Αναπνευστική αλλεργία
Συγγραφέας Νίκος Μήκος Γράφτηκε στις ,
Κύριο χαρακτηριστικό της εποχιακής αναπνευστικής αλλεργίας είναι η εποχιακή (κυρίως κατα την άνοιξη) εμφάνιση συμπτωμάτων ρινίτιδας, επιπεφυκίτιδας ή και άσθματος. Κοινό χαρακτηριστικό ο αλλεργικός χαρακτήρας της νόσου, η εποχιακή κατανομή των συμπτωμάτων, και ότι οι γύρεις αποτελούν την αιτία της νόσου του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.
Η εποχιακή αναπνευστική αλλεργία είναι μια ιδιαίτερη συχνή νόσος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι τα τελευταία δέκα χρόνια η συχνότητα της νόσου έχει ουσιαστικά τριπλασιαστεί και απο πολλόυς χαρακτηρίζεται η “επιδημία του αιώνα”.
Αν και τα αίτια για αυτήν την αύξηση της συχνότητας δεν είναι επακριβώς γνωστά, φαίνεται ότι παράγοντες του περιβάλλοντος και ο μοντέρνος τρόπος ζωής στις πόλεις (διατροφή, κατασκευή σπιτιών) να αποτελούν την κυριότερη αιτία.
Η έναρξη των συμπτωμάτων της εποχιακής αναπνευστικής αλλεργίας κατά την παιδική, εφηβική ηλικία φαίνεται ξεκάθαρα να επιρεάζεται απο το οικογενειακό ιστορικό (ύπαρξη αλλεργικής ατοπικής νόσου στους γονείς του παιδιού). Η ηλικία που εμφανίζεται η εποχιακή αναπνευστική αλλεργία ξεκινάει στα 10-15 χρονών και διατηρείται μέχρι την ηλικία των 35 χρόνων. Μετά ο επιπολασμός της νόσου παρουσιάζει σταδιακή μείωση.
Δεν αποκλείεται όμως να έχει ήπια(λίγα) ενοχλήματα για πολλά χρόνια πριν αναπτύξει στην ενήλικο ζωή την πλήρη γκάμα των συμπτωμάτων της νόσου. Η εποχιακή αναπνευστική αλλεργία οφείλεται ουσιαστικά σε γύρεις φυτών, δέντρων και σε ενδοοικιακά αλλεργιογόνα (κυρίως ακάρεα της οικιακής σκόνης). Οι γύρεις των φυτών που προέρχονται απο ανεμόφιλα φυτά, διαχέονται με τον άνεμο στην ατμόσφαιρα κατά την διάρκεια της ανθοφορίας των φυτών ή δέντρων και προκαλούν τα συμπτώματα στα ευαισθητοποιημένα άτομα.
Η περιεκτικότητα τουαέρα σε γυρεοκόκκους επιρεάζεται απο τις τοπικές συνθήκες (πόλη-χωριό) καθώς και απο τις κλιματολογικές συνθήκες. Πιο μεγάλη περιεκτικότητα σε γύρεις παρατηρούνται στις ζεστές μέρες που φυσάει άνεμος ενώ πολύ λίγες παρατηρούνται τις βροχερές ημέρες. Κατα αυτόν τον τρόπο οι γυρεοφορίες των φυτών-δέντρων παρουσιάζουν διακύμανση αναλόγως του καιρού άρα και κάθε άνοιξη δεν είναι πάντα ίδια με την προηγούμενη απο απόψεως έντασης συμπτωμάτων. Επίσης είναι χαρακτηριστικό η μεγάλη απόσταση που μπορεί να διανύσουν κάποιοι γυρεόκοκκοι και άρα αν σε μια περιοχή για παράδειγμα δεν έχει δέντρα “ελιές” αυτό δεν σημαίνει ότι σε αυτήν την περιοχή δεν θα εμφανιστούν συμπτώματα αναπνευστικής αλλεργίας απο την γύρη της ελιάς.
Για την περιοχή των Αθηνών-Αττικής οι γύρεις που ευθύνονται για την πλειονότητα των περιπτώσεων αναπνευστικής αλλεργίας είναι: 1) γύρεις αγρωστωδών-δημητριακών φυτών (grasses-cereals) 2) γύρη του δέντρου της ελιάς 3) γύρη του φυτού περδικάκι(parietaria). Η ανθοφορία των παραπάνω φυτών-δέντρων και η περίοδος των συμπτωμάτων των ευσθητοποιημένων ασθενών συμβαίνει απο τον μήνα Μάρτιο μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Τα συμπτώματα στους ασθενείς με εποχιακή αναπνευστική αλλεργία είναι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας (υδαρής καταρροή ρινική, πολλά παροξυσμικά φταρνίσματα, ρινικός κνησμός που επεκτείνεται στην περιοχή των ωτών και του ουρανίσκου, καθώς και ρινική απόφραξη-μπούκωμα στην μύτη).
