ώστε ακόμη και άνδρες χωρίς ζωντανά σπερματοζωάρια κατά την εκσπερμάτωση ή γυναίκες που δεν μπορούν να κάνουν ωορρηξία, να μπορούν να τεκνοποιήσουν.
Εάν μία γυναίκα έχει καλό «γενετικό υπόβαθρο» και προέρχεται από γενεές γυναικών οι οποίες τεκνοποίησαν χωρίς προσπάθεια λίγο πριν κλείσουν το 40οστό έτος της ηλικίας τους, τότε έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να μην αντιμετωπίσει ούτε αυτή πρόβλημα. «Σήμερα, όμως πολλές γυναίκες αγνοούν την υπογονιμότητά τους μέχρι να θελήσουν να κάνουν παιδιά» λέει ο Δρ. Ε. Μαντούδης.
Ποια Μέθοδος Μπορεί να σας Ανοίξει το Δρόμο προς τη Μητρότητα;
ICSI – Μικρογονιμοποίηση: Xρησιμοποιείται όταν ο άνδρας παρουσιάζει χαμηλό αριθμό σπέρματος, με χαμηλή κινητικότητα ή πολλές ανωμαλίες. Ενδείκνυται και σε ζευγάρια που έχουν δοκιμάσει την εξωσωματική γονιμοποίηση, με αρνητικά αποτελέσματα. Στην μέθοδο αυτή, τα ωάρια συλλέγονται και τοποθετούνται σε ειδικό υγρό ώστε να αφαιρεθούν τα κύτταρα που τα περιβάλλουν. Επιλέγονται μόνο τα ώριμα ωάρια και κάθε ένα τοποθετείται σε ένα μικροσκοπικό δοχείο όπου ένα μόνο σπερματοζωάριο εισχωρεί στο κέντρο του ωαρίου με την βοήθεια μίας βελόνας/ ένεσης. Εάν το ωάριο γονιμοποιηθεί, το έμβρυο μεταφέρεται στη μήτρα όπου πιθανόν να εμφυτευτεί. Τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου είναι μεγαλύτερα από αυτά της εξωσωματικής, καθώς επιλέγεται επί το πλείστον στις περιπτώσεις όπου η υπογονιμότητα είναι ανδρικής αιτιολογίας και οι γυναίκες δεν παρουσιάζουν πρόβλημα γονιμότητας.
GIFT – Μεταφορά Ωαρίων & Σπερματοζωαρίων στη Σάλπιγγα: Χρησιμοποιείται συνήθως σε περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας, ελαφριάς ενδομητρίωσης ή ενίοτε όταν πολλαπλές εξωσωματικές έχουν αποτύχει. Όπως και στην εξωσωματική, διεγείρονται οι ωοθήκες και συλλέγονται τα ωάρια. Τα καλύτερα τρία ωάρια αναμειγνύονται με το σπέρμα και όλα μαζί τοποθετούνται στις σάλπιγγες, ώστε η γονιμοποίηση να επιτευχθεί μέσα στο σώμα της γυναίκας. Αυτή η διαδικασία διενεργείται χρησιμοποιώντας λαπαροσκόπηση με ειδικό καθετήρα εμβρυομεταφοράς.
IUI – Σπερματέγχυση: Χρησιμοποιείται συχνά σε περιπτώσεις όπου η γυναίκα έχει ωορρηξία και διαβατές σάλπιγγες, αλλά το σπέρμα έχει χαμηλή κινητικότητα και/ ή δεν μπορεί να διαπεράσει τον τράχηλο. Το σπέρμα ‘πλένεται’ και περνά επεξεργασία. Ένα μακρόστενο μικρό πλαστικό σωληνάκι (καθετήρας) τοποθετείται στον κόλπο της γυναίκας και «αδειάζει» το σπέρμα στη μήτρα κοντά στα ωάρια, όταν η γυναίκα είναι σε γόνιμες ημέρες. Πολλές φορές, η διαδικασία αυτή συνδυάζεται με διέγερση των ωοθηκών. Πρόκειται για μία απλή διαδικασία και εντελώς ανώδυνη (δεν απαιτεί τη χρήση γενικής αναισθησίας), αλλά όχι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε γυναίκες άνω των 35 ετών.
IVF – Εξωσωματική Γονιμοποίηση: Η μέθοδος αυτή συνήθως χρησιμοποιείται όταν: 1) Υπάρχει ανεξήγητη υπογονιμότητα. 2) Η γυναίκα έχει αδιάβατες ή κατεστραμμένες σάλπιγγες, οι οποίες δεν επιδέχονται χειρουργικής επέμβασης, ή αντισώματα στην τραχηλική βλέννα που αποτρέπουν τη σύλληψη. 3) Ο άνδρας έχει χαμηλό αριθμό σπέρματος ή σπέρμα με χαμηλή κινητικότητα ή αντισώματα στο σπέρμα. Οι ωοθήκες της γυναίκας διεγείρονται και όταν τα ωάρια ωριμάσουν, συλλέγονται. Η συλλογή των ωαρίων γίνεται χρησιμοποιώντας υπέρηχο και μία πολύ λεπτή βελόνα. Η κεφαλή του υπερήχου τοποθετείται στον κόλπο και καθοδηγεί τη βελόνα στις ωοθήκες. Όταν βρεθεί ένα ωάριο, η βελόνα το αναρροφά. Μετά τη συλλογή των ωαρίων, αυτά αναμειγνύονται με το σπέρμα σε ένα επίπεδο γυάλινο δοχείο και τα γονιμοποιημένα ωάρια μεταφέρονται πίσω στη μήτρα. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία πολύ απαιτητική διαδικασία – ένας κύκλος εξωσωματικής διαρκεί 4 – 5 εβδομάδες. Με αυτή τη μέθοδο ενδέχεται να αντιμετωπίσετε προβλήματα που έχουν να κάνουν με τη διέγερση των ωοθηκών, καθώς είναι συχνά δύσκολο να ισορροπήσουν οι ορμόνες ώστε να παραχθεί ο σωστός αριθμός ωαρίων. Ωστόσο, η θεραπεία αυτή είναι εξαιρετικά ασφαλής και επιτυχής.
