Κατανοώντας τα άτομα με νοητικές ή και κινητικές δυσκολίες
Συγγραφέας specialeducation Γράφτηκε στις ,
Δεν υπάρχουν δύο άνθρωποι που να είναι όμοιοι. Ακόμα και οι μονοζυγωτικοί δίδυμοι διαφέρουν σε πολλά, όπως στο πως αισθάνονται, στις προτιμήσεις και στις ικανότητες τους. Όλοι μας γνωρίζουμε ανθρώπους, που σε κάποια πράγματα τα καταφέρνουν καλύτερα από μας, ενώ άλλοι βρίσκουν δυσκολίες σε πράγματα που εμείς θεωρούμε εύκολα.
Οι άνθρωποι με νοητική υστέρηση δεν είναι όλοι ίδιοι. Διαφέρουν πολύ ο ένας από τον άλλο. Έχουν τις ίδιες ΑΝΑΓΚΕΣ, τα ίδια ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ και τα ίδια ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ με όλους τους άλλους ανθρώπους.
Παρόλα αυτά όμως έχουν την τάση να ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ πιο αργά από τους περισσότερους ανθρώπους και έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες σε ορισμένους τομείς, όπως π.χ. το να γίνουν κατανοητοί από τους άλλους, να μάθουν να διαβάζουν ή να γράφουν, να χρησιμοποιούν χρώματα ή να μαγειρεύουν.
Πολλοί άνθρωποι με νοητική υστέρηση είναι ικανοί να μάθουν αυτά και πολλά άλλα πράγματα εφόσον τους δοθεί ικανοποιητική υποστήριξη και εκπαίδευση.
Αιτίες νοητικής υστέρησης
Διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της κύησης, στον τοκετό ή αργότερα στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσουν νοητική υστέρηση. Για παράδειγμα, η φυσιολογική ανάπτυξη ενός μωρού ή ενός παιδιού μπορεί να επηρεαστούν από την ελλιπή διατροφή της μητέρας στη διάρκεια της κύησης, μία γενετική ανωμαλία, έλλειψη οξυγόνου στον τοκετό ή μηνιγγίτιδα στην παιδική ηλικία.
Σε πολλές περιπτώσεις, το αίτιο της νοητικής υστέρησης είναι άγνωστο και απλά περιγράφεται σαν ατύχημα κατά τον τοκετό.
Επίπτωση νοητικής υστέρησης
Περίπου 1% του πληθυσμού έχει νοητική υστέρηση. Ο βαθμός της νοητικής υστέρησης αναφέρεται στο σύνολο των νοητικών λειτουργιών και μετράται από διεθνώς καθορισμένα τεστ νοημοσύνης.
Τα άτομα με νοητική υστέρηση χωρίζονται σε 4 αδρές κατηγορίες σύμφωνα με τη βαρύτητα της αναπηρίας τους. Περίπου 3/4 όλων των ανθρώπων με νοητική υστέρηση έχουν ήπια (ελαφριά) νοητική υστέρηση.
Πολλοί άνθρωποι με ΕΛΑΦΡΑ νοητική υστέρηση δε φαίνεται ότι παρουσιάζουν νοητική υστέρηση, δεν λαμβάνουν υποστήριξη ή ειδική μεταχείριση και είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις της ζωής χωρίς πρόσθετη βοήθεια.
Οι άνθρωποι με ΜΕΤΡΙΑ, ΒΑΡΙΑ και ΒΑΘΙΑ υστέρηση θα χρειαστούν κάποια ειδική υποστήριξη και βοήθεια στους περισσότερους τομείς της ζωής τους.
Πώς μετριέται η νοητική υστέρηση
Παραδοσιακά, η διαπίστωση για το αν κάποιος έχει νοητική υστέρηση γίνεται με τη μέτρηση της νοημοσύνης του και με την εκτίμηση του κατά πόσο μπορεί να αντεπεξέλθει σε καθημερινές ασχολίες όπως το αν αυτοεξυπηρετείται, αν ψωνίζει, αν χρησιμοποιεί δημόσια συγκοινωνία και άλλα.
Πολλοί άνθρωποι με νοημοσύνη χαμηλότερη από το μέσο όρο, οι οποίοι έχουν δυσκολίες μάθησης, δεν θεωρούνται νοητικά υστερημένοι και ζουν απόλυτα ανεξάρτητα τη ζωή τους. ¶λλοι όμως άνθρωποι με χαμηλότερο μέσο όρο νοημοσύνης και δυσκολίες στη μάθηση αναφέρονται “ως νοητικά υστερημένοι” επειδή εξαρτώνται από τη βοήθεια άλλων ανθρώπων στη βασική αυτοεξυπηρέτηση, όπως πλύσιμο, λούσιμο, ντύσιμο, φαγητό και άλλες καθημερινές δεξιότητες.
