Θεραπευτική αντιμετώπιση των καλοήθων και ορισμένων μόνο από τις κακοήθεις βλάβες του δέρματος.
Συγγραφέας Χρυσόστομος Χρυσοστομίδης Γράφτηκε στις ,
Η κύρια και πιο δόκιμη μέθοδος αντιμετώπισης των καρκινωμάτων του δέρματος είναι η επί υγιών ορίων χειρουργική αφαίρεση της βλάβης και η ιστολογική τους εξέταση. Αυτό δεν αποκλείει και άλλες θεραπευτικές μεθόδους, οι οποίες φαίνονται πιο ανώδυνες και συχνά προτείνονται από τον θεράποντα ιατρό, αλλά έχουν σαφείς περιορισμούς και συγκεκριμένες μόνο ενδείξεις.
Αυτές είναι:
1. Απόξεση ή κατ’ εφαπτομένην εκτομή και διαθερμοπηξία
Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται κυρίως από τους δερματολόγους, και τις πιο πολλές φορές γίνεται με τοπική αναισθησία. Για να εφαρμοστεί η μέθοδος πρέπει η βλάβη να είναι περιγεγραμμένη, γι’ αυτό και δεν ενδείκνυται στον ινώδη τύπο του ΒΚΚ. Το υλικό που λαμβάνεται με την απόξεση ή την κατ’ εφαπτομένην εκτομή πρέπει να αποστέλλεται πάντα για ιστολογική εξέταση, συνίσταται δε σε βλάβες που είναι εμφανώς καλοήθεις.
Στην εξέταση αυτή δεν είναι δυνατόν να καθοριστούν υγιή όρια εκτομής, αφού συνήθως υπάρχει υπολειπόμενη νόσος στον εν τω βάθει όριο, η οποία και καυτηριάζεται με την διαθερμοπηξία. Βλάβες μέχρι ένα εκατοστό συνήθως επουλώνονται με άριστο αποτέλεσμα, ενώ μερικοί αφαιρούν και βλάβες μέχρι δύο εκατοστά. Κατά την περίοδο της επούλωσης χρειάζεται αντιμικροβιακή φροντίδα της περιοχής. Τα αναφερόμενα ποσοστά ίασης με τη μέθοδο αυτή είναι περίπου 95%.
2. Κρυοθεραπεία – Κρυοχειρουργική
Και αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται κυρίως από δερματολόγους για την αντιμετώπιση διαφόρων καλοήθων και προκαρκινικών δερματικών βλαβών, αλλά και στη θεραπεία του δερματικού καρκίνου με εντονότατο το ενδεχόμενο της υποτροπής.
Χρησιμοποιείται συνήθως CO2 ή άζωτο για την καταστροφή των καρκινωμάτων. Συνήθως χρειάζεται να αντιμετωπιστεί και μια περιοχή υγιούς ιστού γύρω από τη βλάβη. Καλό είναι να λαμβάνεται δείγμα για ιστολογική εξέταση πριν από τη θεραπεία.
3. Ακτινοθεραπεία
Και η μέθοδος αυτή επιτυγχάνει ικανοποιητικά ποσοστά θεραπείας (~ 95%) ιδιαίτερα για τα ΒΚΚ . Συνήθως ακτινοβολείται και μια περιοχή υγιούς δέρματος γύρω από τη βλάβη. Οι δόσεις που χρειάζονται είναι της τάξης των 5000R.
Η ακτινική δερματίτιδα που προκαλείται από την ακτινοβολία έχει μειώσει κατά πολύ τη χρήση της μεθόδου αυτής στη θεραπεία του ΒΚΚ. Παραμένει όμως ένα χρήσιμο εργαλείο για ΒΚΚ που αναπτύσσονται γύρω από εισόδους κοιλοτήτων όπως τα βλέφαρα, τη μύτη ή το στόμα, ή όπου οι χειρουργικές εκτομές μπορεί να προκαλέσουν έντονες υπερτροφικές ουλές, όπως στο στέρνο ή την περιοχή του δελτοειδούς. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ευμεγέθη ή υποτροπιάσαντα ΑΚΚ και καρκινώματα των εξαρτημάτων του δέρματος , , αλλά και για ανεγχείρητους όγκους, όπου ο κύριος σκοπός είναι η ανακουφιστική θεραπεία .
4. Μικρογραφική χειρουργική (Mohs)
Είναι μια παλαιά αλλά αρκετά αξιόλογη τεχνική που αναπτύχθηκε το 1932 από τον Mohs. Πρόκειται για διαδοχικές εκτομές μιας βλάβης με ταυτόχρονη ιστολογική εξέταση των παρασκευασμάτων . Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να επιτευχθούν υγιή όρια εκτομής της βλάβης με την μικρότερη δυνατή θυσία ιστών. Η μέθοδος περιλαμβάνει προεγχειρητική προετοιμασία των ιστών με χημικές ουσίες, έτσι ώστε να είναι δυνατή η άμεση ιστολογική εξέτασή τους χωρίς καταστροφή των δειγμάτων.
