Τι είναι Ατελής Οστεογένεση (Osteogenesis Imperfecta);
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Η Ατελής Οστεογένεση (Osteogenesis Imperfecta, Ο.Ι.) είναι μία σπάνια κληρονομήσιμη διαταραχή του συνδετικού ιστού. Κυριολεκτικά, Α.Ο. σημαίνει “μη τέλεια δομή – κατασκευή των οστών”. Αυτή η ετυμολογική ερμηνεία παραπέμπει στο πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της Α.Ο.: την ευθραυστότητα των οστών (τα κόκαλα σπάνε εύκολα). Τα κόκαλα ενός ατόμου με Α.Ο. μπορούν να σπάσουν, χωρίς κανένα εμφανές αίτιο. Αυτό μπορεί να συμβεί σε όλες τις ηλικίες, ακόμη και πριν την γέννηση. Υπάρχουν διάφορα συνώνυμα του όρου Α.Ο. σε διάφορες γλώσσες.
Αίτιο της Ατελoύς Οστεογένεση
Στις περισσότερες περιπτώσεις η Α.Ο. οφείλεται σε κάποιο ελάττωμα σε κάποιο από τα δύο γονίδια που κωδικοποιούν το κολλαγόνο Ι, π.χ. το COL1A1 στο χρωμόσωμα 17 ή το COL1A2 στο χρωμόσωμα 7. Το ελάττωμα αυτό διαταράσσει την παραγωγή του κολλαγόνου. Στην Α.Ο. τύπου Ι το κολλαγόνο που παράγεται είναι πολύ λίγο αλλά είναι φυσιολογικό στην δομή του. Στους άλλους τύπους το κολλαγόνο είναι κακής δομικής ποιότητας, ενώ και η ποσότητα του παραγόμενου κολλαγόνου μπορεί να είναι μειωμένη.
Κληρονομικότητα
Η Ατελής Οστεογένεση είναι μία γενετική και κληρονομήσιμη ασθένεια. Οι τύποι I και IV μερικές φορές εμφανίζονται στις οικογένειες διαμέσω διαφόρων γενεών. Ο τρόπος κληρονομικότητας της ασθένειας είναι ο επικρατών: ένας/μία ασθενής έχει 50% πιθανότητα να μεταβιβάσει το υπεύθυνο γονίδιο στον απόγονό του/της, και 50% πιθανότητα να μεταβιβάσει το φυσιολογικό αλληλόμορφο γονίδιο (όλοι οι άνθρωποι έχουμε δύο αντίγραφα – αλληλόμορφα όλων των γονιδίων μας, με εξαίρεση τα φυλοσύνδετα χρωμοσώματα).
Αν και παρατηρείται κάποιου βαθμού ποικιλότητα (π.χ. στον αριθμό των καταγμάτων) ανάμεσα σε ασθενείς που είναι συγγενείς μεταξύ τους, ο κλινικός τύπος μιας δεδομένης οικογένειας παραμένει ο ίδιος διαμέσω των γενεών, αφού το ίδιο βασικό γενετικό ελάττωμα περνάει από τον γονέα στο παιδί. Η Α.Ο. από την άλλη μεριά, είναι πολύ ετερογενής στις μη συσχετιζόμενες περιπτώσεις: η κάθε περίπτωση ενός ατόμου μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό γενετικό ελάττωμα στα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή του κολλαγόνου.
Η Α.Ο. όπως και άλλες επικρατούσες γενετικές παθήσεις, μπορεί να εμφανιστεί επίσης με τον αυτόματο τρόπο. Το τελευταίο συμβαίνει ιδιαίτερα για τον τύπο III και τύπο II (που αποτελούν τις πιο σοβαρές μορφές Α.Ο., συχνότερα), αλλά μπορεί να συμβαίνει και στους άλλους τύπους. Όταν γεννιέται ένα παιδί με Α.Ο. από υγιείς γονείς, υποθέτουμε ότι μια μετάλλαξη έχει συμβεί σε ένα γονίδιο του κολλαγόνου. Οι μεταλλάξεις είναι σποραδικές, μη προβλέψιμες αλλαγές του γενετικού υλικού (DNA). Τις περισσότερες φορές η μετάλλαξη συμβαίνει σε κάποιον γαμέτη (στο ωάριο ή στο σπερματοζωάριο) η ένωση των οποίων θα καταλήξει στην γέννηση του παιδιού με Α.Ο. Στις οικογένειες όπου εμφανίζεται μια αυτόματη περίπτωση Α.Ο., οι υγιείς συγγενείς δεν έχουν την μετάλλαξη και έτσι οι απόγονοί τους δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο. Αντίθετα ο/η ασθενής έχει 50% πιθανότητα να μεταβιβάσει το μεταλλαγμένο γονίδιο και άρα την ασθένεια στους απογόνους του/της, αρχίζοντας μια καινούργια αλυσίδα κληρονομήσιμης Α.Ο. διαμέσω των γενεών.
