Αυτοάνοσα νοσήματα
Συγγραφέας labtest Γράφτηκε στις ,
Τι είναι το ανοσιακό σύστημα;
Το ανοσιακό σύστημα είναι ο τρόπος του οργανισμού να προστατεύεται έναντι των μικροοργανισμών και άλλων «ξένων» ουσιών. Αποτελείται από δύο κύρια μέρη. Το ένα συστατικό, τα Β λεμφοκύτταρα, παράγουν αντισώματα, πρωτεΐνες που επιτίθενται στις «ξένες» ουσίες και προκαλούν την απομάκρυνσή τους από τον οργανισμό, αυτό μερικές φορές ονομάζεται το χυμικό ανοσιακό σύστημα.Το άλλο συστατικό αποτελείται από ειδικά λευκοκύτταρα που ονομάζονται Τ λεμφοκύτταρα, που μπορούν να επιτίθενται άμεσα στις ξένες ουσίες; Αυτό μερικές φορές ονομάζεται το κυτταρικό ανοσιακό σύστημα. Παίρνει χρόνο για να αναπτυχθούν και τα δύο μέρη του ανοσιακού συστήματος. Η μόνη προστασία που διαθέτει ‘ένα νεογέννητο είναι τα αντισώματα που έχουν μεταφερθεί από τη μητέρα στο παιδί πριν από τη γέννηση. Τα T λεμφοκύτταρα γίνονται προστατευτικά και αναπτύσσονται αντισώματα αφού κάποιο άτομο εκτεθεί σε ειδικές «ξένες» απειλές. Στη διάρκεια της ζωής ενός οργανισμού, το ανοσιακό σύστημα αναπτύσσει βιβλιοθήκη των ουσιών, που έχει αναγνωρίσει, και των μικροοργανισμών, που έχουν ταξινομηθεί ως «απειλή» ή «όχι απειλή». Οι εμβολιασμοί χρησιμοποιούν αυτή τη διαδικασία για να προσθέσουν στοιχεία στη βιβλιοθήκη. Εκθέτουν το ανοσιακό σύστημα ενός ατόμου σε εξασθενημένες ή αδρανοποιημένες μορφές βακτηριδίων και ιών, που δεν μπορούν πλέον να προκαλέσουν νόσο, έτσι ώστε να τα αναγνωρίσει το ανοσιακό σύστημα και να παράγει αντισώματα, που θα είναι έτοιμα να προστατεύσουν από μολυσματικές μορφές αυτών των μικροοργανισμών, αν το άτομο έρθει σε επαφή με αυτούς στο μέλλον.
Φυσιολογικά το ανοσιακό σύστημα μπορεί να διακρίνει μεταξύ του «εαυτού» και του «ξένου» και επιτίθεται μόνο εναντίον των ιστών που αναγνωρίζει σαν «ξένους». Αυτή είναι συνήθως η επιθυμητή αντίδραση, αλλά όχι πάντα. Όταν κάποιος παίρνει ένα μόσχευμα , όταν δηλαδή υποβάλλεται σε μεταμόσχευση, το ανοσιακό σύστημα σωστά θα αναγνωρίσει το νέο όργανο σαν «ξένο» (εκτός αν προέρχεται από ταυτόσημο δίδυμο) και θα του επιτεθεί με μια διαδικασία που ονομάζεται απόρριψη. Για την πρόληψη της απόρριψης, ο μεταμοσχευμένος ασθενής πρέπει να παίρνει φάρμακα, που μειώνουν τη δραστικότητα του ανοσιακού συστήματος (ανοσοκατασταλτικά) για το υπόλοιπο της ζωής του.
Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;
Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι νοσήματα που προκαλούνται από τον οργανισμό, που παράγει μια ακατάλληλη ανοσιακή απάντηση εναντίον των ίδιων των δικών του ιστών. Μερικές φορές το ανοσιακό σύστημα θα σταματήσει να αναγνωρίζει ένα ή περισσότερα από τα φυσιολογικά συστατικά του οργανισμού σαν «εαυτό» και θα δημιουργήσει αυτοαντισώματα – αντισώματα που επιτίθενται στα δικά του κύτταρα, ιστούς και/ή όργανα. Αυτό προκαλεί φλεγμονή και καταστροφή και οδηγεί σε αυτοάνοσες διαταραχές.
Η αιτία των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι άγνωστη, αλλά φαίνεται να υπάρχει μια κληρονομούμενη προδιάθεση για ανάπτυξη αυτοάνοσου νοσήματος σε πολλές περιπτώσεις. Σε μερικά είδη αυτοανόσων νοσημάτων (όπως ο ρευματικός πυρετός), ένα βακτηρίδιο ή ιός διεγείρει μια ανοσιακή απάντηση και τα αντισώματα ή τα Τ κύτταρα επιτίθενται στα φυσιολογικά κύτταρα, διότι κάποιο τμήμα της δομής τους μοιάζει με τμήμα της δομής του λοιμογόνου μικροοργανισμού.
