Καρκίνος παχέος εντέρου
Συγγραφέας Παναγιώτης Αντωνίου Γράφτηκε στις ,
Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση & θεραπεία
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο καρκίνος είναι μια πρόσφατη ασθένεια και ότι οι αιτίες του σχετίζονται αποκλειστικά με την σύγχρονη ζωή, αλλά προφανώς κάνουν λάθος για τι ο καρκίνος είναι μια πολύ παλιά ασθένεια. Μερικοί τύποι καρκίνου είναι γνωστό ότι υπάρχουν από τα προϊστορικά χρόνια. Ασθένεια των οστών που πιθανόν ήταν καρκίνος έχει βρεθεί σε οστά δεινοσαύρου ηλικίας 80 εκατομμυρίων ετών, ο δε ηλικίας 500000 ετών πιθηκάνθρωπος της Iawa (1891) παρουσίαζε όγκο μηριαίου οστού.
Σε Αιγυπτιακούς παπύρους περιγράφονται εγχειρήσεις για την θεραπεία του καρκίνου, ενώ ο Ιπποκράτης αναγνωρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και τον ξεχωρίζει από παρόμοιες ασθένειες. Στις ημέρες μας διαγιγνώσκονται περισσότεροι καρκίνοι και φαίνεται να εκδηλώνεται πιο συχνά επειδή οι ιατροί είναι καλύτερα εξοπλισμένοι, οι άνθρωποι ζούν περισσότερο και ο καρκίνος παρουσιάζεται με αυξημένη συχνότητα στους ηλικιωμένους, αλλά και στην ολοένα και πιο ευρεία διάδοση ανθυγιεινών τρόπων ζωής.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της έκθεσης για τον καρκίνο σ’όλο τον κόσμο του International Agency for Research on Cancer (IARC) της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας το 2020 θα εμφανίσουν κάποια κακοήθη νεοπλασία 15 εκατομμύρια άνθρωποι έναντι 10 εκατομμυρίων το 2000. Επίσης στο 1/3 των Ευρωπαίων πολιτών θα διαγνωσθεί καρκίνος κάποια στιγμή στην ζωή τους, ενώ το 25% από αυτούς θα πεθάνει από την ασθένεια αυτή.
Όμως είναι αποδεδειγμένο πια ότι ορισμένες μορφές καρκίνου μπορούν να προληφθούν, ενώ άλλες θα ήταν δυνατό να θεραπευθούν εάν είχαν ανιχνευθεί νωρίτερα όπως τονίζεται στην ανωτέρω έκθεση.
Ο καρκίνος αποτελεί σήμερα την δεύτερη, κατά συχνότητα, ομάδα αιτιών θανάτου στον Ευρωπαικό πληθυσμό ηλικίας 35-64 ετών. Στην ΕΕ το 1990 καταγράφηκαν 1292000 περιπτώσεις καρκίνου όλων των μορφών, εξαιρουμένων των μη μελανωτικών μορφών δερματικού καρκίνου. 137000 άνθρωποι ετησίως προσβάλλονται από καρκίνο παχέος εντέρου και οι περισσότεροι μπορούν να χειρουργηθούν, όμως το 50% θα υποτροπιάσει τα επόμενα 5 χρόνια. Εξ’αυτών διαπιστώθηκε αναλογικά με το φύλο ίση κατανομή σε ανδρικό & γυναικείο πληθυσμό.