Μωσαϊκισμός
Όσο για τους γονείς, μελέτες σε μεγάλο αριθμό οικογενειών, στις οποίες υγιείς γονείς είχαν παιδί με τύπο ΙΙ (θανάσιμος τύπος Α.Ο., έχουν δείξει επανεμφάνιση της ασθένειας (π.χ. και άλλη εγκυμοσύνη με παιδί με A.O.) σε 5-7% των περιπτώσεων. Αυτή η αινιγματική κατάσταση στην αρχή εξηγήθηκε εσφαλμένα με έναν διαφορετικό τρόπο κληρονομικότητας (υπολειπόμενο αυτοσωματικό) και ακόμα μπορεί να προκαλεί σύγχυση (και λανθασμένη γενετική καθοδήγηση) από κλινικούς ιατρούς οι οποίοι δεν είναι ενημερωμένοι στις σύγχρονες εξελίξεις για την Α.Ο. Ο Peter Byers και οι συνεργάτες του (στο πανεπιστήμιο του Seattle-USA) και επακόλουθα, πολλοί άλλοι ερευνητές, έχουν καταδείξει ότι η επανεμφάνιση της ΟΙ, σε οικογένειες με αρνητικό κλινικό ιστορικό, οφείλεται σε μετάλλαξη σε κάποιο από τα γονίδια του κολλαγόνου (COL1A1 ή COL1A2), η οποία κληρονομείται με τον επικρατών τρόπο: η μετάλλαξη, εμπεριέχεται μόνο σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό των γενετικών κυττάρων ενός δεδομένου γονέα (του πατέρα ή της μητέρας), ο οποίος με αυτόν τον τρόπο διατρέχει τον κίνδυνο της δημιουργίας περισσοτέρων του ενός ασθενούς παιδιού. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται Μωσαϊκισμός (Mosaicism).
Είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί ένα άτομο που έχει μωσαϊκισμό: το να ψάχνεις για την μετάλλαξη σε αυτόν, είναι σα να ψάχνεις ψύλλους στα άχυρα. Μόνο όταν η μετάλλαξη ταυτοποιηθεί στο ασθενές παιδί (που την κουβαλά στα κύτταρά του), είναι δυνατόν να φτιαχτούν ειδικά μοριακά αντιδραστήρια για να εξετασθούν οι γονείς για την παρουσία του μωσαϊκισμού (ο οποίος είναι σε γενικές γραμμές ανιχνεύσιμος στα γενετικά κύτταρα και στα λευκά κύτταρα του αίματος) και να εκτιμηθεί (υποθετικά) ο κίνδυνος επανεμφάνισης της Α.Ο.
Ο μωσαϊκισμός μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε κλινικό τύπο Α.Ο., αλλά ως σήμερα έχει καταγραφεί εκτενώς μόνο για τον τύπο ΙΙ: η συχνότητά του εκτιμάται εμπειρικά ότι κυμαίνεται μεταξύ 5-7%. Λόγω λοιπόν της πολυπλοκότητας του ζητήματος, προτείνεται η αναζήτηση ειδικού γενετιστή.
Διάγνωση
Λόγω της μεγάλης ποικιλομορφίας της Α.Ο. από άτομο σε άτομο είναι αδύνατον να προβλεφθεί η πορεία της σε κάθε άτομο. Προτείνεται η αναζήτηση της γνώμης των ειδικών για κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
Σε πολλές περιπτώσεις η ευθραυστότητα σχεδόν εξαφανίζεται μετά την εφηβεία, χωρίς να έχουν βρεθεί οι λόγοι, στους οποίους οφείλεται αυτό Η Α.Ο. είναι αρκετά δύσκολη στην διάγνωσή της μερικές φορές. Πολλοί γιατροί δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτήν και πολλές περιπτώσεις μπορούν να μείνουν αδιάγνωστες για πολύ καιρό ή και για πάντα.
Είναι μύθος ότι όλοι οι ασθενείς με Α.Ο. έχουν μπλε σκληρό στα μάτια. Μόνο ένα ποσοστό αυτών έχουν μπλε σκληρό. Μερικές φορές οι γιατροί υποψιάζονται παιδική κακοποίηση, ενώ στην πραγματικότητα το παιδί έχει Α.Ο., κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό και ίσως προσβλητικό για τους γονείς. Αν νομίζετε ότι εσείς ή το παιδί σας έχει Α.Ο. ζητήστε από την εθνική σας “εταιρεία Α.Ο.” να σας καθοδηγήσει σε κάποιον ειδικό που είναι εξοικειωμένος με την Α.Ο.
