ΕΧΩ ΤΗ ΧΟΛΗ ΜΟΥ….
Συγγραφέας Ανδρέας Τσάπαλος Γράφτηκε στις ,
Όλοι την έχουμε! Ευτυχώς! Διότι η χολή είναι ένα φυσιολογικό και απαραίτητο στοιχείο που παράγεται από το ανθρώπινο ήπαρ!
Χρησιμοποιώντας βέβαια την παραπάνω έκφραση εννοούμε ότι πάσχει η χοληδόχος κύστη μας, συνήθως ότι έχουμε λίθους στη χοληδόχο κύστη μας, δηλαδή χολολιθίαση. Και αυτό δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο. Περίπου δύο στους δέκα ανθρώπους έχουν χολολιθίαση. Σαφώς πολλοί δεν το γνωρίζουν, τουλάχιστον μέχρι να παρουσιάσουν συμπτώματα. Άλλοι, αν και το γνωρίζουν, δεν το αντιμετωπίζουν. Κι αυτό είναι αποτέλεσμα, πάνω απ’ όλα, ελλιπούς ενημέρωσης! Ελλειμα ενημέρωσης που οδηγεί στο φόβο, στην υποτίμηση του προβλήματος και τελικά σε λανθασμένους χειρισμούς και αντιμετώπιση.
Ας δούμε λοιπόν τα βασικά στοιχεία που απαρτίζουν το πρόβλημα και τις παραμέτρους που το επηρεάζουν.
Η χοληδόχος κύστη, που αναφέρθηκε παραπάνω, είναι ένα φυσιολογικό όργανο του σώματός μας, ένας σάκκος σε σχήμα μικρού αχλαδιού. Βρίσκεται προσκολλημένο και συνδεδεμένο με το συκώτι μας, στην κάτω επιφάνειά του, εντοπίζεται δε στην περιοχή κάτω από τις δεξιές κατώτερες πλευρές μας.
Η χολή είναι ένα υγρό με καφεπράσινο χρώμα και αποτελείται από διάφορα συστατικά όπως χοληστερόλη, χολικά άλατα, χολερυθρίνη και λεκιθίνη σε συγκεκριμμένες αναλογίες μεταξύ τους. Παράγεται δε απο το ήπαρ σε ποσότητα που φτάνει περίπου τα 750 ml το 24 ωρο. Είναι απαραίτητη για την πέψη των λιπαρών στοιχείων της τροφής μας και την απορρόφηση κάποιων βιταμινών.
Οδηγείται στο έντερο μέσω ενός αγωγού, ο οποίος ξεκινά από το ήπαρ ως ηπατικός πόρος και καταλήγει στο 12 δάκτυλο ως χοληδόχος. Η χοληδόχος κύστη συνδέεται με αυτό τον αγωγό με ένα μικρότερο σωληνάκι, τον κυστικό πόρο. Το σημείο σύνδεσης αποτελεί και το σημείο μετάπτωσης του ηπατικού σε χοληδόχο πόρο.
Η χολή παράγεται καθ’όλο το 24ωρο και χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Στα μεσοδιαστήματα ποσότητα αυτού του υγρού αποθηκεύεται και συμπυκνώνεται μέσα στη χοληδόχο κύστη. Μόλις υπάρξει εκ νέου λιπαρή τροφή στο έντερο, συσπάται η κύστη και προωθεί τη χολή η οποία ακολουθεί την πορεία που αναφέραμε παραπάνω, ώσπου να συναντήσει την τροφή που μόλις έχει περάσει από το στομάχι μας!
Από πότε έχω τις πέτρες στη χολή μου;
Οι λίθοι στη χοληδόχο κύστη δεν προϋπάρχουν αλλά δημιουργούνται στη διάρκεια της ζωής μας. Εμφανίζονται όταν διαταραχθεί η ισορροπία των συστατικών της έτσι ώστε ορισμένα από αυτά να μην μπορούν να διαλυθούν, να γίνονται αδιάλυτα και να καθιζάνουν με τη μορφή κρυστάλλων και λάσπης, στην αρχή, και λίθων εν τέλει. Ανάλογα με την αναλογία των υλικών οι λίθοι μπορεί να έχουν άλλοτε άλλη σύσταση και μορφή.
Πώς εμφανίζεται;
Η κίνηση των λίθων κατά την πορεία των στοιχείων εκείνων που περιέχουν και μεταφέρουν τη χολή προς το έντερο, η απόφραξή τους, δημιουργεί σε μεγάλο βαθμό τη συμπτωματολογία της χολολιθίασης!
Μπορεί να εμφανιστεί με τυπική εικόνα ή με άλλα άτυπα ενοχλήματα. Τυπικό συμπτωμα είναι ο έντονος σταθερός πόνος στο δεξιό πάνω μέρος της κοιλιάς, κάτω από τις πλευρές. Μπορεί να αντανακλά στο επιγάστριο, στο δεξιό ώμο, στην πλάτη και αλλού. Συνήθως εμφανίζεται μισή με μία ώρα μετά το φαγητό και μπορεί να διαρκέσει από 10 λεπτά μέχρι και πολλές ώρες. Τον πόνο συνοδεύει συχνά ναυτία, έμετος αλλά και πυρετός ή ρίγος και σπανιότερα ίκτερος (κιτρίνισμα).
