Καρκίνος του μαστού
Συγγραφέας Ανδρέας Τσάπαλος Γράφτηκε στις ,
Η λέξη και μόνο “καρκίνος” προκαλεί σε πολύ κόσμο φόβο και αποστροφή! Κάποιοι προσπαθούν να ξορκίσουν τη νόσο με το να μην προφέρουν ούτε το όνομά της. Τακτική χωρίς καμμία προσφορά ή νόημα. Κάποιοι άλλοι με το να αποφεύγουν έλεγχο, επειδή “είναι καλύτερα να μην ξέρουν (;!)”. Δρόμος επικίνδυνος.
Ο καρκίνος του μαστού ειδικότερα, αποτελεί πολύ σημαντικό πρόβλημα της κοινωνίας μας. Αφορά ολόκληρο τον γυναικείο πληθυσμό του πλανήτη μας και όχι μόνο… Αποτελεί δε το συχνότερο κακόηθες νεόπλασμα των γυναικών (περίπου 7%) και τη δεύτερη αιτία θανάτου, από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονος. Αυτά τα λίγα στοιχεία από μόνα τους είναι ικανά να μας δώσουν το μέγεθος της σπουδαιότητας της γνώσης για το τι είναι, για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και τη θεραπεία.
Τι είναι
Ο καρκίνος του μαστού, όπως και οι άλλοι καρκίνοι, είναι ανάπτυξη κυττάρων που ξεφεύγουν από τον έλεγχο του αμυντικού συστήματος του οργανισμού και αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.
Σημεία από το μαστό
1. Ψηλαφητή μάζα στο μαστό.
Τα κύτταρα αυτά, όταν παίρνουν τη μορφή ογκιδίου, μπορεί να γίνουν αντιληπτά με την ψηλάφηση. Δεν σημαίνει όμως ότι κάθε ογκίδιο που ανευρίσκεται στο μαστό είναι απαραίτητα κακόηθες. Αντίθετα οι περισσότεροι όγκοι είναι καλοήθη μορφώματα και δεν απειλούν τη ζωή. Ινοαδενώματα και καλοήθεις κύστεις ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία.
Επίσης, δυνατόν να υπάρχουν ευρήματα στη μαστογραφία χωρίς όμως ψηλαφητή μάζα.
2. Ο πόνος στο μαστό.
Συνηθισμένο σύμπτωμα που συνήθως δεν σχετίζεται με καρκίνο του μαστού.
Τις περισσότερες φορές οφείλεται σε ινοκυστικές αλλαγές σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες
3. Εκκριση από τη θηλή.
Έκκριση από τη θηλή μπορεί να εμφανιστεί τοσο σε καλοήθεις όσο και σε κακοήθεις παθήσεις του μαστού. Τις πιο πολλές φορές οφείλεται σε διάταση των γαλακτοφόρων πόρων ή σε κύστεις. Η εκκροή αιματηρού περιεχομένου από τη θηλή μπορεί να είναι σημείο κακοήθειας αλλά και καλοήθους θηλώματος αυτών των πόρων.
4. Διάβρωση της θηλής ή εκζεματοειδές ερύθημά της – Οίδημα μαστού.
Μπορεί να σχετίζεται με υποκείμενη κακοήθεια (νόσος Paget). Διάχυτες αλλοιώσεις συσχετίζονται με καλοήθεις και κακοήθεις καταστάσεις. Οίδημα και ερύθημα μπορεί να οφείλεται σε μια απλή μαστίτιδα ή και σε καρκίνωμα του μαστού. Εισολκή ή “τράβηγμα” της θηλής μπορεί να είναι σημείο καλοήθους ινοκυστικής αλλαγής, παρελθούσης μαστίτιδος ή υποκείμενης κακοήθειας.
Σπάνια, μια κακοήθεια μπορεί να εμφανιστεί με ψηλαφητούς λεμφαδένες χωρίς καμμιά ανωμαλία από τους μαστούς
Πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι η εκτίμηση ενός ογκιδίου ή άλλου σημείου ή συμπτώματος και ο χαρακτηρισμός του ως καλοήθους είναι ρόλος αποκλειστικά του γιατρού, ο οποίος μπορεί να σας πληροφορήσει υπεύθυνα και να σας κατευθύνει για τον κατάλληλο έλεγχο (υπερηχογράφημα, μαστογραφία, βιοψία ή παρακολούθηση ).