Προγεννητικός Έλεγχος
Ο προγεννητικός έλεγχος συνιστάται στις έγκυες γυναίκες οι οποίες έχουν την Α.Ο. και στις γυναίκες τις οποίες έχουν συλλάβει παιδί από κάποιον άντρα με την Α.Ο.
Ο υπέρηχος είναι ένας εύκολος τρόπος εξέτασης του βρέφους, όπου ο γιατρός εξετάζοντας τον σκελετό του εμβρύου, τα κόκαλα των ποδιών και χεριών, άλλες σκελετικές ανωμαλίες ή ακόμη και ενδομητριακά κατάγματα, μπορεί να διαγνώσει αν όλα αυτά αποτελούν ενδείξεις της πάθησης. Βέβαια πολλές φορές τα ενδομητριακά κατάγματα του εμβρύου που είναι φανερά στον υπέρηχο, δεν είναι απόδειξη του ότι το έμβρυο έχει την Α.Ο., καθώς αυτά τα κατάγματα μπορεί να οφείλονται σε άλλες γενετικές διαταραχές. Διαφορετικοί τύποι της πάθησης επίσης μπορούν να διαγνωστούν με υπέρηχο γύρω στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Όταν υπάρχει ιστορικό με προηγούμενη εγκυμοσύνη παιδιού/παιδιών με Α.Ο., συνιστάται εξέταση κολλαγόνου (από τον ιστό) του εμβρύου, η οποία εξέταση μας ενημερώνει για τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές του κολλαγόνου, που οδηγούν στην Ατελή Οστεογένεση. Η αμνιοκέντηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία μπορούμε να εξετάσουμε το DNA του βρέφους, περίπου στις 16 με 18 εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Μια πολύ λεπτή βελόνα εισχωρεί στη μήτρα, στον αμνιακό σάκο και τραβάει μια μικρή ποσότητα αμνιακού υγρού. Αυτό το υγρό περιέχει εμβρυακά κύτταρα, τα οποία και χρειάζονται για την εξέταση.
(Οι παραπάνω εξετάσεις γίνονται έπειτα συζητήσεως με τον ειδικό, όπου η ενημέρωση είναι πάντα πιο ακριβής)
Διάφορες Ονομασίες της Πάθησης
• Ατελής Οστεογένεση
• Ιδιοπαθής Οστεοψαθύρωση
• Εμβρυακή Οστεοψαθύρωση
• Σύνδρομο του Μπλε Σκλήρου
• Νόσος των Εύθραυστων Οστών
• Κληρονομική Ινώδης Οστεοδυσπλασία
• Εμβρυακή Οστεοπόρωση
Τύποι:
Η ευθραυστότητα των οστών διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Έτσι λοιπόν ο αριθμός των καταγμάτων ποικίλει από λίγα έως πάνω από εκατό. Όλος ο συνδετικός ιστός πάσχει, όχι μόνον αυτός των οστών. Έτσι λοιπόν, εκτός από τα κατάγματα, μπορεί να παρατηρηθούν και τα παρακάτω συμπτώματα:
Τύπος Ι
Αυτός είναι ο πιο κοινός και ήπιος τύπος,
στον οποίο τα συμπτώματα συνήθως είναι:
• Τα κόκαλα έχουν προδιάθεση για κατάγματα, με τα περισσότερα να συμβαίνουν μέχρι την εφηβεία και να μη ξεπερνούν τον αριθμό των 20 – 40 καταγμάτων.
• Το ύψος είναι φυσιολογικό ή σχεδόν φυσιολογικό.
• Οι σύνδεσμοι είναι χαλαροί και ο μυϊκός τόνος είναι χαμηλός.
• Συνήθως ο σκλήρος (το λευκό των ματιών) έχει την απόχρωση του μπλε, μώβ ή γκρι.
• Το σχήμα του προσώπου είναι τριγωνικό.
• Τάση για σκολίωση (καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης).
• Η παραμόρφωση των κοκάλων είναι απούσα ή ελάχιστη.
• Εύθραυστα δόντια λόγω της Dentinogenesis Imperfecta, μπορεί να προκύψουν.
• Έκπτωση στην ακοή μπορεί να προκύψει ως σύμπτωμα στις αρχές των 20 ή 30 ετών.
• Η δομή του κολλαγόνου είναι κανονική, αλλά η ποσότητα του είναι λιγότερη από την κανονική.
Τύπος ΙΙ
Είναι ο πιο σοβαρός τύπος από τους 4.
Τα συμπτώματα συνήθως είναι:
• Αναπνευστικά προβλήματα, τα οποία συνήθως οδηγούν σε θάνατο λίγο μετά την γέννηση.
• Τα κατάγματα είναι πολλά και η δυσμορφία των κοκάλων σοβαρή.