Τα επεισόδια πόνου μπορεί να εμφανίζονται τακτικά αλλά και με μεσοδιαστήματα ελεύθερα συμπτωμάτων διάρκειας εβδομάδων, μηνών ή και ετών.
Άτυπα συμπτώματα μπορεί να είναι δυσπεπτικά ενοχλήματα που εμφανίζονται με ερυγές (ρεψίματα), τυμπανισμό, διάχυτα κοιλιακά ενοχλήματα, συνήθως μετά από γεύματα με περιεκτικότητα σε λίπος.
Διατροφή με περιεκτικότητα σε λίπος, όπως βούτυρο, λάδι, αβγά (κρόκος), κρεατικά (παχιά), γαλακτοκομικά, γλυκά (με βούτυρο ή λάδι) κ.ά. μπορεί να ενεργοποιήσουν το μηχανισμό όπως περιγράφεται παρακάτω. Η αποφυγή αυτών των παραγόντων μπορεί να περιορίσει τα συμπτώματα αλλά σε καμμία περίπτωση δεν θεραπεύει την νόσο, ούτε εξαφανίζει τους κινδύνους σε περίπτωση εκδήλωσης χολοκυστίτιδος ή παγκρεατίτιδος
Τι συμβαίνει;
Έτσι σε μια κύστη με χολόλιθους, η σύσπασή της μετά από γεύμα, θα μπορούσε να προκαλέσει μετακίνηση κάποιου λίθου και να οδηγήσει σε απόφραξη του κυστικού πόρου, διαταραχή της εξόδου της χολής από την κύστη και διάτασή της. Αυτό θα προκαλούσε πόνο, τον λεγόμενο κωλικό των χοληφόρων. Αν μάλιστα η απόφραξη αυτή δεν είναι πρόσκαιρη και διαρκέσει κάποιες ώρες, τότε η κύστη αρχίζει να φλεγμαίνει και μεταπηδάμε σε μια άλλη κατάσταση, τη χολοκυστίτιδα. Εδώ έχουμε εκτός του πόνου, πυρετό και διαπύηση της χολής. Αυτή η κατάσταση επιβάλλει άμεση αντιμετώπιση φαρμακευτικά αλλά και χειρουργικά. Βέβαια αυτή πρέπει να είναι και η μέριμνα μας, ώστε να μην φτάσουμε με αυτές τις δυσμενείς συνθήκες στο χειρουργείο. Και πραγματικά αυτές οι συνθήκες μπορεί να γίνουν ακόμη χειρότερες εάν οι λίθοι καταφέρουν και περάσουν στον χοληδόχο πόρο! Εκεί η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί σε φλεγμονή και λοίμωξη της χοληφόρου οδού αλλά και του ήπατος, κατάσταση σοβαρή, αλλά και σε παγκρεατίτιδα εάν ο λίθος εγκλωβιστεί στο τελευταίο τμήμα της οδού, πριν την έξοδο στο έντερο. Αυτές οι τελευταίες καταστάσεις είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνες και χρήζουν αντιμετωπίσεως σε οργανωμένη Κλινική.
Νούμερα
Αρκετοί άνθρωποι με χολολιθίαση δεν παρουσιάζουν συμπτώματα.
Όμως κάθε χρόνο περίπου 2% θα παρουσιάσουν κωλικό των χοληφόρων ενώ περίπου 25% αυτών που πάσχουν, θα παρουσιάσουν συμπτωματολογία μέσα σε μια 20ετία. Περίπου 5% αυτών που θα παρουσιάσουν κωλικό χοληφόρων κάθε χρόνο, θα οδηγηθούν στο χειρουργείο για χολοκυστεκτομή, ενώ 6% θα παρουσιάσουν σοβαρά συμπτώματα και επιπλοκές το 2%.
Τέλος περίπου οι μισοί με συμπτώματα θα έχουν επιπλοκές μεσα σε 20ετία.
Τι κάνουμε τώρα;
Η έγκαιρη αντιμετώπιση, όμως, προϋποθέτει σωστή εκτίμηση των συμπτωμάτων από την πλευρά του ασθενούς και κινητοποίησή του, ώστε να αναζητήσει τη βοήθεια του ειδικού.
Ρόλος του ιατρού, κατ’ αρχάς, είναι να θέσει τη διάγνωση. Γι αυτό θα στηριχθεί στο αναλυτικό ιστορικό που θα πάρει από τον ασθενή, στην λεπτομερή κλινική εξέτασή του και σε κάποιες διαγνωστικές εξετάσεις οι οποίες θα επιβεβαιώσουν την κλινική εκτίμησή του. Τέτοιες εξετάσεις είναι το γνωστό υπερηχογράφημα, αναίμακτη μέθοδος απεικόνισης με χρήση υπερήχων, αλλά και η αξονική τομογραφία και ενίοτε η μαγνητική τομογραφία και η ERCP (εξειδικευμένη, σχετικά επεμβατική μέθοδος).