Ποιοί παράγοντες επηρεάζουν
1. Φυλή
Η λευκή φυλή έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
2. Φύλο
Η ορμονική φύση των γυναικών τις κάνει να εμφανίζουν πολύ αυξημένο κίνδυνο σε συγκριση με τους άνδρες.
3. Ηλικία
Με την πάροδο της ηλικίας αυξάνει και η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Ο καρκίνος του μαστού είναι σπάνιος σε ηλικίες κάτω των 35 ετών, ενώ είναι συχνότερος σε ηλικία άνω των 50 ετών.
4. Οικογενειακό ιστορικό
Η πιθανότητα καρκίνου σε μια γυναίκα, αυξάνει για κάθε στενό συγγενή εξ αίματος που νοσεί ή νόσησε από καρκίνο μαστού.
Ο σχετικός κίνδυνος διπλασιάζεται με την ύπαρξη μιας συγγενούς πρώτου βαθμού, ενώ σχεδόν πενταπλασιάζεται με την ύπαρξη δύο συγγενών.
5. Ηλικία εμμηναρχής και εμμηνόπαυσης – Τεκνοποιϊα
Η πρώιμη εμμηναρχή (έναρξη της εμμήνου ρύσεως) – πριν από την ηλικία των 12 ετών – και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση – μετά την ηλικία των 50 ετών- αποτελούν παράγοντες αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Άτεκνες ή γυναίκες με πρώτη εγκυμοσύνη μετά τα 35 έτη παρουσιάζουν σχετικά μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτές που γέννησαν πριν τα 35 έτη.
6. Προηγούμενος καρκίνος μαστού
Γυναίκες που στο παρελθόν έχουν εμφανίσει καρκίνο μαστού και έχουν υποβληθεί επιτυχώς σε θεραπεία γιαυτό, εμφανίζουν πιθανότητα περίπου 1% κατ έτος για ανάπτυξη όγκου στον ίδιο ή τον άλλο μαστό. Προηγούμενος καρκίνος μήτρας επίσης αυξάνει τον κίνδυνο.
7. Άτυπες ιστολογικές αλλοιώσεις
Διαπιστωμένες με βιοψία
8. Ακτινοθεραπεία
Έκθεση σε υψηλές δόσεις ιονίζουσας ακτινοβολίας στο στήθος πριν από την ηλικία των 30 ετών αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού
9. Αλκοόλ
Μελέτες έχουν δείξει μια μετρίου βαθμού συσχέτιση μεταξύ της καταναλώσεως αλκοολούχων ποτών καθημερινά και του κινδύνου αναπτύξεως καρκίνου του μαστού.
10. Σωματικό βάρος και άσκηση
Η επίδραση του σωματικού βάρους στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία και η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
Γενικά η αποφυγή αύξησης του σωματικού βάρους κατά την ενήλικο ζωή βοηθάει στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Ο έλεγχος στην αύξηση του βάρους μέσω της άσκησης πρέπει να προτείνεται ως προληπτικό μέτρο.
Πρέπει να τονιστεί ότι οι παράγοντες κινδύνου αποτελούν στοιχεία που υποδηλώνουν μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσει κάποιος από μία συγκεκριμένη νόσο και όχι βεβαιότητα γιαυτό. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί κάποιος να συγκεντρώνει αρκετούς τετοιους παράγοντες και να μην νοσήσει ποτέ και αντίθετα κάποιος άλλος χωρίς ούτε έναν, να νοσήσει!
Διαγνωστική προσέγγιση – Εξετάσεις
Υπάρχουν αρκετές εξετάσεις που, συνήθως συνδυασμένες, μπορούν να ανιχνεύσουν τον καρκίνο του μαστού. Ο μόνος κατάλληλος να καθορίσει την διαγνωστική προσέγγιση είναι ο ειδικός γιατρός που θα στηριχθεί στο ακριβές ιστορικό (ατομικό και οικογενειακό) και την κλινική εξέταση.
Εκτός λοιπόν από την τακτική αυτοεξέταση και την κλινική εξέταση των μαστών από τον γιατρό υπάρχουν:
Μαστογραφία
Υπερηχογράφημα μαστών
Μαγνητική τομογραφία μαστών
Γαλακτογραφία μαστού
Βιοψίες διαφόρων τύπων
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού είναι κατά βάση αντικείμενο του χειρουργού. Εχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς πολλές χειρουργικές τεχνικές για την αντιμετώπισή του. Πολλές και σοβαρές έρευνες έχουν γίνει αλλά και εξελίσσονται συνεχώς, με σκοπό την καλύτερη προσέγγιση του καρκίνου του μαστού και την καλύτερη δυνατή συνολική θεραπεία του. Διοτι εκτός από τον χειρουργό είναι απαραίτητη η συμμετοχή παθολόγων-ογκολόγων, παθολογοανατόμων, ακτινολόγων, ακτινοθεραπευτών, πλαστικών χειρουργών, κοινωνικών λειτουργών, φυσικοθεραπευτών κ.ά. σε διάφορες χρονικές φάσεις, με τελικό σκοπό την επιστροφή της ασθενούς σε φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής με τη μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία.