Για να θεωρηθεί ένα άτομο νοητικά υστερημένο πρέπει να πληρεί αυτές τις προϋποθέσεις: χαμηλή νοημοσύνη, περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες και έναρξη αυτής της κατάστασης σε μικρή ηλικία (στην αρχή της ζωής).
Τα άτομα με νοητική υστέρηση μπορεί να έχουν πρόσθετα προβλήματα, όπως σωματική αναπηρία, προβλήματα όρασης ή ακοής.
Ποιο είναι το άτομο με εγκεφαλική παράλυση
Το άτομο με εγκεφαλική παράλυση παρουσιάζει διαταραχή στις κινητικές λειτουργίες του σώματος. Οφείλεται σε βλάβη ή ατελή ανάπτυξη κινητικών περιοχών του εγκεφάλου που ρυθμίζουν, ελέγχουν και συντονίζουν τις κινήσεις, εξασφαλίζοντας έτσι την ομαλή και αρμονική κινητικότητα.
Η εγκεφαλική παράλυση συνήθως εμφανίζεται στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Η βαρύτητα της κατάστασης διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μερικοί έχουν πολύ ελαφρές κινητικές δυσκολίες και δεν παρουσιάζουν έκδηλη αναπηρία. ¶λλοι όμως έχουν πολύ πιο σοβαρά κινητικά προβλήματα, στη βάδιση, στην ισορροπία, στην ομιλία, ενώ μερικοί γίνονται απόλυτα εξαρτημένοι.
Η εγκεφαλική βλάβη μπορεί να περιλαμβάνει και γειτονικές περιοχές, με αποτέλεσμα να συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα, όπως ακοής και όρασης. Πολλά παιδιά με εγκεφαλική παράλυση έχουν δυσκολίες στη μάθηση, στην κατανόηση και στην έκφραση εννοιών, που τα εμποδίζουν να ωριμάσουν με κανονικό ρυθμό. Μερικές φορές μπορεί να θεωρηθούν νοητικά υστερημένα χωρίς να είναι.
Τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση όμως έχουν συνήθως κανονική νοημοσύνη ή και υψηλότερη από το μέσο όρο. ¶τομα με πολύ βαριά κινητική αναπηρία έχουν συχνά καλά αναπτυγμένες νοητικές ικανότητες.
Μορφές εγκεφαλικής παράλυσης
Υπάρχουν τρεις κύριες μορφές εγκεφαλικής παράλυσης – η σπαστικού τύπου, η αθετωσικού και η αταξικού.
– Στη σπαστικότατα, το κύριο χαρακτηριστικό είναι η έντονη σύσπαση και η ελαττωμένη δύναμη ορισμένων μυών.
– Στην αθέτωση το κύριο χαρακτηριστικό είναι οι πολύ συχνές ακούσιες και ασυντόνιστες κινήσεις.
– Στην αταξία είναι η αστάθεια στο βάδισμα και η έλλειψη ισορροπίας του σώματος. προκαλείται η πάθηση
Η εγκεφαλική παράλυση δεν είναι ασθένεια – ούτε μεταδοτική ούτε κληρονομική πάθηση. Σπάνια εμφανίζονται δύο περιπτώσεις στην ίδια οικογένεια και για τη γέννηση ενός παιδιού με εγκεφαλική παράλυση δεν ευθύνονται οι γονείς του.
Τι φταίει;
Δεν είναι γνωστές όλες οι αιτίες. Ξέρουμε όμως πως η αναπηρία μπορεί να προκληθεί από ελαττωματική ανάπτυξη των κυττάρων του εγκεφάλου κατά την εγκυμοσύνη, από δύσκολο τοκετό που στερεί το νεογέννητο από οξυγόνο, από πυρηνικό ίκτερο, εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, κακώσεις και άλλες αιτίες.
Πόσα άτομα με εγκεφαλική παράλυση υπάρχουν στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα, υπολογίζουμε πως στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχουν 20.000 άτομα με εγκεφαλική παράλυση. ¶λλα 400 γεννιούνται κάθε χρόνο, 8 κάθε εβδομάδα, τουλάχιστον 1 κάθε μέρα.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Συνήθως η μητέρα είναι η πρώτη που αντιλαμβάνεται πως το μωρό της δε στηρίζει το κεφάλι του, πως δεν απλώνει το χέρι του να πιάσει ένα παιχνίδι, σαν τα άλλα παιδιά. Τα πρώτα ύποπτα συμπτώματα είναι η πολύ αργή ανάπτυξη του μυϊκού ελέγχου και του συντονισμού των κινήσεων του παιδιού.