Ωστόσο , τα τελευταία χρόνια, στον χάρτη των χωρών της ΕΕ υπάρχει μια σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά τις νότιες χώρες της Κοινότητας ( Ελλάδα , Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία) συγκρινόμενες με τον Ευρωπαικό Βορρά. Στις νότιες χώρες παρατηρείται μείωση της επίπτωσης όλων των μορφών του καρκίνου με εξαίρεση τον καρκίνο του στομάχου ο οποίος παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Αντιμετωπίζοντας τον καρκίνο ως ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε εδώ και κάποια χρόνια, στις χώρες μέλη τον Ευρωπαικό κώδικα κατά του καρκίνου. Ο εν λόγω κώδικας αποτελεί μια σειρά από οδηγίες, οι οποίες αν τηρηθούν θα μπορούσαν να μειώσουν την επίπτωση της νόσου και την θνησιμότητα στα κράτη μέλη.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι πολύ συχνότερος στην Δυτική Ευρώπη και στην Βόρειο Αμερική απ’ότι στην Ελλάδα, φαίνεται όμως ότι αυξάνεται και στην χώρα μας με γρήγορο ρυθμό. Υπολογίζεται ότι προσβάλλονται ετησίως στην χώρα μας 3000 άνθρωποι. Στην Αγγλία πχ ο αριθμός αυτός είναι 24000. Δεύτερος σε συχνότητα μετά τον καρκίνο του πνεύμονα ο καρκίνος του παχέος εντέρου “σκοτώνει” περισσότερους ανθρώπους από όποιον άλλο καρκίνο στον βιομηχανικό κόσμο. Τα νεοπλάσματα στο παχύ έντερο θεωρούνται ασθένεια του Δυτικού πολιτισμού. Οι άνθρωποι στις Δυτικές κοινωνίες είναι πιο ευτραφείς, ζούν περισσότερο, έχουν λιγότερα παιδιά, καταναλώνουν περισσότερα λίπη, περισσότερο κόκκινο κρέας & λιγότερες τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες (φρούτα & λαχανικά) τις τελευταίες 5 δεκαετίες. Όλα αυτά συντείνουν στην εμφάνιση της νόσου.
Είναι κοινή ασθένεια και στα δυο φύλα, αυξάνεται σε συνάρτηση με την ηλικία, είναι μεγαλύτερη η συχνότητα στις αστικές περιοχές και κάπως μεγαλύτερη στις ανώτερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις. Σε μια κάπως παλιότερη μελέτη, ο εύπορος πληθυσμός στο Hong Kong είχε διπλάσια θνησιμότητα από καρκίνο του παχέος εντέρου συγκρινόμενη με τον πτωχότερο πληθυσμό της περιοχής.
Γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου τεκμηριώνεται στο 20% των περιπτώσεων. Έχει πχ διαπιστωθεί σε πρόσφατες μελέτες ότι η οικογενής πολυποδίαση (μια μορφή καρκίνου με κληρονομική επιβάρυνση ) οφείλεται σε έλλειψη γενετικού υλικού. Γενικά είναι παραδεκτό ότι, τα περισσότερα αν όχι όλα, νεοπλάσματα του παχέος εντέρου προέρχονται από προηγούμενα αθώα αδενώματα (πολύποδες).
Η πιθανότητα για εμφάνιση πολύποδα και καρκίνου αυξάνει με την ηλικία και η εμφάνιση των αδενωμάτων προηγείται εκείνης των καρκινωμάτων κατά 5-10 χρόνια. Το μεσοδιάστημα μεταξύ πολύποδα-καρκίνου είναι τουλάχιστον 4 χρόνια και εξαρτάται από τον βαθμό δυσπλασίας. Προληπτική αφαίρεση πολυπόδων από το παχύ έντερο με κολοσκόπηση μπορεί να προλάβει την επικείμενη ανάπτυξη καρκίνου.
Ίσως η μοναδική περίπτωση που τα νεοπλάσματα του παχέος εντέρου εμφανίζονται χωρίς την ύπαρξη πολυπόδων είναι οι χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του εντερικού σωλήνα (ελκώδης κολίτις, νόσος Crohn). Οι χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου είναι πολύ συχνές στον Δυτικό κόσμο, με ιδιαίτερα αυξητική τάση στις αναπτυγμένες χώρες.