• Το ανάστημα είναι μικρό με περιορισμένη ανάπτυξη των πνευμόνων.
• Το κολλαγόνο σχηματίζεται λανθασμένα.
• Τα τελευταία χρόνια άτομα με Aτελή Oστεογένεση τύπου 2, έχουν φτάσει να ζουν μέχρι και τη νεαρή ενήλικη ζωή τους.
Τύπος ΙΙΙ
Τα συνήθη συμπτώματα είναι τα εξής:
• Τα κόκαλα σπάνε εύκολα και ο αριθμός των καταγμάτων μέχρι την εφηβεία ξεπερνάει τα 100. Τα κατάγματα παρουσιάζονται στη γέννα και πολλές φορές οι ακτινογραφίες αποκαλύπτουν κατάγματα τα οποία συνέβησαν προτού τη γέννα, δηλαδή ενδομήτρια.
• Το ανάστημα είναι σημαντικά πιο μικρό από το φυσιολογικό.
• Ο σκλήρος (το λευκό των ματιών) έχει την απόχρωση του μπλε, μώβ ή γκρι.
• Οι σύνδεσμοι είναι χαλαροί και η ανάπτυξη των μυών είναι περιορισμένη στα χέρια και στα πόδια.
• Τα πλευρά έχουν πολύ καμπυλωτό σχήμα.
• Το σχήμα του προσώπου είναι τριγωνικό.
• Τάση για σκολίωση (καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης).
• Αναπνευστικά προβλήματα είναι πιθανά.
• Η παραμόρφωση των κοκάλων είναι σοβαρή.
• Εύθραυστα δόντια λόγω της Dentinogenesis Imperfecta.
• Αξιοσημείωτη απώλεια ακοής
Τύπος ΙV
Αυτός ο τύπος ανήκει ανάμεσα στον τύπο 1 και 3 ως προς τη σοβαρότητα. Τα συμπτώματα συνήθως είναι:
• Τα κόκαλα σπάνε εύκολα, με τα πιο πολλά κατάγματα να συμβαίνουν πριν την εφηβεία.
• Το ανάστημα είναι μικρότερο από το μέσο ανάστημα.
• Ο σκλήρος (το λευκό των ματιών) είναι φυσιολογικός σε χρώμα, λευκό ή σχεδόν λευκό.
• Η δυσπλασία των κοκάλων είναι ήπια.
• Πιθανή η σκολίωση (καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης).
• Τα πλευρά έχουν πολύ καμπυλωτό σχήμα.
• Το σχήμα του προσώπου είναι τριγωνικό.
• Εύθραυστα δόντια λόγω της Dentinogenesis Imperfecta.
• Πιθανή η μερική απώλεια ακοής.
• Το κολλαγόνο σχηματίζεται λανθασμένα.
Θεραπευτικές Μέθοδοι.
Δεν αναμένεται ότι το αίτιο της Α.Ο. μπορεί να αντιμετωπισθεί στο κοντινό μέλλον. Άρα και η Α.Ο. δεν μπορεί να θεραπευτεί, ως προς το αίτιό της, προς το παρόν. Ωστόσο η προσεκτική αγωγή και αντιμετώπιση της Α.Ο. μπορεί να ανακουφίσει τον ασθενή από τα συμπτώματα. Α.Ο. σύγχρονες θεραπείες αποσκοπούν στην μείωση των συνεπειών αυτού του γονιδιακού ελαττώματος και στην πρόληψη των επιπλοκών. Αυτό τις περισσότερες φορές σημαίνει ένα μακρύ θεραπευτικό πλάνο που πιθανόν να συμπεριλαμβάνει: ορθοπαιδική αντιμετώπιση των καταγμάτων, αγωγή για την βελτίωση της ακοής, οδοντιατρική θεραπεία, φυσιοθεραπεία, ψυχολογική υποστήριξη, γενετική καθοδήγηση, εξέταση του DNA, κοινωνική πρόνοια, χρήση εξοπλισμού όπως το αναπηρικό καροτσάκι κ.α. και μερικές φορές τροποποίηση των διατροφικών συνηθειών.
Προσοχή πρέπει να δοθεί στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, αφού οι ασθενείς με Α.Ο. είναι περισσότερο ευάλωτοι σε αυτήν από τους άλλους ανθρώπους. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 έχουν δοκιμαστεί ορισμένα φάρμακα που λέγονται διφωσφονικά (bisphosphonates), με πολύ καλά αποτελέσματα, ειδικά όταν εφαρμόσθηκαν από την βρεφική ηλικία, αλλά μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι νωρίς για να βγουν τελικά συμπεράσματα.
