ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΟ Η5Ν1
Συγγραφέας Ιωάννης Μπαραμπούτης Γράφτηκε στις ,
ΓΡΙΠΗ ΣΤΑ ΠΤΗΝΑ
Η γρίπη των πτηνών είναι μια λοιμώδης νόσος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης των πτηνών. Αυτοί οι ιοί κυκλοφορούν κατά φυσικό τρόπο μέσα στους πληθυσμούς των πτηνών. Τα άγρια πτηνά ανά τον κόσμο μεταφέρουν τους ιούς αυτούς στο πεπτικό τους σύστημα και συνήθως δεν αρρωσταίνουν από αυτούς. Παρόλα αυτά, οι ιοί της γρίπης των πτηνών μπορούν να μεταδοθούν εύκολα και γρήγορα μεταξύ των πτηνών και, σε μερικά είδη εξημερωμένων πτηνών, όπου περιλαμβάνονται κοτόπουλα, γαλοπούλες και πάπιες, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή και, μερικές φορές, θανατηφόρο νόσο.
Πτηνά μολυσμένα με τους ιούς της γρίπης των πτηνών εκκρίνουν ποσότητες των ιών αυτών στο σάλιο τους, στις ρινικές εκκρίσεις και στα περιττώματα. Στη συνέχεια άλλα πτηνά μπορεί να μολυνθούν αν εκτεθούν σε μολυσμένες εκκρίσεις ή έλθουν σε επαφή με επιφάνειες μολυσμένες με εκκρίσεις άλλων πτηνών με τη νόσο. Για παράδειγμα, οικιακά πτηνά μπορούν να μολυνθούν είτε με άμεση έκθεση σε μολυσμένα υδρόβια πτηνά και άλλα πουλερικά ή με επαφή με επιφάνειες (κοπριά, κλουβιά κλπ) ή υλικά (τροφές, νερό) που έχουν μολυνθεί με τον ιό.
Η λοίμωξη με ιούς γρίπης των πτηνών σε οικιακά πτηνά μπορεί να οδηγήσει σε δυο μορφές νόσου. Μπορεί να προκληθεί μια εξαιρετικά ήπια νόσος, που μπορεί και να περάσει απαρατήρητη και να εκδηλωθεί μόνο με ατροφία των φτερών των πτηνών και μείωση της παραγωγής αυγών. Από την άλλη, μπορεί να εμφανιστεί ένα σύνδρομο με ταχεία εξέλιξη, με προσβολή πολλαπλών εσωτερικών οργάνων των πτηνών, με θνητότητα που μπορεί να αγγίξει το 90-100% μέσα σε 48 ώρες και με χαρακτηριστικά ταχεία μετάδοση μέσα στα κοπάδια των πτηνών.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΛΟΙΜΩΞΗ ΜΕ ΙΟΥΣ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί υπότυποι ιών της γρίπης Α. Αυτοί διαχωρίζονται μεταξύ τους ανάλογα με τα χαρακτηριστικά ορισμένων πρωτεϊνών στην επιφάνεια του ιού, της αιμαγλουτινίνης (ΗΑ) και της νευραμινιδάσης (ΝΑ). Υπάρχουν 16 γνωστοί ΗΑ υπότυποι και 9 γνωστοί ΝΑ υπότυποι για τη γρίπη Α. Είναι δυνατοί διάφοροι συνδυασμοί υπότυπων ΗΑ και ΝΑ. Κάθε συνδυασμός οδηγεί σε ένα διαφορετικό υπότυπο. Όλοι οι γνωστοί υπότυποι ιών της γρίπης Α έχουν ανιχνευθεί στα πτηνά.
Συνήθως με τον όρο «ιοί της γρίπης των πτηνών» εννοούμε τους υπότυπους ιών που συναντώνται κατεξοχήν στα πτηνά, παρόλα αυτά οι ιοί αυτοί μπορούν να μολύνουν και ανθρώπους. Γενικά ο κίνδυνος από τους ιούς αυτούς για τον άνθρωπο είναι σχετικά μικρός καθότι πρόκειται για μια σπάνια λοίμωξη. Από το 1997 όμως υπάρχουν επιβεβαιωμένες περιπτώσεις ανθρώπινων λοιμώξεων με διάφορους υπότυπους των ιών αυτών. Οι περισσότερες από αυτές έχουν προκύψει από έκθεση σε μολυσμένα πουλερικά (κοτόπουλα, πάπιες και γαλοπούλες) ή επιφάνειες μολυσμένες με εκκρίματα νοσούντων πτηνών. Η μετάδοση τέτοιων ιών από ένα άτομο που νοσεί σε κάποιο άλλο έχει αναφερθεί ως ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο και ποτέ δεν έχει παρατηρηθεί μετάδοση πέρα από το ένα άτομο.