Ο πιο σημαντικός ίσως θεραπευτικός προβληματισμός είναι η πρόγνωση της εξέλιξης της νόσου, στοιχείο που απαιτεί την επισταμένη διερεύνηση ενός εκάστου των περιστατικών, γιατί τόσο η ελκώδης κολίτις όσο και η νόσος Crohn είναι χρόνιες παθήσεις που συνοδεύουν τον ασθενή δια βίου με περιόδους ηρεμίας που διακόπτονται από εξάρσεις της νόσου. Επιπλέον δε όπως σε κάθε παρατεταμένη φλεγμονή έτσι και στις χρόνιες φλεγμονές του εντέρου, ο κίνδυνος ανάπτυξης ενός κακοήθους όγκου είναι υπαρκτός.
Στην ελκώδη κολίτιδα, η προσβολή του συνόλου του παχέος εντέρου και μάλιστα σε νεαρή ηλικία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στα 10 χρόνια μετά την εγκατάσταση της νόσου. Στατιστικά παρατηρείται ένας αθροιστικός κίνδυνος 10-20% ανά δεκαετία διάρκειας της νόσου. Γενικά ο ένας στους 20 ασθενείς θα αναπτύξει καρκίνο παχέος εντέρου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου στη νόσο του Crohn είναι πιθανά πολύ χαμηλότερος.
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι εάν κάποια από τις ασθένειες αυτές είναι εγκατεστημένη πέραν των 10 ετών, απαιτούνται κάθε 2 χρόνια τυπικές ενδοσκοπικές εξετάσεις αλλά και ακτινολογικές εξετάσεις λεπτού εντέρου. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος ώστε οι πρώιμες μεταβολές να εντοπίζονται έγκαιρα. Σε αυτά τα περιστατικά η χειρουργική θεραπεία μπορεί να προλάβει την εξάπλωση του καρκίνου.
Ο IARC υπολογίζει ότι περίπου το 80% των καρκίνων έχει κατά κανόνα περιβαλλοντική προέλευση. Η υποστήριξη αυτής της άποψης βασίζεται σε παρατηρούμενες διαφορές περιπτώσεων καρκίνων μεταξύ γενετικά όμοιων πληθυσμών που ζουν όμως σε διαφορετικό περιβάλλον.
Η διαπίστωση ότι οι περισσότεροι καρκίνοι προκαλούνται από περιβαλλοντικούς παράγοντες σημαίνει ότι ένας σημαντικός αριθμός αυτών, ίσως ο μεγαλύτερος, μπορεί να προληφθεί. Η βλαπτική επίδραση του περιβάλλοντος δεν είναι βέβαια θέμα μιας μικρής χρονικής περιόδου (μερικών εβδομάδων ή μηνών) αλλά απαιτεί μια συνεχή έκθεση πολλών παραγόντων επι μεγάλο χρονικό διάστημα, συνήθως πολλών ετών, η επίδραση δε αυτή εντοπίζεται κυρίως στο αναπνευστικό & το πεπτικό σύστημα.
Μια ειδική ομάδα μη κορεσμένων δραστικών χημικών ουσιών, τα δεκαπεντάνια, συντίθενται με την βοήθεια των βακτηριδίων του παχέος εντέρου και μπορούν να παίξουν ρόλο στην εμφάνιση της νεοπλασίας. Το πολύ ψημένο κρέας και το ψάρι και σε χαμηλότερο βαθμό οι τηγανισμένες τροφές περιέχουν τέτοιους μεταλαξιογόνους παράγοντες.
Επίσης αξιοπερίεργος περιβαλλοντικός μάλλον παράγων είναι υπεύθυνος για την διπλάσια η και τριπλάσια πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου στους κατασκευαστές καλουπιών και των μοντέλων στην αυτοκινητοβιομηχανία, που δεν έχει όμως ταυτοποιηθεί. Άλλη παρόμοια πιθανή σχέση είναι μεταξύ ορθικού καρκίνου και κατανάλωσης μπύρας.