Διφωσφονικά
Τα τελευταία χρόνια η ερευνητική χρήση των διφωσφονικών (bisphosphonates) ως αγωγή για τα παιδιά και τους ενηλίκους με Aτελή Oστεογένεση (Osteogenesis Imperfecta, O.I.) έχει τραβήξει την προσοχή τόσο της ιατρικής κοινότητας όσο και των γονιών παιδιών με A.O. και ενηλίκων που έχουν O.I. Ενώ τα διφωσφονικά έχουν εγκριθεί από το αμερικανικό οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων (FDA) για την αντιμετώπιση διάφορων παθήσεων συμπεριλαμβανομένης της ασθένειας Paget των οστών, της οστεοπόρωσης και άλλων οστεοπορωτικών παθήσεων στους ενηλίκους, αυτά τα φάρμακα ακόμα μελετώνται για τη θεραπεία της Aτελούς Oστεογένεσης τόσο στα παιδιά όσο και στους ενηλίκους.
Τι είναι τα Διφωσφονικά;
Τα διφωσφονικά είναι ανάλογα με τις ενώσεις που εμφανίζονται φυσικά στο ανθρώπινο σώμα αλλά μεταβολίζονται κατά τρόπο διαφορετικό. Υπάρχουν διάφορες τέτοιες ενώσεις, όπου κάθε μια έχει σε σχέση με τις άλλες ελαφρώς διαφορετικά χαρακτηριστικά συμπεριλαμβανομένου του τρόπου δράσης και ισχύος. Μέχρι σήμερα, το ενδιαφέρον στράφηκε αποκλειστικά στο Pamidronate (με το εμπορικό όνομα Aredia®), το οποίο δίνεται με ενδοφλέβια έγχυση, και το Alendronate (με το εμπορικό όνομα Fosamax®), διαθέσιμο με μορφή ταμπλετών για λήψη από το στόμα. Τα νέα και πιο ισχυρά διφωσφονικά, Risedronate και Zoledronate, επίσης πλέον μελετώνται ως αγωγή για την ατελή οστεογένεση. Το Zolendronate είναι σε κλινικές δοκιμές αυτή τη στιγμή.
Υπάρχουν δύο κύριες ομάδες κυττάρων στο οστό. Οι οστεοβλάστες (osteoblasts), που δομούν το οστό, και οι οστεοκλάστες (osteoclasts) που αποδομούν το οστό (bone resorption). Και οι δύο τύποι κυττάρων είναι πολύ δραστήριοι, ακόμη και στον ενήλικο, και σκοπός τους είναι με την συνεργασία τους να κρατήσουν το οστό άθικτο και ικανό να μπορεί να αποκριθεί στην άσκηση πίεσης σε αυτό. Αποτελέσματα έρευνας έδειξαν ότι με τα διφωσφονικά επιβραδύνεται η διαδικασία αποδόμησης των οστών με τον περιορισμό της ζωής των οστεοκλαστών και την παράταση της ζωής των οστεοβλαστών, γέρνοντας κατά συνέπεια την ισορροπία προς την παραγωγή του οστού. Όμως οι οστεοβλάστες εξακολουθούν να παράγουν μεταλλαγμένο κολλαγόνο. Κατά συνέπεια, ο ασθενής έχει ακόμα τα «εύθραυστα κόκαλα» της ατελούς οστεογένεσης τα οπία απλά με την αγωγή με διφωσφονικά αποδομούνται σε μικρό βαθμό.
Οι πρώτες μελέτες αγωγής με διφωσφονικά έχουν δείξει μια αύξηση στην οστική πυκνότητα, αύξηση στο πλάτος του φλοιού των οστών, μείωση στο πορώδες του φλοιού των οστών καθώς και μείωση στον πόνο των οστών. Είναι ακόμα υπό συζήτηση και μελέτη εάν επίσης οδηγεί σε μια μείωση στον αριθμό καταγμάτων. Μερικές μελέτες σε ζώα, στα οποία έγινε αγωγή με διφωσφονικά, έδειξαν ότι οι μηροί έγιναν λιιγότερο ελαστικοί, πράγμα το οποίο δεν θα ήταν επιθυμητό στους ανθρώπους με Α.Ο. Δεν είναι επίσης σαφές αυτή τη στιγμή εάν τα διφωσφονικά θα έχουν την ίδια επίδραση στα οστά της σπονδυλικής στήλης, η δομή των οποίων είναι κυρίως δοκιδωτή, και τα μακριά οστά, τα οποία είναι κυρίως φλοιώδη. Τα διφωσφονικά δεν μεταβολίζονται στο σώμα. Πενήντα τοις εκατό του φαρμάκου πηγαίνουν άμεσα στο οστό και το άλλο 50 τοις εκατό εκκρίνεται στα ούρα. Οι τρέχουσες μελέτες αρχίζουν ακριβώς να μετρούν πόσο καιρό τα διφωσφονικά παραμένουν στο σώμα, πράγμα το οποίο επηρεάζει το πόσο συχνά χρειάζεται να γίνει η αγωγή με διφωσφονικά. Τυπικά, η αγωγή επαναλαμβάνεται κάθε 3 με 4 μήνες για τα ενδοφλέβια διφωσφονικά και εβδομαδιαία για τα διφωσφονικά με λήψη από το στόμα.