Τι μπορώ να κάνω
Προφανώς δεν μπορούμε να αλλάξουμε ούτε το οικογενειακό μας ιστορικό, ούτε τη φυλή ή την ηλικία μας και το φύλο μας είναι περασμένο στα γονίδιά μας!
Όμως είναι δυνατό να ελατώθεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού μεταβάλλοντας κάποιες από τις συνήθειές μας, αλλάζοντας τον τρόπο ζωής μας:
Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λαχανικά και φρούτα (πλούσια σε βιταμίνες), περιορισμός τής καταναλώσεως αλκοόλ, έλεγχος του σωματικού βάρους ώστε να μην αυξάνει, είναι βήματα που μπορεί να κάνει κάθε γυναίκα.
Αναφορικά με τη χρήση αντισυλληπτικών σκευασμάτων ή την θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης είναι σοφό να ενημερώνετε τον γιατρό σας ώστε να συνυπολογιστούν άλλοι πιθανοί παράγοντες κινδύνου για να οδηγηθείτε στην καλύτερη δυνατή απόφαση.
Έγκαιρη διάγνωση
Από ηλικία 20 – 39 ετών η γυναίκα πρέπει να υποβάλλεται σε κλινική εξέταση των μαστών καθε 3 χρόνια και αυτοεξέταση καθε μήνα (περίπου την 7η – 8η ημέρα του κύκλου). Κατά την αυτοεξέταση, οι μαστοί πρέπει να ελέγχονται ενώ στέκεστε μπροστά σε καθρέφτη με τα χέρια κατεβασμένα στα πλάγια του σώματος, πάνω από το κεφάλι και τέλος πιέζοντας τα στους γοφούς ώστε να συσπαστούν οι θωρακικοί μύες. Μάζες ή ασυμμετρία των μαστών, ελαφρά εισολκή του δέρματος μπορεί να γίνει εμφανής με τους παραπάνω χειρισμούς. Στη συνέχεια σε θέση κατάκλισης (ανάσκελα), γίνεται προσεκτική ψηλάφηση των μαστών με τα δάκτυλα του αντίθετου χεριού. Σε κάθε ύποπτο εύρημα πρέπει να ενημερώνεται ο γιατρός για την αξιολόγηση της οποιασδήποτε πιθανής ανωμαλίας.
Πολλές γυναίκες δεν αυτοεξετάζονται! Η αυτοεξέταση ασφαλώς δεν βλάπτει, ενώ μπορεί να είναι και ωφέλιμη!
Από ηλικία 40 ετών και άνω προτείνεται μαστογραφία καθώς και κλινική εξέταση ετησίως και φυσικά αυτοεξέταση κάθε μήνα.
Μετά την εμμηνόπαυση η αυτοεξέταση γίνεται την ίδια ημερομηνία κάθε μήνα.
Αν όμως έχετε παράγοντες κινδύνου, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό για να καθοριστεί, πιθανώς, ένα διφοροποιημένο σχέδιο εξετάσεων που θα πρέπει να ακολουθείτε στο εξής. Σε κάθε περίπτωση να είστε συνεπείς ως προς την ετήσια εκτέλεση της μαστογραφίας, την κλινική εξέταση και την αυτοεξέταση.
Εν κατακλείδι
Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί σημαντικό εργαλείο στα χέρια του χερουργού και μπορεί να οδηγήσει σε επιστροφή της ασθενούς, υγιούς, στη Ζωή. Προϋπόθεση είναι η αποφυγή του “στουρθοκαμηλισμού” και της εσωστρέφειας. Ο φόβος, η ντροπή και η αναβλητικότητα δεν πρέπει να έχουν καμμία θέση στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας. Στην παρουσία υπόπτων συμπτωμάτων επισκεπτόμαστε τον ειδικό ιατρό, τον μόνο που μπορεί να βοηθήσει υπεύθυνα να διαγνωσθεί και να λυθεί το προβλημα έγκαιρα.
