Η θέση του Παθολόγου-Ογκολόγου στις Ψυχο-Κοινωνικές και Σεξουαλικές μακροχρόνιες επιπτώσεις από τη θεραπεία σε ασθενείς με καρκίνο μαστού.
Συγγραφέας Γεώργιος Σαμέλης Γράφτηκε στις ,
Τις τελευταίες δεκαετίες, η επιβίωση σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού αυξήθηκε, ως αποτέλεσμα της έγκαιρης διάγνωσης και της αυξημένης χρήσης της συμπληρωματικής (adjuvant) χημειοθεραπείας. Το τραύμα της διάγνωσης και θεραπείας σε γυναίκες με καρκίνο μαστού επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη γυναικεία ψυχοσεξουαλική λειτουργικότητα και στις σχέσεις με τον σύντροφό της. Ακόμη νοιώθουν χαμηλή εκτίμηση για την εικόνα του σώματός τους, τη σεξουαλικότητά τους και την επικοινωνία με τον σύντροφό τους και σπανίως απευθύνονται σε ειδικούς ψυχολόγους-θεραπευτές1. Λίγα δεδομένα υπάρχουν για τη ψυχο-κοινωνική συμπεριφορά αυτών των γυναικών στη μεταβατική περίοδο μετά το τέλος της συμπληρωματικής (adjuvant) θεραπείας και του λοιπού χρόνου επιβίωσής τους.
Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ, σε γυναίκες ένα μήνα μετά την μαστεκτομή καταγράφηκαν δημογραφικά στοιχεία και μετρήθηκαν παράμετροι της ποιότητας ζωής τους (ψυχικοί, συναισθηματικοί παράμετροι, η συμπεριφορά τους και η σεξουαλική τους λειτουργικότητα κ.α).
Η μελέτη αφορούσε 558 γυναίκες οι οποίες είχαν υποστεί μαστεκτομή μαζί με ή χωρίς χημειοθεραπεία, μαζί με λεμφαδενεκτομή με ή χωρίς χημειοθεραπεία. Μεταξύ όλων των ομάδων βρέθηκε ότι οι γυναίκες που είχαν υποστεί μαστεκτομή είχαν πτωχώτερη φυσική λειτουργικότητα κατά την έναρξη της καταγραφής των συμπτωμάτων (η συμπεριφορά τους, η ψυχική τους λειτουργικότητα, η ευαισθησία στο στήθος τους, νυγμοί και ελαφρά τοπικά άλγη στο στήθος τους, δυσκολία στη συγκέντρωση) ήταν παρόμοια για όλες τις ασθενείς και στατιστικά ήταν σημαντικά και αναλογούσαν με πτωχή λειτουργική ικανότητα και ψυχοσωματική λειτουργική ικανότητα. Η σεξουαλική δραστηριότητα ήταν χειρότερη στις γυναίκες που έλαβαν χημειοθεραπεία από ότι αυτές που δεν έλαβαν ανεξαρτήτως του τύπου της χειρουργικής επέμβασης2.
Σε έτερη μελέτη που έγινε στο Μόναχο της Γερμανίας συγκρίθηκαν παράμετροι ποιότητας ζωής γυναικών με καρκίνο μαστού οι οποίες υπέστησαν μαστεκτομή έναντι συντηριτικής ογκεκτομής. Η μελέτη αφορούσε 990 γυναίκες και το ερωτηματολόγιο ήταν της EORTC το QLQ-C30 για τακτά χρονικά διαστήματα για μια 5ετία.
Οι γυναίκες που είχαν υποστεί ριζική μαστεκτομή είχαν στατιστικά σημαντικά (p<0.01) υποδεέστερη εντύπωση για την εικόνα του σώματός τους και ανέφεραν φαινόμενα σεξουαλικής δυσλειτουργίας και η ζωή τους είχε περισσότερο διασπαστεί από ότι οι γυναίκες που υπέστησαν συντηριτικώτερη ογκεκτομή. Η ψυχική ή/και συντηριτικώτερη κοινωνική λειτουργικότητα, τα οικονομικά και η ανησυχία για την μελλοντική κατάσταση της υγείας τους ήταν χειρότερη στις νεώτερες γυναίκες3.
Σε άλλη μελέτη από το Dana-Farber Ινστιτούτο Καρκίνου της Βοστώνης, αναφέρουν ότι συνήθως οι γυναίκες 2 έτη μετά τη μαστεκτομή προσαρμόζονται καλώς στα καινούργια δεδομένα της ζωής τους. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι ένα ποσοστό γυναικών από 5-50% αναφέρουν ψυχολογική πίεση (που εκδηλώνεται ως κατάθλιψη ή νεύρωση) και απαντάται στο 30%, 4 έτη μετά τη θεραπεία.
Ένας σημαντικός αριθμός επιζώντων αναφέρει προβλήματα επί μακρόν χρόνο μετά, όπως κατάθλιψη, χαμηλή εκτίμηση της εικόνας του σώματός τους, φόβο για υποτροπή της νόσου, και μετατραυματικό stress καθώς επίσης και σεξουαλικά προβλήματα. Οι γυναίκες με ιατρογενείς επιπλοκές όπως λεμφοίδημα, περνούν χειρότερη ψυχολογική κρίση από ότι αυτές που δεν είχαν επιπλοκές4.
Η ποιότητα ζωής των γυναικών που επιβίωσαν μετά από ένα καρκίνο μαστού είναι γενικά καλή αλλά υπάρχει αυξημένη συναισθηματική διαταραχή μεταξύ των νεωτέρων γυναικών και αυτό οφείλεται στη φτωχώτερη προοπτική της υγείας τους, και της ποιότητας ζωής τους περιλαμβανομένης της μετάπτωσής τους στην εμμηνόπαυση σαν αποτέλεσμα της θεραπείας και του γεγονότος ότι νοιώθουν περισσότερο ευάλωτες μετά τον καρκίνο5.