Το Pamidronate δίνεται με αργή ενδοφλέβια έγχυση που κρατάει πάνω από 3 με 4 ώρες. Η αγωγή διαρκεί από 1 έως 3 ημέρες. Στη Νότια Αμερική και την Ευρώπη το pamidronate είναι επίσης διαθέσιμο για λήψη από το στόμα. Το Zoledronate δίνεται από μια γρήγορη ενδοφλέβια έγχυση που κρατάει περίπου 5 με 15 λεπτά. Το Alendronate (Fosamax®) και το Risedronate (Actonel) λαμβάνεται από το στόμα. Οι τρέχουσες τάσεις καθορίζουν μια εβδομαδιαία δόση, με συγκεκριμένες οδηγίες, σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να λαμβάνεται το πρωί με άδειο στομάχι, τουλάχιστον 30 λεπτά πριν το φαγητό. Η αγωγή εβδομαδιαίας δόσης εμφανίζεται να έχει παρόμοια οφέλη με την καθημερινή θεραπευτική αγωγή, αλλά με λιγότερη γαστροεντερική ταλαιπωρία.
Μια βραχυπρόθεσμη παρενέργεια που αναφέρθηκε από το νοσοκομείο Shriners για παιδιά στο Μόντρεαλ του Κεμπέκ στον Καναδά μετά από αγωγή σε περισσότερα από 200 παιδιά με pamidronate, είναι συμπτώματα όπως της γρίππης, συμπεριλαμβανομένου και υψηλού πυρετού, κατά τη διάρκεια της πρώτης ημέρας μετά από την πρώτη αγωγή. Μερικά μωρά αντιδρούν με μείωση των αιμοσφαιρίων, αλλά επανέρχονται στις φυσιολογικές τιμές μέσα σε 48 με 72 ώρες.
Μια μεσοπρόθεσμη παρενέργεια που αναφέρθηκε πιο πρόσφατα από τις ομάδες τόσο στον Καναδά όσο και την Αυστραλία, είναι αργή θεραπεία οστών μετά από τομές (osteotomy) σε επεμβάσεις. Οι αυστραλιανοί ερευνητές έχουν προβεί στη διακοπή της χρήσης των διφωσφονικών για αρκετούς μήνες πριν από χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες απαιτούνται τομές στα οστά.
Τα άτομα που παίρνουν alendronate ή risedronate μπορούν να έχουν γαστρικές διαταραχές ή ακόμα και σοβαρές «καούρες» του οισοφάγου (του σωλήνα που συνδέει το στόμα με το στομάχι) εάν το φάρμακο δεν λαμβάνεται κατάλληλα ή εάν το άτομο έχει ιστορικό γαστρικών διαταραχών (όπως έλκος ή γαστρική παλινδρόμηση). Πρόσθετα προβλήματα που έχουν παρατηρηθεί σε ενηλίκους και έχουν περιγραφεί στην ιατρική βιβλιογραφία περιλαμβάνουν πόνο των μυών, ενόχληση των ματιών και πονοκέφαλους.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα διφωσφονικά μπορεί να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες εάν λαμβάνονται κατά την διάρκεια της σύλληψης ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη γονιμότητα των ανθρώπων που τα έχουν πάρει.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν στοιχείο που να δεικνύουν ότι τα διφωσφονικά προκαλούν οδοντικά προβλήματα. Δεν βοηθούν στην αντιμετώπιση της Aτελούς Oδοντογένεσης (Dentinogenesis Imperfecta, D.I.) όταν η αγωγή με διφωσφονικά αρχίσει μετά την ηλικία των τριών ετών.
Το εάν η αγωγή με διφωσφονικά σε νήπια οδηγεί σε μια μείωση της σοβαρότητας της Aτελούς Oδοντογένεσης (D.I.) είναι υπό έρευνα. Υπάρχει κάποια ανησυχία εάν τα διφωσφονικά μειώνουν την αποτελεσματικότητα των ορθοδοντικών επεμβάσεων αλλά αυτό βρίσκεται υπό μελέτη.