Υπάρχουν όμως και συμπτώματα λιγότερο ευκρινή. Γι’ αυτό χρειάζεται μία έγκαιρη και ακριβής διάγνωση από παιδίατρο ή νευρολόγο. Η έγκαιρη διάγνωση αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες αποκατάστασης.
Τι είδους θεραπεία εφαρμόζεται σήμερα
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος είναι απαραίτητη η συνεργασία πολλών ειδικοτήτων. Ειδικά εκπαιδευμένοι φυσικοθεραπευτές, εργασιοθεραπευτές και θεραπευτές λόγου συνεργάζονται με παιδίατρους, νευρολόγους, ορθοπεδικούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και εκπαιδευτικούς για να βοηθήσουν το παιδί με εγκεφαλική παράλυση να αξιοποιήσει όλες του τις δυνατότητες.
Απλοί κανόνες προσέγγισης ατόμων με νοητική υστέρηση
ΝΑ ΕΙΣΤΕ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΑΣ
Αντιδράτε με το συνήθη τρόπο, συστηθείτε, ρωτήστε το όνομα του και χρησιμοποιείστε το κατά τη συνομιλία σας μαζί του.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΑΣ
Μιλήστε στο άτομο για τον εαυτό σας και τη δουλειά σας. Μη ρωτάτε συνέχεια και μη φοβάστε τη σιωπή. Είναι ευκολότερο να μιλάτε με κάποιον, όταν ασχολείστε και οι δύο με την ίδια δραστηριότητα.
ΑΝ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΤΕ ΤΙ ΣΑΣ ΛΕΕΙ
Ζητείστε να επαναλάβει αυτό που είπε, να το πει με άλλο τρόπο, να σας δείξει σε τί αναφέρεται, να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου φίλου/φίλη της. Μπορείτε ακόμη να κάνετε μία υπόθεση και μετά να ελέγξετε αν είναι σωστή. Είναι σημαντικό να προσπαθείτε να καταλάβετε τι εννοεί. Σύντομα θα αρχίσετε να συνηθίζετε και να καταλαβαίνετε τον τρόπο ομιλίας του. Αυτό που απαιτείται είναι απλώς λίγη παραπάνω συγκέντρωση στην αρχή.
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣΤΕ ΑΠΛΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ένα άτομο με νοητική υστέρηση δεν έχει το ίδιο πλούσιο λεξιλόγιο με σας. Χρησιμοποιείστε το ίδιο επίπεδο λέξεων και εκφράσεων με το δικό του.
ΜΗΝ ΕΚΠΛΗΣΣΕΣΤΕ ΜΕ ΤΟΝ ΑΥΘΟΡΜΗΤΙΣΜΟ ΤΟΥ
Πολλοί άνθρωποι με νοητική υστέρηση δρουν αυθόρμητα, δείχνουν τα συναισθήματα τους πιο άμεσα και πιο γρήγορα από τους άλλους.
Η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι ασυνήθιστη κάποιες φορές, μπορεί να ακούγονται υπερβολικά φιλικοί, να στέκονται πολύ κοντά, να κρατούν το χέρι σας ή να μιλούν υπερβολικά δυνατά. Αυτό συμβαίνει γιατί συνήθως δεν έχουν πείρα στην επαφή ή δεν γνωρίζουν τους “κοινωνικούς κανόνες” που ισχύουν για όλους μας. Είναι σημαντικό να είστε ο εαυτός σας σε τέτοιες περιπτώσεις. π.χ. εάν αισθάνεστε άβολα όταν σας αγκαλιάζουν, απομακρυνθείτε ευγενικά, απαλά αλλά και σταθερά έπειτα από λίγα δευτερόλεπτα.
Θετικά χαρακτηριστικά ατόμων με αναπηρίες
– Έμφαση στην ανάπτυξη του συναισθήματος
– Αυθορμητισμός στην εκδήλωση
– Ανταπόκριση στα συναισθήματα των άλλων και όχι στην κοινωνική τους θέση ή ρόλο.
– Αναγνώριση και ανταπόκριση της θετικής συμπεριφοράς των άλλων
– Γνήσιο ενδιαφέρον για το κοινό καλό
– Αγάπη όχι “υπό όρους”
– Δείχνουν εμπιστοσύνη στους άλλους και όταν ακόμη εκείνοι τους έχουν απογοητεύσει
– Δε δείχνουν ενδιαφέρον για χρήματα ή άλλα υλικά αγαθά
– Προκαλούν θετικά συναισθήματα στους άλλους (αλληλοβοήθεια, πραότητα κ.ά)
– Είναι ικανοί να χαίρονται με μικρά πράγματα
– Είναι ειλικρινείς
– Δε βαριούνται με στερεότυπες δουλειές ρουτίνας