Μια μελέτη από το Σιάτλ των ΗΠΑ αναφέρεται στη σύγκριση 58 γυναικών με καρκίνο μαστού, και 61 γυναικών χωρίς καρκίνο μαστού, της σεξουαλικής τους λειτουργικής και συναισθηματικής κατάστασης, και των μετεμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων. Βρέθηκε ότι οι γυναίκες με καρκίνο μαστού, οι οποίες ζούν επί μακρόν, αναφέρουν χειρότερη σεξουαλική λειτουργικότητα, ανικανότητα στο να ηρεμήσουν και να απολαύσουν το σεξ, και δυσκολίες στην επίτευξη οργασμού. Ακόμη, η σημαντική ξηρότητα του κόλπου αντιστοιχεί σε φτωχώτερη σεξουαλική λειτουργία και επηρεασμό των σχέσεων μεταξύ του ζευγαριού6.
Οι Wilmoth και συνεργάτες από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας τωνΗΠΑ καθιέρωσαν το Wilmoth Sexual Behaviors Questionnaire – Female (ένα ερωτηματολόγιο της γυναικείας σεξουαλικής συμπεριφοράς) σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού, το οποίο είναι μια αξιόπιστη και αληθινή μέθοδος μέτρησης της γυναικείας σεξουαλικής συμπεριφοράς7.
Οι γυναίκες με μαστεκτομή και αποκατάσταση με πλαστική χειρουργική του αφαιρεθέντος μαστού παρουσιάζουν ένα υψηλότερο δείκτη ικανοποίησης με τη σεξουαλική ζωή τους από ότι οι γυναίκες χωρίς αποκατάσταση. Οι γυναίκες χωρίς χειρουργική αποκατάσταση νοιώθουν μεγαλύτερη εγκατάλειψη από το σύντροφό τους και λιγότερη ικανοποίηση του συντρόφου τους με το σώμα τους8.
Σε μια μελέτη από την Κίνα οι γυναίκες που υποβλήθησαν σε συντηριτική χειρουργική επέμβαση και άμεση πλαστική χειρουργική αποκατάσταση του αφαιρεθέντος μαστού, είχαν σημαντικά καλύτερη εικόνα για τη σωματική τους εμφάνιση, είχαν μεγαλύτερη ελευθερία στην επιλογή ενδυμασίας, νοιώθανε λιγώτερο ενοχλημένες από την αλλαγή στο σώμα τους και νοιώθανε ότι είναι αποδεκτές από τους συντρόφους τους σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν προχώρησαν σε πλαστική αποκατάσταση του αφαιρεθέντος μαστού τους9.
Τέλος, σε μια μεγάλη μελέτη από το Βασιλικό Κολλέγιο της Αγγλίας και τη Ιατρική Σχολή του Λονδίνου, ερευνήθηκε η ψυχοκοινωνική επίδραση της αμφοτερόπλευρης προφυλακτικής μαστεκτομής σε γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και βρέθηκε ότι αυτή βοηθά και έχει ψυχοκοινωνικά οφέλη και βοηθά τη σεξουαλική συμπεριφορά σε αυτήν την κατηγορία των γυναικών10.
Συμπερασματικά, οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού μετά τη χειρουργική επέμβαση και τη συμπληρωματική χημειο-ή/και ακτινοθεραπεία μπορεί να παρουσιάσουν κατάθλιψη, χαμηλή εκτίμηση της εικόνας του σώματός τους, φοβικές-νευρώσεις για πιθανή υποτροπή της νόσου, κακή σεξουαλική ζωή (ανικανότητα να ηρεμήσουν και να απολαύσουν το σεξ, ξηρότητα του κόλπου) επηρεασμό των σχέσεων μεταξύ του ζευγαριού και χρειάζονται στήριξη από τον σύντροφό τους και τον κοινωνικό τους περίγυρο.
Βιβλιογραφία
Anllo CM et al: Sexual life after breast cancer. Journal of Sex and Marital Therapy, 26(3): 241-8, 2000.
Ganz PA et al: Quality of life at the end of primary treatment of breast cancer. First results from the moving beyond cancer randomized trial. Journal of the NCI, 96(5): 376-87, 2004.
Engel J et al: Quality of life following breast-conserving therapy of mastectomy: results of 5-year prospective study. Breast Journal, 10(3): 223-31, 2004.
Koruberth AB et al: Psychosocial and sexual functioning of survivors of breast cancer. (Review) 125 Ref.
Ganz PA et al: Breast cancer in younger women: reproductive and late health effects of treatment. JCO, 21 (22): 4184-93, 2003.
Broeckel JA et al: Sexual functioning in long-term breast cancer survivors treated with adjuvant chemotherapy. Breast Cancer Research and Treatment, 75(3): 241-8, 2002.
Wilmoth MC et al: Development and phycometric testing of the Wilmoth Sexual Behaviors Questionnaire. Female Canadian Journal of Nursing Research, 32(4): 135-51, 2001.
Zweiffer M et al: Breast reconstruction among inner city women with breast carcinoma. Annals of Plastic Surgery, 47(1): 53-9, 2001.
Fung KW et al: The impact of mastectomy breast-conserving treatment and immediate breast reconstruction on the quality of life of Chinese women. AN2 Journal of Surgery, 71(4): 202-6, 2001.
Hatchet MB et al: The psychosocial impact of bilateral prophylactic mastectomy: prospective study using questionnaires and semi-structured interviews. BMJ, 322(7278): 76, 2001.