Αν πιστεύετε ότι η χρήση των διφωσφονικών θα σας ωφελήσει και για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία, επικοινωνήστε με το γιατρό σας. Θα πρεπει να γνωρίζετε ότι η Ζολεδρονάτη εφαρμόζεται ήδη σε αρκετές μελέτες (εκτός Ελλάδος) και η παμιδρονάτη χορηγείται σε πάρα πολλά ιατρικά κέντρα στο εξωτερικό, αλλά και στην Ελλάδα. Όσον αφορά τα παιδιά με Α.Ο., η παμιδρονάτη χορηγείται στο “Παίδων – Αγ.Σοφία” και “Παίδων – Πεντέλης” στην Αθήνα. Πληροφορίες στο: www.paidon-agiasofia.gr
Χειρουργική Eπέμβαση με Eνδομυελικές Ράβδους (Rodding)
Η χειρουργική επέμβαση με ενδομυελικές ράβδους (rodding) αφορά την εσωτερική «ενίσχυση» των μακριών οστών με τη βοήθεια της εισαγωγής μιας μεταλλικής ράβδου. Υπό γενική αναισθησία, ένα μακρύ οστό (π.χ. μηριαίο ή βραχιόνιο) μπορεί να κοπεί σε μια ή περισσότερες θέσεις, να ισιώσει και «ευθυγραμμιστεί» επάνω σε μια μεταλλική ράβδο. Η χειρουργική επέμβαση απαιτεί γενικά μια τομή που να αποκαλύπτει αρκετά το οστό που είναι παραμορφωμένο. Εναλλακτικά, μικρές τομές μπορούν να γίνουν στην άκρη του παραμορφωμένου οστού και η ράβδος μπορεί να εισαχθεί μέσω του δέρματος και να κινηθεί μέσω του οστού με την βοήθεια ακτίνων X. Όταν η επέμβαση γίνεται σε οστό με διαχωριστικό κάταγμα, συχνά μπορεί να γίνει χωρίς άνοιγμα της περιοχής του κατάγματος.
Η επέμβαση rodding συχνότερα χρησιμοποιείται για να βοηθήσει παιδιά μέτριας ή σοβαρής μορφής Ατελούς Οστεογένεσης. Οι έφηβοι και οι ενήλικοι υποβάλλονται σε αυτήν ή οποιαδήποτε άλλη χειρουργική επέμβαση σε περιπτώσεις συνήθως δύσκολων καταγμάτων που δεν θεραπεύονται ικανοποιητικά ή παρουσιάζουν προβλήματα παραμόρφωσης.
Σκοπός
Η επέμβαση rodding συστήνεται για να περιορίσει τα επαναλαμβανόμενα κατάγματα ενός μακρού οστού και για να βελτιώσει τις παραμορφώσεις οστών που παρεμποδίζεται έτσι η λειτουργία τους. Ένα κυρτό ή παραμορφωμένο μακρύ οστό δεν είναι από μόνο του ένας λόγος για να γίνει επέμβαση rodding εκτός εάν η παραμόρφωση επιδεινώνεται, γίνονται επανειλημμένα κατάγματα, υπάρχει πόνος λόγω συμπιεστικών καταγμάτων ή παρεμποδίζεται η λειτουργία του οστού. Το rodding δεν αποτρέπει απαραιτήτως τα κατάγματα καθώς το οστό μπορεί πάλι να σπάσει, αλλά η ράβδος θα παρέχει έναν εσωτερικό νάρθηκα στο οστό που μπορεί να βοηθήσει ώστε να κρατήσει το οστό στην ευθεία. Τα κατάγματα μπορούν επίσης να συμβούν σε μια περιοχή του οστού πέρα από το τέλος της ράβδου. Το rodding μπορεί να επιτρέψει στο άτομο για να είναι πιο ενεργό μετά από ένα κάταγμα και για να αποφύγει τις παρατεταμένες περιόδους ακινητοποίησης σε γύψο ή έλξεις. Αυτό, συνεπώς, μπορεί να βοηθήσει να «σπάσει» ο φαύλος κύκλος περιόδων ακινητοποίησης του ατόμου που οδηγούν σε νέα κατάγματα. Αλλά δε χρειάζεται κάθε άτομο με ατελή οστεογένεση χειρουργική επέμβαση με τις ενδομυελικές ράβδους.
Η βάδιση (περπάτημα) μπορεί να βελτιωθεί μετά από μια τέτοια χειρουργική επέμβαση, παραδείγματος χάριν, εάν ένα παιδί είναι έτοιμο για να περπατήσει αλλά αυτό δεν είναι δυνατό λόγω των επαναλαμβανόμενων καταγμάτων. Εντούτοις, η σοβαρότητα της μορφής της πάθησης, και όχι τα (τεχνικά) αποτελέσματα της χειρουργικής επέμβασης, είναι πρωτίστως αρμόδια για το αν η βάδιση είναι ένας εφικτός στόχος. Η χειρουργική επέμβαση rodding από μόνη της δε μπορεί να εγγυηθεί ότι το παιδί με μια σοβαρή μορφή της Ατελούς Οστεογένεσης θα μάθει να περπατά.