Με τον όρο «ιοί της ανθρώπινης γρίπης» εννοούμε τους υπότυπους ιών που κυκλοφορούν κατεξοχήν στον ανθρώπινο πληθυσμό. Υπάρχουν μόνο 3 γνωστοί υπότυποι ιών γρίπης Α, οι Η1Ν1, Η1Ν2 και Η3Ν2, που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στον ανθρώπινο πληθυσμό. Πιστεύεται ότι τμήμα τουλάχιστον του γενετικού υλικού των ιών αυτών προέρχεται από τα πτηνά. Οι ιοί της γρίπης Α υφίστανται συνεχείς μεταβολές και προσαρμόζονται συνεχώς με το πέρασμα του χρόνου με σκοπό τη διατήρηση και διάδοσή τους μεταξύ των ανθρώπων.
Κατά τη διάρκεια επιδημιών από ιούς γρίπης σε πληθυσμούς πτηνών, υπάρχει κάποιος κίνδυνος μετάδοσης της λοίμωξης σε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με μολυσμένα πτηνά ή με επιφάνειες μολυσμένες με εκκρίσεις νοσούντων πτηνών.
Στις περιπτώσεις ανθρώπινων λοιμώξεων από ιούς της γρίπης τα συμπτώματα μπορούν να κυμαίνονται από τυπικά συμπτώματα γρίπης (πυρετός, βήχας, φαρυγγαλγία, μυαλγίες) μέχρι και λοιμώξεις των οφθαλμών, πνευμονία, σοβαρή αναπνευστική νόσο με εμφάνιση οξέoς αναπνευστικού συνδρόμου και άλλες σοβαρές και πιθανόν απειλητικές για τη ζωή υποτροπές. Το είδος των συμπτωμάτων πιθανόν να εξαρτάται εν μέρει από το στέλεχος του ιού που προκαλεί τη λοίμωξη.
Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι μερικά από τα φάρμακα για την ανθρώπινη γρίπη είναι δραστικά κατά των ανθρώπινων λοιμώξεων με ιούς της γρίπης των πτηνών. Παρόλα αυτά, οι ιοί αυτοί μπορεί να αναπτύξουν ανθεκτικότητα στα φάρμακα αυτά και είναι σίγουρο ότι απαιτούνται περισσότερες μελέτες και έρευνα πάνω στη φαρμακευτική αγωγή της γρίπης των πτηνών.
ΙΟΣ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Α (Η5Ν1)
Κατάσταση στην Ασία και την Ευρώπη
Ο ιός της γρίπης Α (Η5Ν1) ή αλλιώς ιός Η5Ν1 κυκλοφορεί κυρίως σε πληθυσμούς πτηνών, εμφανίζει μεγάλο βαθμό μολυσματικότητας μεταξύ των πτηνών και μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρο νόσο σε αυτά.
Επιδημίες με τον ιό Η5Ν1 σε πληθυσμούς πουλερικών συνέβησαν σε οκτώ χώρες της Ασίας (Καμπότζη, Κίνα, Ινδονησία, Ιαπωνία, Λάος, Νότια Κορέα, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ) κατά το διάστημα από τους τελευταίους μήνες του 2003 μέχρι και τους πρώτους μήνες του 2004. Στο διάστημα αυτό, περισσότερα από εκατό εκατομμύρια πουλερικά στις χώρες αυτές είτε πέθαναν από τη νόσο είτε θανατώθηκαν στα πλαίσια των προσπαθειών ελέγχου των επιδημιών. Το Μάρτιο του 2004 θεωρήθηκε τελικά ότι η επιδημία είχε τεθεί υπό έλεγχο. Όμως, από τον Ιούνιο του 2004 και πέρα, νέες επιδημίες με τον ιό Η5Ν1 εμφανίστηκαν σε πληθυσμούς πουλερικών σε πολλές χώρες στη Ασία (Καμπότζη, Κίνα, Ινδονησία, Καζακστάν, Μαλαισία, Μογγολία, Ρωσία, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ). Οι επιδημίες αυτές πιστεύεται ότι είναι ακόμη σε εξέλιξη. Επιδημίες με Η5Ν1 σε πουλερικά έχουν επίσης αναφερθεί από την Τουρκία, τη Ρουμανία και την Ουκρανία. Τέλος, επιδημίες με Η5Ν1 σε αποδημητικά πτηνά έχουν αναφερθεί από την Κίνα, τη Μογγολία, το Χονγκ Κονγκ, την Κροατία και τη Ρουμανία.