Η κυριότερη απόδειξη για την δράση των περιβαλλοντικών παραγόντων υπάρχει στον ρόλο της διατροφής. Αν και η διατροφή είναι μια μεγάλη γαστριμαργική απόλαυση της δυτικής κοινωνίας και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια συγκεκριμένη δίαιτα επειδή σαφώς το έχουν επιλέξει αυτό δεν σημαίνει ότι είναι πάντοτε και η πιο σωστή.
Η σχέση μεταξύ δίαιτας και υγείας έχει μακρά και σημαντική ιστορία. Ο Ιπποκράτης ήταν πεπεισμένος για το κέρδος της φυτοφαγίας, αλλά δεν είχε ανεβρεθεί κάποια συσχέτιση δίαιτας και καρκίνου μέχρις ότου η ανθρωπότητα “νίκησε” τις λοιμώδεις νόσους, αυξήθηκε το προσδόκιμο επιβίωσης και έτσι έγινε ο καρκίνος η μείζων αιτία θανάτου. Από το 1930 υπάρχουν μελέτες για την σχέση δίαιτας και καρκίνων του πεπτικού.
Στην δεκαετία του ’60 η προσοχή ήταν στραμμένη στον ρόλο του λίπους στην διατροφή, ενώ στην επόμενη δεκαετία ανεδείχθη η σπουδαιότητα της δίαιτας με υπόλειμμα. Πιο πρόσφατα η προσοχή έχει στραφεί στα φρούτα και λαχανικά, ιδίως τις σαλάτες. Πολλές μελέτες έχουν εμφανισθεί διεθνώς με θέμα τη διατροφή και το καρκίνο και υπάρχει η αισιοδοξία ότι οι διαιτητικοί κανόνες είναι δυνατόν να ελαττώσουν την συχνότητα ανάπτυξης του καρκίνου και να επιβραδύνουν την εμφάνισή του.
Επιδημιολογικές μελέτες και έρευνες που έγιναν σε πειραματόζωα, έδειξαν ότι δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες προστατεύουν από την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου. Αν και ο προστατευτικός ρόλος των ινών δεν έχει τελείως αποσαφηνισθεί, η επιδημιολογία συνδέει την υψηλή πρόσληψη φυτικών διαιτητικών παραγόντων με χαμηλή συχνότητα εμφάνισης νεοπλασμάτων παχέος εντέρου.
Ο προστατευτικός ρόλος των ινών συνίσταται σε αύξηση του όγκου των κοπράνων, σε διάλυση-αραίωση των ουσιών που προάγουν την καρκινογένεση, ενώ προωθούν την γρήγορη εξαφάνισή τους από τον οργανισμό ελαχιστοποιώντας την χρονική διάρκεια επαφής τους με τον βλεννογόνο ελαττώνοντας τον χρόνο διέλευσης από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Ο στόχος πρέπει να είναι να πεισθούν οι νεώτεροι υγιείς άνθρωποι να καταναλώνουν δίαιτες πλούσιες σε φρούτα και λαχανικά ώστε να μπορούμε να μιλάμε για πρόληψη στον καρκίνο, κάτι που έχει αποδειχθεί ότι δεν ισχύει για ηλικίες άνω των 60 ετών.