Πότε προγραμματίζεται η χειρουργική επέμβαση;
Μωρά με τις σοβαρές μορφές της Ατελούς Οστεογένεσης έχουν πολυάριθμα κατάγματα κατά τη γέννηση και επαναλαμβανόμενα κατάγματα κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών. Τα κατάγματα αντιμετωπίζονται συνήθως με τους νάρθηκες ή γύψους παρά με χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι αναγκαία κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών εάν τα επαναλαμβανόμενα κατάγματα ενός ή περισσότερων μακριών οστών επαναλαμβάνονται. Το πότε θα γίνει η χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από το μέγεθος του οστού που πρόκειται να τοποθετηθεί η ενδομυελική ράβδος. Πρέπει το οστό να έχει μια αρκετά μεγάλη διάμετρο για να δεχτεί τη ράβδο. Τα οστά των ατόμων με Ατελή Οστεογένεση μπορούν να είναι λεπτά και πλατιά, έτσι μπορούν να εμφανιστούν ευρύτερα στη διάμετρο στις ακτίνες X από ότι είναι πραγματικά. Τα παιδιά με μετρίως σοβαρή μορφή Ατελούς Οστεογένεσης μπορεί επίσης να έχουν πολυάριθμα κατάγματα κατά τη γέννηση, αλλά λίγα νέα κατάγματα έως ότου αρχίζουν να στέκονται και να περπατούν, οπότε και αρχίζουν πάλι να έχουν επαναλαμβανόμενα κατάγματα του ανώτερου οστού των μηρών (το μηριαίο) και τότε η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη.
Η επέμβαση rodding συνήθως είναι μια προγραμματισμένη προαιρετική διαδικασία. Εντούτοις, μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί εκτάκτως αμέσως μετά από ένα κάταγμα για να αποφευχθεί μια ενδεχόμενη δεύτερη περιόδος ακινητοποίησης του ατόμου σε γύψο. Το κάταγμα μπορεί να δώσει την ευκαιρία να γίνει η επέμβαση rodding χωρίς το άνοιγμα της περιοχής του κατάγματος. http://www.oif.org/
Άλλες θεραπείες περιλαμβάνουν ακουστική υποστήριξη και περίθαλψη δοντιών (Dentinogenesis Imperfecta). Πολλοί ασθενείς χρειάζονται στηρίγματα για να περπατήσουν ή αναπηρικό αμαξίδιο. Οι πόνοι αντιμετωπίζονται με μια ποικιλία φαρμάκων και η άσκηση όπως το περπάτημα, για όσους μπορούν, και ιδιαίτερα το κολύμπι προωθούν την μυϊκή δύναμη, τη δύναμη των κοκάλων και των συνδέσμων.
Λόγω της θεωρίας ότι τα άτομα με Α.Ο. έχουν έλλειψη της βιταμίνης D, την οποία καταναλώνει ένας οργανισμός από το φαγητό και το φως του ηλίου, και παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία των κοκάλων και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, προτείνεται σε όσους πάσχουν από ΑΟ να είναι ιδιαίτερα δραστήριοι τους χειμερινούς μήνες, όπου στην ουσία δε δέχονται τόσο φως όσο τους καλοκαιρινούς μήνες, και να αποφεύγουν την ακινησία. Η ακινησία ίσως να είναι από τους πιο αρνητικούς παράγοντες για τη συγκεκριμένη πάθηση.
Όσον αφορά ενήλικες με Ατελή Οστεογένεση, θα πρέπει να αποφεύγουν το κάπνισμα, την κατάχρηση αλκοόλ και καφεΐνης και τέλος τη χρήση στεροειδών φαρμάκων. Όλα τα παραπάνω μπορεί να προκαλέσουν περισσότερη ευθραυστότητα στα κόκαλα.
Δημογραφικά Στοιχεία
Η Α.Ο. είναι σπάνια διαταραχή. Η συχνότητά της εκτιμάται ότι είναι από 1:10.000 έως 15.000. Υπόψιν ότι στα προηγούμενα νούμερα δεν λαμβάνονται υπόψιν οι ελαφριές περιπτώσεις που δεν διαγιγνώσκονται ποτέ. Η Α.Ο. υπάρχει σε όλες τις φυλές και είναι ανεξάρτητη του φύλου. Μόνο 0.008% του παγκόσμιου πληθυσμού έχουν Α.Ο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν 0.5 εκατομμύριο άτομα με Α.Ο. παγκοσμίως. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως υπάρχουν γύρω στα 700 άτομα που υποφέρουν από Α.Ο. κάποιου τύπου. Λεπτομέρειες για τα μέλη του ΟΙFE μπορούν να βρεθούν στην σελίδα των στατιστικών (statistics).
http://www.oif.gr
`