Διέγερση των Ωοθηκών: Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει τη λήψη ορμονών, σε μορφή ταμπλέτας ή ενδομυϊκής ή υποδόριας ένεσης εάν:
1) Απαιτείται η παραγωγή επιπλέον ωαρίων για θεραπεία γονιμότητας, όπως η εξωσωματική ή η σπερματέγχυση 2) Πάσχετε από το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (σε αυτή την περίπτωση θα σας χορηγηθεί η ορμόνη FSH ή κάποιο φάρμακο για να διεγερθεί η FSH στον οργανισμό σας). 3) Η παραγωγή ωαρίων σας είναι ανεπαρκής και/ ή έχετε λίγη ή καθόλου περίοδο. Τα φάρμακα που χορηγούνται σε αυτές τις περιπτώσεις κάνουν τις ωοθήκες σας να «δουλεύουν» περισσότερο απ’ότι κανονικά. Οι ταμπλέτες κιτρικής κλομιφένης συνήθως χορηγούνται για πέντε ημέρες στην αρχή του κύκλου σας. Ενέσεις, ενδομυϊκές ή υποδόριες, γίνονται συνήθως σε καθημερινή βάση ή μέρα παρά μέρα, οι οποίες περιλαμβάνουν ορμόνες όπως η hMG και η hCG. Συχνά, χορηγούνται επίσης προγεστερόνη ή άλλα φάρμακα σε χάπια ή ενέσιμη μορφή. Με τη χορήγηση αυτών των ορμονών, ενέχει ο κίνδυνος των πολύδυμων κυήσεων, καθώς και της υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Μπορεί επίσης να παρατηρηθούν παρενέργειες όπως ναυτία, πονοκέφαλοι, ευαισθησία στο στήθος, εξάψεις και προβλήματα όρασης.
DI – Δωρεά Σπέρματος χρησιμοποιείται όταν:
Ο άνδρας είναι στείρος (λόγω ακτινοθεραπείας ή άλλων ανεξήγητων αιτιών)
Ο άνδρας είναι φορέας κάποιας ανίατης ασθένειας
Η γυναίκα δεν έχει σύντροφο και θέλει να γίνει μητέρα
Βιοψία όρχεων δείχνει παντελή έλλειψη κυττάρων της σπερματικής σειράς
Το σπέρμα ενός ανώνυμου δότη, αφού κρυοσυντηρηθεί για 6 μήνες και ο δότης ελεγχθεί για φλεγμονές, τοποθετείται με τεχνητά μέσα στη μήτρα με απλή και ανώδυνη διαδικασία.
Χειρουργική Επέμβαση για τη Γυναικεία Υπογονιμότητα: συνιστάται εάν η γυναίκα έχει:
Απόφραξη ή συμφύσεις στις ωοθήκες ή στις σάλπιγγες: συχνά προκαλούνται από φλεγμονές των γεννητικών οργάνων. Η επιτυχία μίας χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ανατομική θέση του προβλήματος, τη ζημιά που έχει ήδη γίνει και την εμπειρία του χειρουργού.
Ενδομητρίωση: η θεραπεία με laser ή η χειρουργική επέμβαση ενδέχεται να μειώσουν τις περιοχές της ενδομητρίωσης και των συμφύσεων, αλλά η επιτυχία εξαρτάται από την περιοχή στην οποία εμφανίζεται η ενδομητρίωση.
Ένα στενό ή αποφραγμένο τράχηλο που πρέπει να ανοίξει
Ινομυώματα: μπορούν να αφαιρεθούν σχετικά εύκολα. Ορισμένες μορφές ινομυωμάτων έχουν αρνητική επίδραση στην γονιμότητα.
Μήτρα με ανώμαλο σχήμα, πολύποδες: μπορεί να διεξαχθούν υστεροσκοπικές επεμβάσεις, με μεγάλο ποσοστό διόρθωσης του προβλήματος. Συνεπώς, η φυσιολογική σύλληψη είναι εφικτή για το 65%-75% των γυναικών
Κύστες στις ωοθήκες: λαπαροσκοπικές ή μικροσκοπικές τεχνικές χρησιμοποιούνται ώστε να γίνει μία μικρή τομή στην ωοθήκη και να αφαιρεθούν οι κύστες.
Ενδομητρικοί πολύποδες: μπορούν να αφαιρεθούν με υστεροσκόπηση.
Η χειρουργική διάγνωση των προβλημάτων υπογονιμότητας γίνεται με λαπαροσκόπηση ή υστερογαλπιγγογραφία (με βελόνα περνάει έγχρωμο υγρό στη μήτρα). Πολλές φορές, μικρά προβλήματα μπορούν να διορθωθούν κατά τη διάρκεια μίας λαπαροσκόπησης. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μικροχειρουργική. Το βασικό πλεονέκτημα της χειρουργικής επέμβασης είναι ότι όταν είναι επιτυχής, επιτρέπει τη φυσιολογική σύλληψη. Στα μειονεκτήματα περιλαμβάνονται παρενέργειες που σχετίζονται με τη γενική αναισθησία, καθώς και το χρόνο που απαιτείται για να ανακάμψει η ασθενής από τη χειρουργική επέμβαση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η επέμβαση μπορεί από μόνη της να προκαλέσει περαιτέρω συμφύσεις ή απόφραξη.