Η διατροφή του ανθρώπου περιέχει σημαντικό βαθμό καρκινογόνων, φυσικών, τεχνητών αλλά και αυτών που σχηματίζονται κατά το μαγείρεμα ή την συντήρηση των τροφίμων. Υπολογίζεται ότι ο άνθρωπος καταπίνει κάθε ημέρα 2-2,5 γρ καμένης οργανικής ύλης με το μαγειρεμένο φαί. Σημαντικό μέρος της ύλης αυτής είναι καρκινογόνες χημικές ουσίες. Διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη, άλατα και πρωτείνες είναι υπεύθυνη για αυξημένα ποσοστά καρκίνων του παχέος εντέρου και του στομάχου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ιαπωνία που τα τελευταία 15 χρόνια αυξήθηκε η κατανάλωση λίπους κατά 15%, ο καρκίνος του παχέος εντέρου παρουσίασε αύξηση κατά 130%. Στην Ελλάδα την 25ετία 1960-1985 δημιουργήθηκαν συγκεκριμένες διαχρονικές εξελίξεις που ευθύνονται για την αύξηση μερικών νεοπλασμάτων συνεπεία της διατροφής. Στην περίοδο αυτή η ημερήσια κατά κεφαλή θερμιδική πρόσληψη αυξήθηκε κατά 22%, αύξηση που οφείλεται κυρίως στο γάλα και γενικά τα γαλακτοκομικά είδη που η κατανάλωσή τους σημείωσε αύξηση κατά 339%, ενώ η χρήση βουτύρου και ζωικών λιπών αυξήθηκε κατά 239%.
Το γεγονός της μεταβολής της διατροφής και στην Ελλάδα προκάλεσε αύξηση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Σημειώνουμε ότι παράλληλα αυτά τα χρόνια είχαμε στην χώρα μας αύξηση του σωματομετρικού δείκτη και το ύψος αυξήθηκε κατά 7 εκ σε 15 χρόνια. Ο καφές, τα οινοπνευματώδη ποτά και η κατανάλωση συντηρημένων τροφών συμβάλουν σε μικρότερο αλλά σημαντικό βαθμό στην ανάπτυξη καρκίνων του πεπτικού συστήματος.
Με την λέξη διατροφή εννοούμε κάθε τροφή που εισέρχεται στο πεπτικό σύστημα και επομένως δεν είναι μόνο οι μηχανισμοί της καρκινογένεσης ενός μόνον διατροφικού παράγοντα αλλά η επίδραση πλείστων στην ενεργοποίηση και την προαγωγή των κυττάρων.
Υπάρχουν πολλά και συνεπή επιδημιολογικά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η μεγάλη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων ασκεί όπως είπαμε ισχυρή προστατευτική δράση κατά πολλών μορφών καρκίνου και βέβαια και του παχέος εντέρου. Από τα λαχανικά & τα φρούτα, τα ωμά και φρέσκα δηλαδή το μαρούλι, τα φυλλώδη και τα λαχανικά της οικογένειας των αλλιοιδών (σκόρδο, κρεμμύδι) παρουσιάζουν συστηματική αρνητική σχέση με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Τα νωπά λαχανικά & φρούτα είναι οι κύριες πηγές βιταμίνης Α, C, E, ιχνοστοιχείων και φυτικών ινών.
Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα, που είναι αζωτούχες ενώσεις, χρησιμοποιούνται σαν συντηρητικά σε κρέατα και αλλαντικά και μπορούν να μετατραπούν στο στομάχι σε νιτροδοενώσεις που θεωρούνται καρκινογόνες συνιστά στα ζώα. Αν και το Εθνικό Αντικαρκινικό Ίδρυμα των ΗΠΑ συνιστά ένα πρόγραμμα ‘ 5 μερίδων ημερησίως’ για φρούτα και λαχανικά, δεν είναι προς το παρόν δυνατό να υπάρξει ακρίβεια όσον αφορά την ποσότητα των φρούτων και λαχανικών που απαιτείται για να υπάρξει κάποια προστασία. Θα πρέπει να καταναλώνονται με κάθε γεύμα, αν αυτό είναι δυνατόν.
Τα σταθερά χαμηλότερα ποσοστά πολλών μορφών καρκίνων που αναφέρονται στις νότιες ευρωπαϊκές χώρες συνδέονται με τη λεγόμενη ‘Μεσογειακή διατροφή’, η οποία χαρακτηριστικά περιλαμβάνει λιγότερα συνολικά λίπη, ιδίως ζωικά και κρέατα και μεγαλύτερες ποσότητες ψαριών, ελαιολάδου, λαχανικών και φρούτων, ινών και σπόρων.