Πολλές φορές συνυπάρχουν συμπτώματα απο τους οφθαλμούς- αλλεργική επιπεφυκίτιδα (κνησμός, ερυθρότητα οφθαλμών, δακρύρροια). Σε ένα σημαντικό αριθμό ασθενών είναι παρόντα και συμπτώματα απο το κατώτερο αναπνευστικό (έντονος ξηρός βήχας, δύσπνοια, αναπνευστικός συριγμός) δηλ. συμπτώματα αλλεργικού βρογχικού άσθματος. Η συμπτωματολογία του άσθματος παρουσιάζει διακυμάνσεις αναλόγως της γυρεοφορίας, αλλά κάποιες φορές μπορεί να αποτελέσει αιτία εισαγωγής στο Νοσ/μείο (κρίση βρογχικού άσθματος). Οι ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα επίσης κυρίως λόγω της ρινικής απόφραξης παραπονιούνται για πονοκεφάλους, κακκή διάθεση, αδυναμία, μειωμένη απόδοση στη δουλειά-σχολείο.
Η διάγνωση τίθεται με την λήψη λεπτομερούς ιστορικού (συμπτώματα, περίοδος συμπτωμάτων, οικογενειακό ιστορικό), κλινική εξέταση και την διενέργεια δερματικών δοκιμασιών(αλλεργικά δερματικά τέστ δια νυγμού). Τα δερματικά τεστ σκοπό έχουν να αποκαλύψουν την ειδική ευαισθησία του ασθενούς στα αερο-αλλεργιογόνα-γύρεις φυτών. Τα δερματικά τεστ που γίνονται απο ειδικούς ιατρούς και έχουν γίνει σωστά τεχνικά και με σωστή-ορθή επιλογή κατάλληλων αλλεργιογόνων είναι πολύ αξιόπιστα. Πολύ χρήσιμη είναι και η εργαστηριακή επιβεβαίωση των ευαισθησιών στα αεροαλλεργιογόνα (γύρεις φυτών) με ειδικές εξετάσεις που ονομάζονται Rast. Η αντιμετώπιση της εποχιακής αναπνευστικής αλλεργίας περιλαμβάνει την πρόληψη- αποφυγή των γύρεων και την φαρμακευτική αγωγή.
Η πλήρης αποφυγή των γύρεων είναι ουσιαστικά αδύνατη. Υπάρχουν όμως ορισμένες πρακτικές συμβουλές που μπορεί να βοηθήσουν όπως αποφυγή κάμπινγκ,πικ-νικ την εποχή της γυρεοφορίας, οδήγηση με κλειστά παράθυρα, αποφυγή αερισμού του σπιτιού 8-10 το πρωί και 7-9 το βράδυ γιατί τότε είναι η μεγαλύτερη γυρεοφορία, χρήση κλιματιστικών στο σπίτι και στο αυτοκίνητο βοηθάει, αποφυγή κηπουρικών-κουρέματος γκαζόν απο ευαισθητοποιημένα άτομα, προσοχή στις ζεστές μέρες με αέρα.
Η αντιμετώπιση όμως του προβλήματος είναι κυρίως φαρμακευτική. Τα αντισταμινικά και μάλιστα αυτά της νεότερης γενιάς είναι φάρμακα πρώτης επιλογής για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας. Είναι ασφαλή δεν προκαλούν καταστολή δεν αντιμετωπίζουν όμως την ρινική απόφραξη, είναι όμως χρήσιμα και για τα συμπτώματα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας. Τα τελευταία χρόνια η εισαγωγή στην θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας με τοπικά ρινικά στεροειδή (τριαμσινολόνη, φλουτικαζόνη, μομεταξόνη,βουδεζονίδη) έχουν βοηθήσει στον αποτελεσματικό έλεγχο των συμπτωμάτων.
Είναι πολύ αποτελεσματικά και η εμπειρία στην χρήση τους έχει δείξει ότι όταν χορηγούνται σωστά και στην σωστή δοσολογία στερούνται ανεπιθύμητων ενεργειών. Πιο αποτελεσματική μάλιστα είναι η θεραπεία όταν ξεκινάει πριν την γυρεοφορία των υπεύθυνων γυρεοκόκκων. Μάλιστα τα φάρμακα των τοπικών χορηγούμενων χρωμονών βοηθούν πολύ, είναι ασφαλή αλλά πρέπει να χορηγούνται συχνά.
Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στους ασθενείς που παρουσιάζουν συμπτώματα απο το κατώτερο αναπνευστικό καθώς αυτοί οι ασθενείς αφου εκτιμηθούν σωστά πρέπει να λάβουν αντι-ασθματική αγωγή. Πρέπει να τονιστεί η ανάγκη λήψης της φαρμακευτικής αγωγής σε καθημερινή και όχι περιστασιακή βάση, για όσο διάστημα βρίσκεται ο ο υπεύθυνος γυρεόκοκκος στην ατμόσφαιρα.
Τελευταία οι ειδικοί αλλεργιολόγοι συστήνουν σε ορισμένους ασθενείς ανοσοθεραπεία-απευαισθητοποίηση στο υπεύθυνο αλλεργιογόνο. Πρόκειται για μια αιτιολογική θεραπεία που στόχο έχει μη την σταδιακή χορήγηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου με την μορφή εκχυλίσματος σε σταδιακά αυξανόμενες δόσεις για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο, την δημιουργία ανάπτυξης ανοχής στον οργανισμό στο υπεύθυνο αλλεργιογόνο έτσι ώστε στην αναμενόμενη έκθεση στις γύριες των φυτών την άνοιξη ο ασθενής να έχει πολύ λίγα ή καθόλου συμπτώματα απο το αναπνευστικό σύστημα.