Η μικρογραφική χειρουργική είναι τεχνική χρονοβόρος με αυξημένο κόστος. Έτσι υπάρχει ένδειξη χρήσης της στις υποτροπές των δερματικών καρκίνων, σε επιθετικά είδη καρκίνων με ακαθόριστα όρια όπως το ινώδες ΒΚΚ, καθώς και σε περιοχές γύρω από δομές όπου η οικονομία ιστών είναι πολύτιμη Συστήνεται δε κυρίως από Δερματολογικές Κλινικές όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα αποκατάστασης του δημιουργηθέντος ιστικού ελλείμματος από Πλαστικούς Χειρουργούς.
5. 5-φλουορο-ουρακήλη (5-FU)
Φαίνεται ότι η θεραπεία αυτή, ενώ είναι αποτελεσματική για προκαρκινικές βλάβες, δεν είναι εξίσου δόκιμη για τα ώριμα και βεβαιωμένα καρκινώματα του δέρματος , αφού ακόμα και συγκεντρώσεις μεγαλύτερες του 20% της ουσίας συνοδεύονται από υψηλά ποσοστά υποτροπών . Η δερμοαπόξεση (dermabrasion) και τα διάφορα είδη χημικής απολέπισης (peeling) καλό είναι επίσης να αποφεύγονται στον καρκίνο του δέρματος, καθώς δεν μπορούν να ελεγχθούν ακριβώς τα όρια της ιστικής καταστροφής που προκαλούν.
6. Ρετινοειδή.
Χρησιμοποιήθηκε ισοτρετινοϊνη 3mg/kg επί 8 μήνες κατά μέσο όρο σε πολλαπλά ΒΚΚ με πτωχά αποτελέσματα (κλινική και ιστολογική ίαση 8%).
8. Ιντερφερόνη-α2b.
Έγιναν μελέτες με ενδοβλαβικές εγχύσεις ιντερφερόνης-α2b, 1,5 x 106 UI, τρεις φορές την εβδομάδα, επί 4-11 βδομάδες, σύμφωνα με διάφορα πρωτόκολλα και με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Αποτελεί θεραπεία υψηλού κόστους, ενδείκνυται δε ως εναλλακτική μέθοδος σε ΒΚΚ μεγάλου μεγέθους, με δύσκολη τοπογραφία της βλάβης ή ιστολογικά διηθητικό χαρακτήρα.
7. Laser
Διάφορα είδη laser είναι αποτελεσματικά στην εξάχνωση ιστών, και ως εκ τούτου θα μπορούσαν, τα χειρουργικά Laser, να είναι αποτελεσματικά και στη θεραπεία του δερματικού καρκίνου, εφ’ όσον η χρήση τους είναι εφάμιλλη της ακρίβειας του χειρουργικού νυστεριού. Παρ’ όλα αυτά μέχρι σήμερα η χρήση τους αφορά κυρίως στη θεραπεία των καλοήθων βλαβών και των προκαρκινωματωδών αλλοιώσεων του δέρματος και των βλεννογόνων. Σήμερα το Laser CO2 χρησιμοποιείται για να απεξαχνώσει βλάβες (υπερκερατώσεις, μυρμηκιές), να εκτάμει βλάβες χωρίς να χρειάζεται να σταλεί υλικό για βιοψία (θηλώματα) και τέλος για να αφαιρέσει χειρουργικά βλάβες (καλοήθεις και κακοήθεις), διατηρώντας άρτιο το παρασκεύασμα ώστε να σταλεί για ιστοπαθολογική εκτίμηση , τηρώντας με ευλάβεια τους κανόνες της εκτομής επί υγιών ορίων. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η απεξάχνωση κακοήθων δερματικών βλαβών είναι ο πλέον λανθασμένος τρόπος αντιμετώπισης γιατί εξαφανίζεται στην ουσία το στοιχείο της ιστολογικής τεκμηρίωσης.
Βιβλιογραφία
Reynolds PL, Strayer SM. Treatment of skin malignancies. J Fam Pract. 2003;52:456-64
Lear W, Dahlke E, Murray CA. Basal cell carcinoma: review of epidemiology, pathogenesis, and associated risk factors. J Cutan Med Surg. 2007;11:19-30
Swann MH, Yoon J. Merkel cell carcinoma. Semin Oncol. 2007;34:51-6
Decker RH, Wilson LD. Role of radiotherapy in the management of merkel cell carcinoma of the skin. J Natl Compr Canc Netw. 2006;4:713-8
Jereczek-Fossa BA, Krengli M, Orecchia R. Particle beam radiotherapy for head and neck tumors: radiobiological basis and clinical experience. Head Neck. 2006;28:750-60
Nelson BR, Railan D, Cohen S. Mohs’ micrographic surgery for nonmelanoma skin cancers. Clin Plast Surg. 1997;24:705-18
Garcia C, Holman J, Poletti E. Mohs surgery: commentaries and controversies. Int J Dermatol. 2005;44:893-905
Jansen GT. Topical chemotherapy. Clin Dermatol. 1992;10:305-7
Ryan RF, Krementz ET, Litwin MS. A role for topical 5-fluorouracil therapy in melanoma. J Surg Oncol. 1988;38:250-6
Vaisse V, Clerici T, Fusade T. Bowen disease treated with scanned pulsed high energy CO2 laser. Follow-up of 6 cases Ann Dermatol Venereol. 2001;128:1220-4