Ενώ υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι υπάρχει κάποια σχέση, έως σήμερα δεν έχει αυτή αποδειχθεί ικανοποιητικά. Αυτό όμως το είδος διατροφής συνιστάται τόσο για την αποφυγή του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου, όσο και άλλων χρόνιων παθήσεων. Όσον αφορά το θέμα της συμπληρωματικής διατροφής το συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει δυνητικό όφελος από την χρήση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων (βιταμινών, ιχνοστοιχείων κλπ).
Επίσης πολλές μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει κάποια θετική σχέση μεταξύ προσλήψεως μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ασπιρίνης, ασβεστίου, σεληνίου, σιδήρου και διαφόρων άλλων παραγόντων και μείωσης της συχνότητας του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τίποτε όμως δεν είναι πλήρως αποδεδειγμένο και δεν συνιστώνται συστηματικά.
Το υπερβολικό βάρος μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης και έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί αιτία αυξημένης θνησιμότητας. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου εκτός βέβαια από την αύξηση των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Σε μια μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ με 750000 συμμετέχοντες διαπιστώθηκε υψηλή θνησιμότητα από καρκίνο παχέος εντέρου, όπως και σε αντίστοιχη μελέτη στην Δανία επι 44000 ασθενών. Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου γενικά αλλά και του παχέος εντέρου ήταν μεγαλύτερη κατά 16% από τον γενικό πληθυσμό.
Υπολογίζεται ότι για να εμφανισθεί καρκίνος παχέος εντέρου με συμπτώματα περνούν ίσως 5-10 χρόνια από την εμφάνιση των καρκινικών κυττάρων. Τα συμπτώματα της ασθένειας αυτής μπορεί να είναι ακαθόριστα κοιλιακά ενοχλήματα που επιμένουν (πόνος , φουσκώματα, διάρροιες εναλλασσόμενες με περιόδους δυσκοιλιότητας), επίμονη αίσθηση για αφόδευση, πρωκταλγία, αδυναμία με ανεξήγητη αδυναμία, εύκολη κόπωση, ζάλη, ανορεξία, προβλήματα από τα νεφρά ή πυρετοί χωρίς σαφή αιτιολογία.
Όμως το κυριότερο σύμπτωμα που πρέπει να ελέγχεται πάντοτε αμέσως είναι η αιμορραγία (εντερορραγία). Σήμερα η ελπίδα της ίασης στον καρκίνο του παχέος εντέρου στηρίζεται στην ανεύρεση εύκολης μεθόδου πρόληψης (αφαίρεση πολυπόδων) ή έγκαιρης διάγνωσης. Έγκαιρα σημαίνει προτού να καταλάβετε την παρουσία του στον εαυτό σας γιατί τότε μπορεί να θεραπευθεί! Η αιμορραγία από τους πολύποδες η τον καρκίνο του παχέος εντέρου στα αρχικά στάδια δεν φαίνεται στα κόπρανα.
Η διαπίστωση αφανούς αιμορραγίας από το παχύ έντερο δεν είναι πάντοτε καρκίνος, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε καλοήθεις παθήσεις του εντέρου. Η αφανής αυτή αιμορραγία είναι μια προειδοποίηση που δεν θα πρέπει να παραμεληθεί. Η αξία της ανίχνευσης αυτής της αιμορραγίας έγινε γρήγορα αντιληπτή και άρχισε να εφαρμόζεται ειδικό test (Haemoccult test), η προσφορά του οποίου στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού είναι μεγάλη ιδίως στις ηλικίες άνω των 50 ετών & πριν εμφανισθούν συμπτώματα.
