Ο ρόλος της Ποδολογίας στα Πονεμένα και ταλαιπωρημένα πόδια
Συγγραφέας Ευάγγελος Ρουσουλέντσης Γράφτηκε στις ,
Η Ποδολογία είναι μια καινούρια πανεπιστημιακή ειδικότητα για τη χώρα μας που απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο ανεξάρτητου ηλικίας και αφορά συγκεκριμένα το άκρο πόδι, το οποίο είναι ένα ευαίσθητο και πολύτιμο μέρος του ανθρώπινου σώματος. Σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας, το ανθρώπινο πόδι μπορεί να αποτελέσει την πηγή ενός προβλήματος και να παρουσιάσει επιπλοκές και δυσλειτουργίες. Πόνοι στους αστραγάλους, τις ποδικές καμάρες, τα μετατάρσια, τα κότσια, τα γόνατα και την χαμηλή οσφύ είναι μερικά μόνο από τη πληθώρα προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο ειδικός Ποδολόγος.
Το βάρος όλου του σώματος μας κατά την διάρκεια της βάδιση ή του τρεξίματος επικεντρώνεται στο πόδι και την ποδοκνημική άρθρωση (εικόνα 1). Καθώς το βάρος μας πολλαπλασιάζεται, οι αρθρώσεις του κάτω άκρου καταπονούνται με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες για τραυματισμούς και περαιτέρω λειτουργικά προβλήματα.
Για να λειτουργήσει το ανθρώπινο πόδι φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της βάδισης, θα πρέπει να “κλειδώνει” και να “ξεκλειδώνει” τη σωστή στιγμή. Εάν το πόδι πρηνίζει (πτώση καμάρας) ή υπτιάζει (άρση κάμαρας) περισσότερο από το κανονικό, οι άξονες αναβηματισμού μεταβάλλονται. Οι συνέπειες αυτής της μεταβολής είναι συμπτώματα όπως η κούραση και ο πόνος, κυρίως στο πίσω μέρος των ποδιών, ιδιαίτερα όταν έχει προηγηθεί πολύωρη ορθοστασία. Αιτία του πόνου είναι η λανθασμένη λειτουργία των μυών της γάμπας λόγω της πτώσης της ποδικής καμάρας και της έσω στροφής της υπαστραγαλικής άρθρωσης (εικόνα 2 – υπερπρηνισμός). Λόγω αυτής της ανατομικής διαφοροποίησης απαιτείται μεγαλύτερη δύναμη και ένταση από το μυϊκό σύστημα του κάτω άκρου για να αντεπεξέλθει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επέρχεται ευκολότερα κόπωση καθώς και αυξημένη πιθανότητα για μελλοντικούς τραυματισμούς – ειδικά όταν απευθυνόμαστε σε παιδιά και αθλητές.
Εικόνα 1. φυσιολογική καμάρα Εικόνα 2. πτώση ποδικής καμάρας
Η ποιο συχνή αιτία πόνου υπέρβαρων ανθρώπων με πλατυποδία και/ή ανισοσκελία, αλλά και αθλητών που διανύουν μεγάλες αποστάσεις (π.χ. δρομείς, ποδοσφαιριστές, καλαθοσφαιριστές, άλτες, κ.τ.λ.) είναι η «πελματιαία απονευρωσίτιδα».
Ή πελματιαία απονεύρωση είναι μία συμπαγής δεσμίδα από μη ελαστικές επιμήκεις κολλαγόνες ίνες. Συνεπώς πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι ο ερεθισμός της πελματιαίας απονεύρωσης, που δημιουργείται στο σημείο που συνδέεται με το οστό της φτέρνας (εικόνα 3). Αυτό οφείλετε σε κάποιο μικρό επαναλαμβανόμενο τραυματισμό την ώρα της άθλησης, είτε σε λάθος πάτημα λόγω πλατυποδίας. Η κατάσταση τελικά επιδεινώνεται από το συνδυασμό ανατομικών και λειτουργικών παραγόντων που τελικά τραυματίζουν την απονεύρωση.
Το πιο κλασσικό σύμπτωμα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας, που μπορεί να εμφανιστεί στο ένα ή και στα δυο πόδια, είναι ο πόνος στη φτέρνα για περίπου 2-3 λεπτά μετά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι. Πολλές φορές τo ίδιο το σύμπτωμα του πόνου έχει περιγράφει χαρακτηριστικά ως «περπάτημα πάνω σε μυτερή πέτρα». Αυτό συμβαίνει γιατί η πελματιαία απονεύρωση κατά τη διάρκεια της νύχτας βρίσκεται σε αδράνεια και η απότομη διάταση της, με την έγερση από το κρεβάτι, τραυματίζει τους εμπλεκόμενους ιστούς (εικόνα 4 – bowstring effect).