Κάθε μία από αυτές έχει σκοπό, πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Η επιλογή της καταλληλότερης από αυτές θα γίνει με επιστημονικά κριτήρια από τον ειδικό ιατρό με απώτερο στόχο την αποκατάσταση και τη διαφύλαξη της υγείας του ασθενούς! Σ’αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και άλλες εξετάσεις (κύρια αιματολογικές) με προσανατολισμό στον έλεγχο της λειτουργίας του ήπατος και της χοληφόρου οδού.
Το κυριότερο κομμάτι της αντιμετώπισης βέβαια αποτελεί η θεραπεία του ασθενούς! Αυτή πια είναι ευθύνη του χειρουργού, αφού με τα σημερινά δεδομένα η θεραπευτική προσέγγιση εκλογής στην πάθηση είναι η χειρουργική (χολοκυστεκτομή). Συνίσταται δε, στην εκτομή ολόκληρης της χοληδόχου κύστεως μαζί με το περιεχόμενό της.
Η εκτομή μπορεί να γίνει με δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μία είναι η από παλιά γνωστή «ανοιχτή» χολοκυστεκτομή και η άλλη είναι η ενδοσκοπική προσέγγιση με τη σύγχρονη μέθοδο της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής. Πρέπει να τονιστεί ότι και στις δύο μεθόδους εκτελείται τελικά η ίδια διαδικασία. αφαιρείται η χοληδόχος κύστη. Η ανοιχτή μέθοδος προϋποθέτει μία τομή στο κοιλιακό τοίχωμα μήκους αρκετών εκατοστών (περίπου 10-20 εκ.) στην περιοχή του δεξιού υποχονδρίου (κάτω απο τις πλευρές δεξιά). Κάτω από την άμεση όραση του χειρουργού γίνεται εκτομή της κύστεως και στη συνέχεια συρράπτεται το τοίχωμα.
Η λαπαροσκοπική μέθοδος προϋποθέτει 3 ή 4 μικρές οπές (οι δύο 1 εκ. και οι άλλες δύο 0,5 εκ.) από όπου με τη βοήθεια ειδικής κάμερας και εργαλείων ο χειρουργός αφαιρεί την χοληδόχο κύστη.
Ανοιχτή ή Λαπαροσκοπική;
Δικαιολογημένα προκύπτει η απορία για την αναγκαιότητα της ανάπτυξης μιας νέας μεθόδου χολοκυστεκτομής, τη στιγμή που η ανοιχτή μέθοδος είναι δοκιμασμένη για δεκαετίες τώρα. Η απάντηση δεν αργεί να δοθεί από τους χειρουργούς αλλά και από τους ασθενείς! Σκοπός κάθε θεραπείας πρέπει είναι η αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς, κατά το δυνατό, με την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια και αξιοπιστία αλλά και με την μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία!
Αυτά τα κριτήρια τα τηρεί η μέθοδος της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής. Ο ασθενής εγκαταλείπει την κλινική την επόμενη ημέρα από την επέμβαση, με ελάχιστο πόνο μετεγχειρητικά (δεν κόβονται μύες), επιστρέφει δε στις συνήθεις δραστηριότητές του μέσα σε λίγες ημέρες!
Στην ανοιχτή μέθοδο χρειάζονται 4 εως 5 ημέρες για την έξοδο, με σαφώς εντονότερο πόνο μετεγχειρητικά, δυσκολία στην κίνηση και επιστροφή σε κανονικούς ρυθμούς ζωής μέσα σε μερικές εβδομάδες! Η εκλογή της μεθόδου ακολουθεί κριτήρια που υπαγορεύονται από την κλινική κατάσταση του ασθενούς και σαφώς η τελική απόφαση ανήκει στον χειρουργό που αναλαμβάνει να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Και μετά τί;
Μετά τη χολοκυστεκτομή ο ανθρώπινος οργανισμός προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα ώστε μετά από ολιγοήμερη διατροφή με ελλατωμένη περιεκτικότητα σε λιπαρά μπορεί να επιστρέψει σε ελεύθερη διατροφή χωρίς κανένα κίνδυνο από τα χοληφόρα (όπως περιγράφηκε παραπάνω).
Τέλος καλό…
… αν δεν ξεχνάμε ότι το σημαντικότερο στοιχείο στην αντιμετώπιση είναι η άμεση και χωρίς καθυστέρηση επικοινωνία ασθενούς με τον ειδικό ιατρό. Είναι ο μόνος που μπορεί να βοηθήσει υπεύθυνα και αποτελεσματικά να διαγνώστεί και να λυθεί το πρόβλημα έγκαιρα.