Έρευνες που έχουν γίνει έδειξαν ότι στο 90% των θετικών test με αφανή αιμορραγία στα κόπρανα δείχνουν την παρουσία μιας καλοήθους ασθένειας και όχι καρκίνου. Για αυτό και δεν πρέπει να ‘τρομοκρατούμαστε’ από τα αποτελέσματα αλλά και την υποχρέωση εφαρμογής της μετά κάποια ηλικία. Μερικές από τις καλοήθεις παθήσεις μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο στο μέλλον. Το υπόλοιπο 10% οφείλεται σε καρκίνο παχέος εντέρου.
Το test αυτό μπορεί να γίνει χωρίς περιορισμό στην τροφή αλλά συνιστάται ογκώδης τροφή με λαχανικά, ωμές σαλάτες, ξηροί καρποί και δημητριακά, ώστε αν υπάρχει πολύποδας ή καρκίνος στο παχύ έντερο να αποκαλυφθεί δίνοντας μικροσκοπική αιμορραγία στα κόπρανα που φαίνεται στο test. Αυτό μπορεί να γίνει απλά, εύκολα και οικονομικά στο σπίτι.
Ένα πολύ σημαντικό θέμα που δυστυχώς ακόμα και σήμερα διαφεύγει της προσοχής ακόμη και των ιατρών είναι η δέουσα προσοχή σε αιμορραγία από αιμορροίδες. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αξιολογούν ιδιαίτερα μια τέτοια αιμορραγία και καθυστερούν πολύ να επισκεφθούν κάποιο ιατρό, ακόμη και χρόνια, όταν δε γίνει αυτό δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ο έλεγχος δεν είναι ενδεδειγμένος. Και αυτό σημαίνει πως πολλοί καρκίνοι ιδίως του ορθού θα μπορούσαν να είχαν ανεβρεθεί γρηγορότερα.
Για αυτό συνολικά πρέπει να αναφερθεί ότι για κάθε “εξηγήσιμη” ή όχι αιμορραγία από το έντερο πρέπει να αναζητούμε αμέσως κατάλληλες ιατρικές συμβουλές. Έγκαιρη προσέλευση στον ιατρό τον οικογενειακό ή τον χειρουργό για εξέταση θέτει σχεδόν πάντοτε τη διάγνωση σε συνδυασμό με διάφορες εξετάσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν βαριούχο υποκλυσμό, οπωσδήποτε σιγμοειδοσκόπηση ή κολοσκόπηση, αξονική τομογραφία, υπερηχογράφημα δια του ορθού και ειδικές εξετάσεις αίματος για καρκινικούς δείκτες.
Η χειρουργική θεραπεία προσπαθεί να απομακρύνει τα καρκινικά κύτταρα από το σώμα αφαιρώντας τον όγκο και όλους τους γύρω ιστούς που ενδεχόμενα περιέχουν καρκινικά κύτταρα. Η μέθοδος αυτή είναι πιο αποτελεσματική όταν ο καρκίνος είναι μικρός και τοπικός.
Ο χειρουργός είναι αρκετά ικανοποιημένος αν μπορεί να αφαιρέσει όλα τα κακοήθη κύτταρα πριν ο όγκος επεκταθεί και διηθήσει τους γύρω ιστούς καθώς και πριν αποσπασθούν κακοήθη κύτταρα από την αρχική εστία του καρκίνου και δημιουργήσουν μεταστάσεις σε άλλα μέρη του σώματος.
Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται στην αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που περιέχει τον όγκο μαζί με τους λεμφαδένες και στη συνέχεια στην αποκατάσταση της συνέχειας του εντερικού σωλήνα με λαπαροτομία ή λαπαροσκοπικά. Μέχρι πριν λίγα χρόνια η πιο αξιόλογη θεραπεία του καρκίνου ήταν η χειρουργική. Σήμερα παραμένει η πιο συνηθισμένη μέθοδος θεραπείας του ενώ πολύ συχνά εφαρμόζεται συμπληρωματική θεραπεία με ακτινοβολία και χημειοθεραπεία.