Οι αυτοάνοσες διαταραχές κατατάσσονται σε δύο γενικά είδη: αυτά που καταστρέφουν πολλά όργανα (συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα) και αυτά που μόνο ένα όργανο ή ιστός καταστρέφεται άμεσα από την αυτοάνοση διεργασία (οργανοειδικά). Όμως οι διακρίσεις γίνονται ασαφείς καθώς η επίδραση των οργανοειδικών αυτοανόσων νοσημάτων επεκτείνεται συχνά πέραν των ιστών – στόχων , επηρεάζοντας έμμεσα άλλα όργανα και συστήματα. Μερικοί από τους συνηθέστερους τύπους αυτοάνοσων διαταραχών περιλαμβάνουν:
Συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα
Οργανοειδικά αυτοάνοσα νοσήματα
Ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) και νεανική ΡΑ (ΝΡΑ) (αρθρώσεις, πιο σπάνια πνεύμονας, δέρμα)
Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 (νησίδια παγκρέατος)
Λύκος (συστηματικός ερυθηματώδης) (δέρμα,αρθρώσεις, νεφροί, καρδιά, εγκέφαλος, ερυθροκύτταρα, άλλα)
θυρεοειδίτιδα Hashimoto, νόσος Graves (θυρεοειδής)
Σκληρόδερμα (δέρμα, έντερα, πιο σπάνια πνεύμονας)
Κοιλιοκάκη, νόσος Crohn, Ελκώδης κολίτις (γαστρεντερικός σωλήνας)
Σύνδρομο Sjogren (σιελογόνοι αδένες, δακρυϊκοί αδένες, αρθρώσεις)
πολλαπλή σκλήρυνση*
Σύνδρομο Goodpasture (πνεύμονες, νεφροί)
Νόσος Addison (επινεφρίδια)
Κοκκιωμάτωση Wegener (αιμοφόρα αγγεία, κόλποι, πνεύμονες, νεφροί)
Πρωτοπαθής χολική κίρρωση, σκληρωτική χολαγγειίτιδα, αυτοάνοση ηπατίτιδα (ήπαρ)
Ρευματική πολυμυαλγία (μεγάλες μυϊκές ομάδες)
Κροταφική αρτηρίτιδα /αρτηρίτιδα γιγαντιαίων κυττάρων (αρτηρία κεφαλής και τραχήλου)
Σύνδρομο Guillain-Barre (νευρικό σύστημα)
υπάρχει ακόμη αντιπαράθεση ως προς το αν η ΠΣ είναι αυτοάνοσο νόσημα
Για μια πληρέστερη λίστα των αυτοάνοσων καταστάσεων, επισκεφθείτε τη σελίδα πληροφόρηαης ασθενών (Patient Information page) της Αμερικανικής Εταιρείας νοσημάτων σχετικών με αυτοανοσία ( American Autoimmune Related Diseases Association, Inc).
Σε ορισμένες περιπτώσεις ένα άτομο μπορεί να έχει περισσότερα του ενός αυτοάνοσα νοσήματα: π.χ. άτομα με νόσο του Addison έχουν συχνά διαβήτη τύπου 1, ενώ άτομα με σκληρωτική χολαγγειίτιδα συχνά έχουν ελκώδη κολίτιδα.
Σε μερικές περιπτώσεις, τα αντισώματα μπορεί να μη κατευθύνονται κατά συγκεκριμένου ιστού ή οργάνου, π.χ. τα αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα μπορεί να αντιδράσουν με πρωτεΐνες της πήξης στο αίμα, οδηγώντας στο σχηματισμό θρόμβων μέσα στα αιμοφόρα αγγεία (θρόμβωση).
Τα αυτοάνοσα νοσήματα διαγιγνώσκονται, εκτιμώνται, και παρακολουθούνται μέσω συνδυασμού εξετάσεων αίματος για αυτοαντισώματα, εξετάσεων αίματος για μέτρηση της φλεγμονής και λειτουργίας των οργάνων, κλινικής έκφρασης και μέσω μη εργαστηριακών εξετάσεων όπως οι ακτινογραφίες. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα θεραπεία για τα αυτοάνοσα νοσήματα, αν και σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εξαφανιστούν από μόνα τους. Πολλά άτομα μπορεί να έχουν εξάρσεις και προσωρινές υφέσεις των συμπτωμάτων, άλλα χρόνια συμπτώματα ή προοδευτική επιδείνωση. Η θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων προσαρμόζεται στο κάθε άτομο και μπορεί να τροποποιηθεί με την πάροδο του χρόνου. Σκοπός είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα, η ελαχιστοποίηση της βλάβης των οργάνων και ιστών και η διατήρηση της λειτουργίας των οργάνων. Νέες θεραπείες και καλύτερη κατανόηση των αυτοάνοσων νοσημάτων διερευνάται. Οι ασθενείς θα πρέπει να συζητούν με τους ιατρούς τους και με τους ειδικούς στους οποίους παραπέμποντα σχετικά με τις επιλογές θεραπείας.
