Η διάγνωση του στραβισμού
Συγγραφέας Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελόπουλος Γράφτηκε στις ,
Ήδη από τη δεκαετία του ’60 έγινε γνωστό πως η ανάπτυξη των εγκεφαλικών λειτουργιών έχει πολύ μεγάλη «πλαστικότητα» στην πρώιμη παιδική ηλικία. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση τυχόν οπτικού προβλήματος στα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του παιδιού, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και να βοηθήσει στην καλή λειτουργία των ματιών του για το υπόλοιπο της ζωής του.
Τα μάτια ως αισθητήρια όργανα αντίληψης του φωτός και όλων των οπτικών ερεθισμάτων είναι σχεδόν σε τέλεια λειτουργία από τον έκτο μήνα της ζωής του παιδιού ενώ ο μηχανισμός του εγκεφάλου που αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται τα οπτικά ερεθίσματα αναπτύσσεται μέχρι τα έξι με επτά χρόνια του.
Ένα πολύ σημαντικό βήμα εξακρίβωσης της λειτουργίας των ματιών του παιδιού είναι η διάγνωση του στραβισμού. Αυτή η κατάσταση αφορά την κακή συνεργασία των δύο ματιών στην αντίληψη των οπτικών ερεθισμάτων. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις ο στραβισμός γίνεται αντιληπτός καταρχήν από τους γονείς. Πρέπει όμως, να σημειωθεί ότι μερικά κοινά χαρακτηριστικά των παιδιών στην περίοδο ανάπτυξής τους, μπορούν να δημιουργήσουν την εντύπωση στραβισμού. Αυτό λέγεται «ψευδοστραβισμός». Για παράδειγμα, η επίπεδη μύτη τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού δίνει την λανθασμένη εντύπωση ότι τα μάτια τους στρέφονται προς τα μέσα. Μόνο ο παιδίατρος και ο οφθαλμίατρος ως πιο ειδικός μπορεί να διαγνώσει τυχόν απόκλιση που μπορεί να έχει το ένα ή το άλλο μάτι.
Ένα επίσης σοβαρό βήμα στη διάγνωση και αντιμετώπιση οπτικών ανωμαλιών που μπορεί να παρουσιαστούν στα παιδιά είναι η εξέταση για τη στερεοσκοπική όραση. Η στερεοσκοπική όραση είναι η οπτική ικανότητα διαχωρισμού του βάθους που προϋποθέτει την καλή συνεργασία και των δύο ματιών. Το παιδί που έχει πολύ καλή στερεοσκοπική όραση, δηλαδή καλή οπτική οξύτητα και με τα δύο μάτια, είναι αδύνατον να έχει κάποιο πρόβλημα με αμβλυωπία ή στραβισμό.
Στην περίπτωση του στραβισμού, μόλις γίνει αντιληπτό από τους γονείς ότι το ένα μάτι του παιδιού «φεύγει», είναι απολύτως αναγκαίο να το πάει για οφθαλμολογικό έλεγχο. Ο σχηματισμός στραβισμού είναι ένας κώδωνας κινδύνου για την υγεία των ματιών και η συχνή αντίληψη πως ο στραβισμός «μπορεί να περάσει με τον καιρό» ενδέχεται να δημιουργήσει πολλά και σημαντικά προβλήματα στην όραση του παιδιού.
Συνήθως το ιατρικό ιστορικό παρέχει τα πρώτα στοιχεία για τη μορφή του στραβισμού. Η εξέταση ξεκινάει με μία εκτίμηση της στάσης του κεφαλιού. Η γωνία της απόκλισης του ματιού υπολογίζεται μέσω απεικονίσεων του κερατοειδή και του διορθωτικού σακκαδισμού (cover test), μίας εξέτασης που χρησιμοποιείται για να φανεί κατά πόσο αποκλίνει το μάτι σε περίπτωση στραβισμού.
Μπορεί να εκτελεστεί με δύο μεθόδους: την cover-uncover δοκιμασία και την εναλλάξ cover δοκιμασία. Κατά την τελευταία, η προσοχή του ασθενούς κατευθύνεται σε ένα μικρό σταθερό αντικείμενο, το ένα μάτι καλύπτεται και ύστερα από μερικά δευτερόλεπτα, αποκαλύπτεται. Αν το μη καλυμμένο μάτι κινείται για να δει την εικόνα, τότε υπάρχει στραβισμός.
Η συχνή cover-uncover εξέταση επιτρέπει τη διαφοροποίηση μεταξύ «κανονικού» και «ψευδοστραβισμού». Η εξέταση Lang, η εξέταση Bagolini και η εξέταση με ελαφρώς κόκκινο γυαλί παρέχουν πληροφορίες για την ποιότητα της στερεοσκοπικής όρασης (ανώμαλη και ομαλή ανταπόκριση του αμφιβληστροειδούς).
Οι διάφορες εξετάσεις για την εκτίμηση της κατάστασης του στραβισμού ενός ασθενούς συμπληρώνονται από την εξέταση της οπτικής οξύτητας και της σταθερότητας του βλέμματος. Χωρίς την εκτίμηση της σταθερότητας, ούτε η cover δοκιμασία, όυτε οι δοκιμασίες για τη στερεοσκοπική όραση μπορούν να εμηνευθούν επαρκώς.
Στην πρώτη ένδειξη στραβισμού λοιπόν, είναι αναγκαίο να πραγματοποιούνται συχνές οφθαλμολογικές εξετάσεις προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για «ψευδοστραβισμό» ή όχι. Οι ειδικές εξετάσεις όμως για στραβισμό, παρόλο που είναι αρκετά ακριβείς, δεν αρκούν για την συνόλικη εκτίμηση της κατάστασης της όρασης του παιδιού. Πλήρης οφθαλμολογική εξέταση που θα περιλμβάνει εκτίμηση της οπτικής οξύτητας και της σταθερότητας του βλέμματος είναι αναγκαία για την ολοκληρωμένη
ενημερώση των γονιών σχετικά με την κατάσταση των ματιών του παιδιού τους.