Εικόνα 3. Πελματιαία απονεύρωση Εικόνα 4. Bowstring effect
Μια ακόμα επιπλοκή του άκρου ποδός που εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες άνω των 50 ετών είναι ο πόνος στο πρόσθιο μέρος του άκρου ποδός ακριβώς κάτω από τα μετατάρσια. Η επίσημη ονομασία αυτής της επιπλοκής είναι «πτώση μεταταρσίου». Ο κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας είναι το στενό, μυτερό και ψηλό υπόδημα που συμπιέζει τα μετατάρσια και τα δάχτυλα καθώς μεταβιβάζει όλο το βάρος του σώματος στο πρόσθιο μέρος του ποδιού. Το υπόδημα αυτού του τύπου αλλάζει τον φυσιολογικό κύκλο αναβηματισμού. Έτσι, αντί να έρχεται σε επαφή με το έδαφος πρώτη η φτέρνα, ο μηχανισμός δουλεύει αντίστροφα και φορτίζονται τα μετατάρσια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζονται άλλα ανατομικά και λειτουργικά προβλήματα όπως σκληροδερμίες, κάλοι, τραυματισμοί νυχιών, κότσια και άλλες παραμορφώσεις.
Ο ρόλος της Ποδολογίας στις παραπάνω επιπλοκές του άκρου ποδός, αλλά και σε πολλές άλλες που δεν αναφέραμε, είναι πολύ σημαντικός. Πέρα από την εκτενή λήψη ιστορικού για την κατανόηση του προβλήματος του ασθενή και την κλινική του εξέταση, ο Ποδολόγος πλέον βοηθείται και από τεχνολογικά μέσα για την σωστή και ακριβή διάγνωση. Αυτό γίνεται μέσω του πελματογράφου και του πελματογραφήματος.
Ο πελματογραφος είναι μια πλατφόρμα που διαθέτει χιλιάδες ψηφιακούς αισθητήρες και είναι συνδεδεμένος με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Εντοπίζει και εμφανίζει στην οθόνη με ακρίβεια τον τύπο βάδισης, την κατανομή βάρους, το χρόνο βάδισης, τον άξονα του σώματος κατά τη βάδιση και πολλές άλλες παραμέτρους. Το πελματογράφημα χωρίζεται σε 2 φάσεις.
Στο στατικό πελματογράφημα (εικόνα 5) ο ασθενής στέκεται πάνω στη πλατφόρμα του πελματογράφου και τα δεδομένα από την εξέταση καταγράφονται στον υπολογιστή. Ενώ στο δυναμικό πελματογράφημα (εικόνα 6) ο ασθενής περπατάει πάνω στην πλατφόρμα, με κανονική φορά και ταχύτητα, και τα στοιχεία της τμηματικής ανάλυσης βάδισης αναλύονται ψηφιακά.
Εικόνα 5. στατικό Εικόνα 6. Δυναμικό
Για την αποκατάσταση της σωστής βάδισης ο Ποδολόγος κατασκευάζει ειδικά ορθοπεδικά πέλματα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των προβλημάτων των κάτω άκρων. Τα πέλματα αυτά είναι κατασκευασμένα με υλικά διαφορετικών πυκνοτήτων και η επιλογή τους γίνεται ανάλογα με την ηλικία, το βάρος, της δραστηριότητες, και της ανάγκες του κάθε ασθενή. Φορώντας ένα ζευγάρι πέλματα, κάθε λογής υπόδημα μετατρέπεται σε ορθοπεδικό. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η σωστή λειτουργία του ποδιού αποφεύγοντας λανθασμένους πρηνισμούς και να υπτιασμούς καθώς και η απορρόφηση κραδασμών κατά την διάρκεια βάδισης η τρεξίματος. Έμεσα λοιπόν οι ορθοπεδικοί πάτοι εκτείνουν την προστασία τους στις υπόλοιπες αρθρώσεις του κάτω άκρου, αλλά ταυτόχρονα διαφυλάσσουν και την οσφύ από τραυματισμούς και άλλα χρόνια προβλήματα.
