«ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ & ΚΑΡΚΙΝΟΣ»
Συγγραφέας Γεώργιος Μανωλάκης Γράφτηκε στις ,
Η παχυσαρκία συνδέεται τόσο με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης νεοπλασμάτων όσο και με αυξημένη και σχετικά πρόωρη θνησιμότητα βάσει των αποτελεσμάτων μιας κλινικής μελέτης με 900000 ενήλικα άτομα, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο N Engl J Med (1).
Το ποσοστό θανάτων από νεοπλάσματα που αφορά παχύσαρκα ενήλικα άτομα είναι 14% στους άνδρες και 20% στις γυναίκες.
Οι βιολογικοί μηχανισμοί που ενοχοποιούνται για το φαινόμενο αυτό παραμένουν κατά πολύ άγνωστοι, αν και συζήτηση γίνεται τόσο για την παθογένεση του «μεταβολικού συνδρόμου» όσο και για τη δράση της DNA polymerase στα παχύσαρκα άτομα. (1-4)
Η παχυσαρκία αποτελεί σήμερα στις λεγόμενες «δυτικές κοινωνίες» ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά, ιατρικά και ασφαλιστικά προβλήματα. Ένας στους τέσσερις στις ΗΠΑ και ένας στους 3 στην Ευρώπη είναι παχύσαρκος. (4)
Η παχυσαρκία μετράται και τεκμηριώνεται με το Δείκτη Σωματικής Μάζας :
Σωματικό Βάρος σε κιλά
Δείκτης Σωματικής Μάζας = ———————————— = Φυσιολογική Τιμή 20-25
Ύψος σε μέτρα στο τετράγωνο
Τιμές του δείκτη σωματικής μάζας μεγαλύτερες από 30 αλλά μικρότερες από 40 δηλώνουν υπερβολικό βάρος, ενώ τιμές μεγαλύτερες από 40 τεκμηριώνουν παθολογική παχυσαρκία. (4)
Η παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμίες, θρομβοεμβολικά επεισόδια, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα και νεοπλασματικές παθήσεις. (1-4)
ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ: Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα περίπλοκο σύνδρομο με απλή αιτιολογία : Λανθασμένη διατροφή και έλλειψη σωματικής άσκησης είναι οι δυο πιο βασικές αιτίες. Το αποτέλεσμα ή τίμημα αυτών είναι : (4)
1. Παχυσαρκία
2. Σακχαρώδης Διαβήτης
3. Αύξηση των τριγλυκεριδίων
4. Μείωση της HDL χοληστερόλης
5. Αύξηση της αρτηριακής πίεσης
6. Προδιάθεση για θρομβώσεις και εμβολές
7. Προδιάθεση για χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις
8. Ενδοκρινολογικές παθήσεις με ορμονικές δυσλειτουργίες (π.χ. πολυκυστικές ωοθήκες, κ.α.)
9. Κατάθλιψη
10. Πρόωρος θάνατος
Στο μεταβολικό σύνδρομο παρουσιάζεται αντοχή στην ινσουλίνη και κατά συνέπεια υπερινσουλιναιμία, φαινόμενα που εμπλέκονται στη συνέχεια στη δημιουργία αθηρωματικών πλακών.
Οι δυσλιπιδαιμίες που εμφανίζονται στα παχύσαρκα άτομα χαρακτηρίζονται από υψηλή ολική χοληστερόλη και αυξημένα τριγλυκερίδια με χαμηλή τιμή της HDL. Αν και η LDL φαίνεται να παραμένει σε σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα, μικρά LDL αθηρωματογενή σωματίδια αυξάνονται επικίνδυνα.
Επιπλέον υπερπαράγεται VLD-Λιποπρωτεϊνη πλούσια σε τριγλυκερίδια στο ήπαρ, με σύγχρονη λιπολυτική δράση των λιποκυττάρων, η οποία ευαισθητοποιεί μηχανισμούς παραγωγής VLDL σωματιδίων δημιουργώντας έναν «μεταβολικό φαύλο κύκλο» με αυξημένη γλυκονεογένεση και μειωμένη ινσουλινική δράση. Η αντοχή στην ινσουλίνη μειώνει και τη δραστικότητα της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης, δηλαδή του ενζύμου που μετατρέπει τα πλούσια σε τριγλυκερίδια χυλομικρόνια σε HDL και την VLDL σε LDL.
Μέσα σ’ αυτή τη διαδικασία απελευθερώνονται λιποπρωτεϊνικές λιπάσες και αναστολείς του PAI-1 (type 1 plasminogen activator inhibitor), παράγοντας νέκρωσης όγκου-α (TNF-α) και ιντερλευκίνη-6 (IL-6). Οι TNF-α και η IL-6 είναι αναστολείς του υποδοχέα της ινσουλίνης και έτσι παρεμποδίζουν τη δράση της. (3,4)
Ο PAI-1 με τη σειρά του αναστέλλει τη δράση του ενζύμου που μετατρέπει το plasminogen σε plasmin, το οποίο διαλύει τα ινικά (fibrin polymers) στοιχεία των θρόμβων. Υψηλές τιμές λοιπόν του PAI-1 συνοδεύονται με θρομβοεμβολικά επεισόδια. (4)
Η C-αντιδρώσα πρωτεϊνη (CRP) γνωστός δείκτης φλεγμονής απαντάται πολύ συχνά σε αυξημένη τιμή στα παχύσαρκα άτομα. (3)
Μέσα σ’ αυτόν τον μεταβολικό φαύλο κύκλο γεννιέται και το ερώτημα αν και κατά πόσον ενοχοποιούνται οι ίδιοι αιτιολογικοί παράγοντες και στην αυξημένη καρκινογένεση στα παχύσαρκα άτομα. (3,4)
Συζητάται και η υπόθεση (2), ότι η παχυσαρκία είναι συνδεδεμένη με συνολικά μεγαλύτερο αριθμό κυττάρων και κατ’ επέκταση με μεγαλύτερη συχνότητα μιτωτικών φαινομένων. Εδώ εμπλέκεται το ένζυμο DNA polymerase, το οποίο μπορεί να ευαισθητοποιηθεί από υπερβολική χρόνια χορήγηση θερμίδων ή μέσω παραγόντων όπως ο Insulin-like growth factor 1, ή και σε επίπεδο κυτταρο-κυτταρικής επικοινωνίας μέσω κυτταροκινών, αλλά και ίσως σε έλλειψη αντιοξειδωτικών ουσιών.
ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ: Η κλινική μελέτη της E.E. Calle (1) συμπεριέλαβε πάνω από 900 000 ενήλικα άτομα (>50 ετών), τα οποία δεν είχαν κάποια νόσο το 1982, δηλαδή στο ξεκίνημα της μελέτης. 57 145 άτομα πέθαναν από κάποια νεοπλασματική νόσο στα 16 χρόνια παρακολούθησης. Συγκρινόμενα τα παχύσαρκα άτομα (>40 Δείκτης Σωματικής Μάζας) με αυτά που είχαν φυσιολογικό δείκτη, η θνησιμότητα ήταν 52% υψηλότερη στους παχύσαρκους άνδρες και 62% υψηλότερη στις παχύσαρκες γυναίκες.
Στους παχύσαρκους άνδρες τα συχνότερα νεοπλάσματα ήταν:
1. Οισοφάγου
2. Στομάχου
3. Παχέος εντέρου
4. Ήπατος
5. Χοληδ.κύστης
6. Παγκρέατος
7. Προστάτη
8.Νεφρού
Συχνότερη καταγράφηκε επίσης η συχνότητα NH-Λεμφωμάτων, πολλαπλού μυελώματος και λευχαιμίας
Στις παχύσαρκες γυναίκες τα συχνότερα νεοπλάσματα ήταν:
1. Παχέος εντέρου
2. Ήπατος
3. Χοληδ.κύστης
4. Παγκρέατος
5. Μαστού
6. Τραχήλου μήτρας
7. Ενδομητρίου
8. Νεφρού
και στις γυναίκες καταγράφηκε συχνότερη εμφάνιση NH-λεμφωμάτων και πολλαπ. Μυελώματος
ΑΝΤΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ:
Η ικανότητα αναγνώρισης, διάγνωσης και αντιμετώπισης της παχυσαρκίας πρώιμα είναι η απάντηση σ’ αυτό το κοινωνικό, ιατρικό και ασφαλιστικό πρόβλημα.
Τρόποι αντιμετώπισης, πέρα από τη διαφοροποίηση του τρόπου ζωής, δεν έχουν φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ιατρική και διαιτολογική αντιμετώπιση με φαρμακοθεραπεία και ψυχοθεραπεία απαιτεί την απόλυτη συνεργασία του ασθενούς. Χειρουργικές επεμβάσεις με σμίκρυνση στομάχου, ή τοποθέτηση δακτυλίου κοκ δεν αναγνωρισθεί ως θεραπεία 1ης επιλογής και ως εκ τούτου θα έπρεπε να παραμένουν η τελευταία λύση. Σύμφωνα με την μελέτη της E.E. Calle, 90 000 θάνατοι από νεοπλασματικές νόσους θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί , αν ο ενήλικος πληθυσμός διατηρούσε ένα δείκτη σωματικής μάζας ίσο και μικρότερο από 25. (1)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Calle E.E. et al: Overweight, obesity and mortality from cancer in prospectively studied cohort of U.S. adults. N Engl J Med 348:1625 – 1638, 2003
2. Perspectives on Obesity: The Obesity-and Cancer Connection Revisited. Medscape viewarticle 407917, 2003
3. Hu Frank: Overweight and Obesity in Women: Health Risks and Consequences. J Womens Health 12(2):163 – 172, 2003
4. Blackburn G.L., Bevis L.C.: The Obesity Epidemic: Prevention and Treatment of the Metabolic Syndrome. Medscape viewprogram 2015, 2003
“OBESITY & CANCER”
Dr. George P. Manolakis MD PhD
Specialist Physician (Clinical Oncologist)
Former Ass. Professor of Clinical Oncology DUTh/GR
Vis.Professor of Clinical Oncology Medical Univ.of SA (MEDUNSA)
[Athens Medical Centre – P. Faliron Clinic]
Obesity is associated with an increased incidence of malignancies as well as an increased premature mortality, according to the results of a prospective study published in the April 2003 issue of the New England Journal of Medicine.
The proportion of all deaths from cancer that is attributable to overweighed and obese adults > 50years of age, may be as high as 14% in men and 20% in women. More than 90 000 deaths per year from cancer might be avoided if everyone in the adult population could remain a body mass index (BMI) of 25 or less.
Of more than 900 000 U.S. adults who were free of cancer at study enrollment in 1982, 57 145 died from cancer during 16 years of follow-up. Compared with those of normal weight, those with a BMI of at least 40 had a combined death rate from all cancers that was 52% higher for men and 62% higher for women.
The question remains: what biologic mechanisms underlie the higher rate of cancer-related mortality in obese individuals? Some data support the hypothesis that obesity is associated with an overall greater total cell number and a greater number of mitotic events (overactive DNA polymerase). Other data support the pathogenesis of the so called “metabolic syndrome”,.
The ability to recognize, diagnose, and treat obesity as well as modify lifestyle aiming at weight reduction remain the only therapeutic steps with possible permanent result. Psychotherapy and drug therapy with or without surgical intervention in certain cases have not really achieved the expected results.
