ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗΣ
Συγγραφέας Γεώργιος Σαμέλης Γράφτηκε στις ,
Ο καρκίνος μαστού είναι δεύτερος σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στις γυναίκες μετά τον καρκίνο πνεύμονα. Θεωρητικά, μια στις εννιά Ελληνίδες θα νοσήσουν σε κάποια περίοδο της ζωής τους από το συγκεκριμένο καρκίνο.
Η αξία της μεταφραστικής έρευνας είναι πολύ σημαντική για την πρόγνωση και για την εξατομικευμένη θεραπεία σε αυτή την κατηγορία γυναικών.Βιομοριακοί προγνωστικοί παράγοντες ερευνώνται και εμπλέκονται στους προγνωστικούς δείκτες της νόσου όπως είναι η υπερέκφραση του HER-2/neu γονιδίου, του υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα, της κυκλίνης Ε, του γονιδίου p53, του bcl-2, του αγγειακού ενδοθηλιακού αυξητικού παράγοντα, του ενεργοποιητή-1 της ουροκινάσης (τύπου πλασμινογόνου), της αντιαποπτωτικής πρωτείνης survivin, κασπασών (ενεργοποιούν τις αποπτωτικές πρωτείνες IAPs), ΧΙΑΡ (ο πλέον δυναμικός αναστολέας της ενδογενούς κασπάσης), αναστολείς των κινασών Aurora A, B, C (Hesperadin και VX-680), αντιαγγειογενετικά φάρμακα όπως: bevacizumab (μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι VEGF), SU 11248 (αναστολέας του υποδοχέα της τυροσίνης κινάσης), BAY-439006 (sorafenib, ένας μοναδικός αναστολέας της κινάσης raf-1) αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες με κλινική και εργαστηριακή αποτελεσματικότητα. Δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής μοναδικός βιολογικός παράγοντας υπεύθυνος για την καλή ή κακή πρόγνωση σε ασθενείς που θα λάβουν μια συγκεκριμένη θεραπεία. Νεώτερες τεχνικές προερχόμενες από την ανάλυση του γονιδιακού υλικού σημειώνουν ότι οι στιγμιαίες γονιδιακές μεταλλάξεις συμβάλουν στην ογκογένεση και μπορεί να παρέχουν σημαντικές κλινικές προγνωστικές και ίσως και θεραπευτικές πληροφορίες. Εμβόλια με βέκτορες δενδριτικά κύτταρα, αυξητικούς παράγοντες, ιούς, ανοσοθεραπευτικούς παράγοντες, μονοκλωνικά αντισώματα κ.α. βρίσκονται σε φάσεις κλινικών δοκιμών. Η πλειομορφία των γενετικών ανωμαλιών κατηγοριοποιήθηκε σε πέντε ομάδες χρήσιμες για ταξινόμηση για κλινικές μελέτες (αλληλική ανισοροπία, γονιδιακή mRNA υπερέκφραση, διαφοροποίηση μικροσωληναρίων, τεχνικές μεθυλίωσης και πολυμορφισμού).
Η γρήγορη εφαρμογή των εργαστηριακών ευρημάτων στην κλινική πράξη πέρασε πολλές δυσκολίες συμπεριλαμβανομένων τεχνικών και στατιστικών προβλημάτων, έλλειψη πειραματικής ομοιογένειας και συγκρισιμότητας και καλύτερου σχεδιασμού της μεταφραστικής έρευνας. Πολλές μελέτες πραγματοποιήθηκαν σε πολύ μικρό αριθμό ασθενών ώστε να υπάρχουν αξιόπιστα αποτελέσματα. Οι μελέτες συχνά ήταν ανομοιογενείς αναφορικά με τη θεραπεία, τους ασθενείς, τα χαρακτηριστικά του όγκου και τα δεδομένα πολλές φορές αξιολογήθηκαν χρησιμοποιώντας διαφορετικές μεθόδους ανάλυσης ώστε να μην είναι συγκρίσιμα. Θα πρέπει οι μελλοντικές μελέτες να είναι σωστά σχεδιασμένες ώστε να αξιολογηθεί η κλινική χρησιμότητα των βιολογικών δεικτών.
Αιτιολογία: Τουλάχιστον 80% των καρκίνων στους Αμερικανούς δημιουργούνται από συνήθειες όπως κάπνισμα, αλκοόλ αλλά και από περιβαλλοντικά καρκινογόνα.
1. Κάπνισμα: Το κάπνισμα προκαλεί 30% όλων των θανάτων από καρκίνο στις ΗΠΑ. Ο κίνδυνος για καρκίνο του πνεύμονα είναι 10 με 20 φορές μεγαλύτερος στους καπνιστές.
α. Τουλάχιστον 90% των καρκίνων του πνεύμονα είναι εξαιτίας του καπνίσματος. Το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο των ανώτερων αναπνευστικών οδών, γεννητικού και ουροποιητικού, γαστρεντερικού συστήματος και παγκρέατος.
