Κίνδυνοι από τη χρήση παραφινέλαιων
Συγγραφέας Θεοδώρα Κυπριανού Γράφτηκε στις ,
Τα παραφινέλαια χρησιμοποιούνται ευρέως στην Κύπρο. Η σημαντικότερη χρήση τους σχετίζεται με την ορθόδοξη λατρευτική παράδοση που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη χρήση κανδηλιών μπροστά από εικόνες ή τάφους. Παλαιότερα, στα κανδήλια χρησιμοποιούσαν γνήσιο ελαιόλαδο ή μαγειρικό λάδι, αλλά σήμερα με την αύξηση του κόστους των συγκεκριμένων προϊόντων, πολλοί χρησιμοποιούν παράγωγα πετρελαίου, τα οποία προέρχονται από διύλιση ή επεξεργάζονται ειδικά για καύση σε κανδήλια ή λυχνίες.
Η δεύτερη πιο διαδεδομένη χρήση των παραφινέλαιων είναι ως καύσιμη ύλη σε διακοσμητικές κυρίως λυχνίες, στα σπίτια ή σε χώρους διασκέδασης.
Εξαιτίας των πιο πάνω χρήσεων, η χρήση του παραφινέλαιου στην Κύπρο είναι πιο διαδεδομένη σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες με αποτέλεσμα τα δοχεία με το υγρό αυτό να βρίσκονται καθημερινά σε πολλά νοικοκυριά. Όμως η σύσταση του συγκεκριμένου προϊόντος είναι τέτοια που απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χρήση, αφού δεν πρόκειται για το απλό μαγειρικό λάδι. Τα παραφινέλαια που διατίθενται στην αγορά είναι διακλαδισμένοι ή αλειφατικοί κορεσμένοι υδρογονάνθρακες μέτριας αλυσίδας (C5-20), οι οποίοι εξαιτίας της ευφλεκτότητας και της σύστασής τους είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία σε περίπτωση κατάποσης.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία όλα τα παραφινέλαια που διατίθενται στην αγορά σε συσκευασίες μικρότερες των 15 λίτρων πρέπει να σημαίνονται ως ακολούθως:
Σύμβολο κινδύνου:
Xn ΕΠΙΒΛΑΒΕΣ
Υποχρεωτική Φράση Κινδύνου:
Επιβλαβές. Μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης (R65).
Υποχρεωτικά αναγραφόμενη Φράση:
Οι λυχνίες που είναι πλήρεις με το υγρό αυτό πρέπει να παραμένουν μακριά από παιδιά.
Η εισπνοή αναθυμιάσεων παραφινέλαιου προκαλεί ερεθισμό στην αναπνευστική οδό ενώ η κατάποση του μπορεί να προκαλέσει σοβαρής μορφή διάρροια αφού το προϊόν είναι καθαρτικό καθώς και χημική πνευμονία. Αυτός είναι ο λόγος που η φράση κινδύνου R65 αναφέρει ότι είναι πιθανό να προκληθεί βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης. Παρόλον ότι η κατάποση και η εισπνοή γίνονται μέσω δυο διαφορετικών οδών στον ανθρώπινο οργανισμό, λόγω των αναθυμιάσεων γίνεται εισρόφηση στο λάρυγγα και προκαλούνται εγκαύματα στα ευαίσθητα τοιχώματα των πνευμόνων.
Εξαιτίας των παραπάνω, πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στο χώρο που αποθηκεύονται τα δοχεία που περιέχουν παραφινέλαιο. Λόγω του ότι όλα τα παραφινέλαια που χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη είναι εκ φύσεως άχρωμα και συνήθως συσκευάζονται σε διαφανή πλαστικά δοχεία, για να αποφεύγεται η οποιαδήποτε σύγχυση με νερό, πρέπει να φυλάσσονται σε ειδικό ντουλάπι όπου δεν μπορούν να τα φτάσουν τα παιδιά. Για επιπρόσθετη ασφάλεια όλα τα μπουκάλια που περιέχουν παραφινέλαιο πρέπει υποχρεωτικά να φέρουν (α) πώμα ασφάλειας για τα παιδιά και (β) την τριγωνική ανάγλυφη σήμανση για τον κίνδυνο. Επίσης απαγορεύεται αυτά να χρωματίζονται ή/και να αρωματίζονται για να μην ελκύουν την προσοχή των παιδιών και να εκλαμβάνονται ως τρόφιμα.
Ίσως όλες αυτές τις προφυλάξεις να θεωρηθούν ως υπερβολικές και εξεζητημένες. Τα γεγονότα όμως δείχνουν ότι μέσα στο μικρό χρονικό διάστημα των τριών μηνών του καλοκαιριού είχαμε στην Κύπρο έξι περιστατικά μικρών παιδιών που δηλητηριάστηκαν λόγω κατάποσης παραφινέλαιων. Ευτυχώς όλες οι περιπτώσεις ήσαν ιάσιμες. Σε κάποιες περιπτώσεις οι μητέρες ξεγελάστηκαν από τη συσκευασία και οι ίδιες τα παρείχαν στα παιδιά τους για νερό. Γιατί τότε, μπορεί να διερωτηθεί κάποιος, να μην χρωματίζονται για να διακρίνονται εύκολα από το νερό;
Οι νομοθετικοί περιορισμοί που αναφέρθηκαν παραπάνω προέκυψαν από την εναρμόνιση των περί Επικίνδυνων Ουσιών Νόμων με Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Ο τρόπος συσκευασίας και η σήμανση των παρασκευασμάτων καθορίζονται στους περί Επικίνδυνων Ουσιών Κανονισμούς του 2002, όπως τροποποιήθηκαν, και οι απαγορεύσεις στο χρώμα και στο άρωμα των παραφινέλαιων καθορίζονται στο Παράρτημα Χ των εν λόγω Κανονισμών (εναρμόνιση με την Οδηγία 76/769/ΕΚ). Στο συγκεκριμένο Παράρτημα τίθενται απαγορεύσεις και περιορισμοί στη σύσταση πολλών παρασκευασμάτων. Οι απαγορεύσεις αυτές είναι τα μέτρα για την μείωση των κινδύνων από τη χρήση των παρασκευασμάτων και απορρέουν από εξαιρετικά ενδελεχείς και μακροχρόνιες μελέτες εκτίμησης του κινδύνου της αρμόδιας Ευρωπαϊκής τεχνικής επιτροπής. Γι΄ αυτό το λόγο οι συγκεκριμένες απαγορεύσεις πρέπει να εφαρμόζονται ρητά.
Κατά συνέπεια, η χρήση των παραφινέλαιων πρέπει να γίνεται όπως και με όλα τα άλλα επικίνδυνα προϊόντα: πριν από τη χρήση του προϊόντος ο καταναλωτής θα πρέπει να αφιερώνει τον απαραίτητο χρόνο για να διαβάζει τις οδηγίες και τις προφυλάξεις στην ετικέτα, οι οποίες είναι προσαρμοσμένες στην επικινδυνότητα του προϊόντος και στοχεύουν στην ασφάλεια του ιδίου και των γύρω του ανθρώπων.