Μέχρι και τις 2 Φεβρουαρίου του 2006, περιστατικά ανθρώπινων λοιμώξεων με Η5Ν1 είχαν αναφερθεί από την Καμπότζη, την Κίνα, την Ινδονησία, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ ενώ τελευταία αναφέρθηκαν αρκετά περιστατικά από την Τουρκία και το Ιράκ. Από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ανακοινώθηκε στις 9 Ιανουαρίου ότι ο υπότυπος Η5 είχε ανιχνευθεί σε δείγματα από 10 ανθρώπους στην Τουρκία. Τα δείγματα αυτά θα αναλυθούν περαιτέρω για να αποδειχθεί αν περιέχουν τον ιό Η5Ν1.
Κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων από την επιδημία με Η5Ν1
Ο ιός Η5Ν1 συνήθως δεν μολύνει ανθρώπους και μέχρι τον Ιανουάριο του 2004 είχαν αναφερθεί συνολικά 160 περιπτώσεις ανθρώπινων λοιμώξεων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.). Οι περισσότερες από αυτές συνέβησαν μετά από στενή ή άμεση επαφή με μολυσμένα πουλερικά ή επιφάνειες επιμολυσμένες με εκκρίσεις νοσούντων πουλερικών. Μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο θεωρείται εξαιρετικά σπάνια και δεν έχει ποτέ προχωρήσει ποτέ σε πάνω από ένα άτομο.
Από τα λίγα στελέχη ιών των πτηνών που έχουν καταφέρει να μολύνουν ανθρώπους, ο ιός Η5Ν1 είναι υπεύθυνος για τα περισσότερα περιστατικά σοβαρών λοιμώξεων και θανάτων σε ανθρώπους. Είναι αληθές ότι, κατά τις τρέχουσες επιδημίες στην Ασία και την Ευρώπη, περισσότερα από τα μισά άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό έχουν καταλήξει και μάλιστα πρέπει να τονιστεί ότι πρόκειται κυρίως για υγιή παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Από την άλλη, είναι πιθανό ότι γίνονται γνωστά μόνο τα περιστατικά με σοβαρή λοίμωξη ή θανατηφόρα έκβαση και ότι το πλήρες φάσμα της νόσου που προκαλείται από τον Η5Ν1 παραμένει άγνωστο.
Ήδη αναφέρθηκε η εξαιρετικά μικρή πιθανότητα μετάδοσης του Η5Ν1 από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επειδή όμως όλοι οι ιοί της γρίπης χαρακτηρίζονται από συνεχείς αλλαγές στο γενετικό τους υλικό, η επιστημονική κοινότητα ανησυχεί ότι ο ιός Η5Ν1 στο μέλλον θα αποκτήσει την ικανότητα ευκολότερης μετάδοσης από άτομο σε άτομο. Επειδή οι ιοί της γρίπης των πτηνών συνήθως δεν μολύνουν ανθρώπους, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί είναι σε μικρό βαθμό ή και καθόλου προστατευμένοι ανοσολογικά από αυτούς τους ιούς. Έτσι, η απόκτηση από τον Η5Ν1 της δυνατότητας εύκολης μετάδοσης από άτομο σε άτομο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πανδημία γρίπης.
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποτέ και αν θα συμβεί η επόμενη πανδημία γρίπης. Παρόλα αυτά, ειδικοί από όλο τον κόσμο παρακολουθούν πολύ στενά και με πολλή προσοχή τις επιδημίες με Η5Ν1 σε Ασία και Ευρώπη.
Θεραπευτικές δυνατότητες και εμβολιασμός κατά του ιού Η5Ν1 σε ανθρώπους
Ο ιός Η5Ν1, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τα περιστατικά ανθρώπινων λοιμώξεων σε Ασία και Ευρώπη, είναι ανθεκτικός στην αμανταδίνη και ριμανταδίνη. Τα δυο νεώτερα αντιγριπικά φάρμακα, η οσελταμιβίρη και η ζαναμιβίρη, πιστεύεται ότι είναι δραστικά αλλά χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά τους.
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο κατά του ιού Η5Ν1. Από τον Απρίλιο του 2005 όμως έχουν ξεκινήσει οι έρευνες για την ανάπτυξη εμβολίου και αρκετές κλινικές μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη. Ο αγώνας δρόμου έχει ξεκινήσει…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.
Πηγή: www.cdc.gov