Οι πιθανότητες επιβίωσης των ασθενών έχουν σημαντικά αυξηθεί (έως και 80% 5ετής επιβίωση για αρχικά στάδια) και μεγάλη συμβολή σε αυτό έχουν παίξει οι εντυπωσιακά βελτιωμένες χειρουργικές τεχνικές (αυτόματα συρραπτικά μηχανήματα εντέρου, αιμοστατικά clips, διαθερμίες υπερήχων και λαπαροσκοπική χειρουργική), η συμπληρωματική θεραπεία και γενικότερα η καλύτερη περίθαλψη σε συνδυασμό πάντοτε με τις αυξημένες δυνατότητες ανεύρεσης καρκίνου του παχέος εντέρου σε αρχικά στάδια.
Το βασικό μήνυμα του ” Ευρωπαϊκού κώδικα κατά του καρκίνου ” που καταρτίσθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ” Η Ευρώπη κατά του Καρκίνου” είναι η πρόληψη του καρκίνου με 10 συστάσεις που αποσκοπούν στη μείωση των περιστατικών καρκίνου και της θνησιμότητας από αυτόν με την υιοθέτηση ενός υγιεινότερου τρόπου ζωής. Οι 4 από τις συστάσεις που αφορούν άμεσα τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι :
· Αυξήστε την ημερήσια κατανάλωση λαχανικών και φρέσκων φρούτων. Να τρωτέ συχνά δημητριακά με υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες.
· Αποφύγετε το υπερβολικό βάρος, αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα και περιορίστε την κατανάλωση λιπαρών φαγητών.
· Επισκεφθείτε ένα γιατρό μόλις παρατηρήσετε μια μη φυσιολογική αιμορραγία.
· Επισκεφθείτε ένα γιατρό εάν αντιμετωπίζετε επίμονα προβλήματα όπως αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου.
Τελειώνοντας πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ο τρόπος ζωής και η διαιτητική συμπεριφορά αποτελούν παράγοντες οι οποίοι προάγουν τον γονιδιακό μηχανισμό εξέλιξης της νόσου στους ανθρώπους που παρουσιάζουν κληρονομική προδιάθεση για την συγκεκριμένη ασθένεια.
Οι σύγχρονες προσπάθειες κατευθύνονται στην ανεύρεση τρόπων για την ταυτοποίηση των ατόμων, που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου αφ’ενός (πχ συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενούς σε ηλικία κάτω των 50 ετών η συγγενείς σε μια οικογένεια που ήδη έχουν προσβληθεί δυο άτομα) και αφ’ετέρου στην παρεμπόδιση εμφάνισης της νόσου με την παρεμβολή στις διαδικασίες λειτουργικότητας των υπεύθυνων χρωμοσωμάτων και γονιδίων.
Η εφαρμογή καλής διατροφής είναι κοινωνικό πρόβλημα, είναι θέμα μεταβολής της καθημερινής μας ζωής, είναι προσπάθεια μεταδόσεως γνώσεων. Η συνειδητοποίηση αυτή γίνεται ευκολότερα από τον γυναικείο πληθυσμό, που στην χώρα μας γενικά ασχολείται με την διατροφική παρουσία σε σχεδόν καθημερινή βάση.
Συνοψίζοντας όλα τα ανωτέρω και αρκετά επιγραμματικά θα αναφέρω για μια ακόμα φορά ότι παράγοντες πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου αποτελούν τα κάτωθι: άσκηση, αποφυγή παχυσαρκίας, ρυθμισμένο θερμιδικό ισοζύγιο με περιορισμό των τροφών που είναι πλούσιες σε λιπαρά, άφθονα φρούτα και λαχανικά, όσπρια, τροφές μεγάλης περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες γενικώς, ομαλή & ρυθμισμένη κένωση του εντέρου.