β. Το παθητικό κάπνισμα διπλασιάζει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα και ευθύνεται για 6000 θανάτους από καρκίνο στις ΗΠΑ.
2. Αλκοόλ: Παρόλο που δεν είναι καρκινογόνο, είναι δυνατό να προκαλέσει καρκίνο των ανώτερων αναπνευστικών οδών και του οισοφάγου, κυρίως αυξάνοντας τη διαβατότητα του βλενογόνου με ενεργές καρκινογόνες ουσίες, ιδιαίτερα στους καπνιστές. Η αλκοολική κίρρωση προδιαθέτει την εμφάνιση ηπατοκυτταρικού καρκίνου.
3. Ιονίζουσα Ακτινοβολία: Καθιερώθηκε ως αιτιολογικός παράγοντας ανάπτυξης λευχαιμίας σε πληθυσμούς που εκτέθηκαν στην ατομική βόμβα, σε ασθενείς με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα που αντιμετωπίστηκαν με ακτινοθεραπεία, σε ακτινολόγους πριν ληφθούν μέτρα ασφαλείας. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου είναι μεγαλύτερος αν οι ίδιες δόσεις ακτινοβολίας συγκεντρώνονται σε μικρότερα χρονικά διαστήματα.
α. Γιαπωνέζες πριν την εμμηνόπαυση, οι οποίες εκτέθηκαν σε ακτινοβολία μετά την έκρηξη της ατομικής βόμβας είχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Ο κίνδυνος της λευχαιμίας ιδιαίτερα στα παιδιά είναι μεγαλύτερος σε όσους μένουν κοντά σε πυρηνικά εργοστάσια και σε όσους εκτίθενται σε διαγνωστική και θεραπευτική ακτινοβολία.
β. Αέρια στο περιβάλλον παράγονται μετά στη γη, στον πυρήνα. Τα αέρια μεταφέρονται στην επιφάνεια σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές, στις οποίες ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα και άλλων νεοπλασμάτων είναι αυξημένος.
4. Έκθεση σε περιβαλλοντικά καρκινογόνα
α. Καρκίνοι που σχετίζονται με άσβεστο όπως του πνεύμονα, υπεζωκότα, και κοιλιακού περιτονέου προκαλούν πολλούς θανάτους κάθε χρόνο.
β. Ηλιακή υπεριώδης ακτινοβολία (UV-B) αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο για μελάνωμα, καρκινώματος πλακώδους επιθηλίου, βασικοκυτταρικού καρκινώματος. Η καρκινογόνος δράση του ήλιου συνίσταται σε άμεση καταστροφή του DNA των κυττάρων του δέρματος. Τα μελανώματα φαίνεται πως είναι το αποτέλεσμα της αθροιστικής δράσης γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων σε συνδυασμό με την υπεριώδη ακτινοβολία.
γ. Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία έχουν μια μάλλον μη ξεκάθαρη σχέση με την εμφάνιση κακοηθειών. Γλοιώματα έχουν αναπτυχθεί σε εργάτες σε γραμμές μεγάλης ηλεκτρικής ενέργειας.
5. Διαιτητικοί Παράγοντες, Τρόπος Ζωής και Κίνδυνος Καρκίνου.
α. Διαιτητικές ουσίες συνδυάζονται με καρκίνους σε διάφορα σημεία:
(1) Λίπος: Μαστός, παχύ έντερο.
(2) Δίαιτα υψηλή σε θερμίδες: Μαστός, ενδομήτριο, προστάτη, παχύ έντερο, χοληδόχος κύστη.
(3) Ζωικές πρωτείνες, ιδιαίτερα στο κόκκινο κρέας: Μαστός, ενδομήτριο, παχύ έντερο.
(4) Αλκοόλ ιδιαίτερα στους καπνιστές: Στοματική κοιλότητα, φάρυγγας, λάρυγγας, οισοφάγος, ήπαρ.
(5) Αλμυρές, πικάντικες τροφές: οισοφάγος, στομάχι.
(6) Νιτρώδη και νιτρικά πρόσθετα: Έντερο.
β. Διαιτητικοί παράγοντες οι οποίοι μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
(1) Φαγητά με πολλές ίνες.
(2) Λαχανικά, φρούτα, δημητριακά.
(3) Λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο: μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, αυξάνουν όμως τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου.
(4) Φασόλια
(5) Καθημερινή χρήση ασπιρίνης σε μικρή ποσότητα φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου.
γ. Σωματότυπος, Τρόπος Ζωής, Άσκηση: Η παχυσαρκία συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες άνω των 40 ετών. Στις αδύνατες γυναίκες νεαρής ηλικίας με βάρος 10% κάτω του ιδανικού υπάρχει κίνδυνος καρκίνου του μαστού. Η συχνή σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.
6. Χημικοί, Μικροβιακοί Παράγοντες και Γενετικοί Παράγοντες Κινδύνου.
7. Ογκογονίδια και Ιοί.
Μαστός: Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο κοινός καρκίνος στις γυναίκες και υπολογίζεται πως το 29% των καρκίνων που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο αφορούν στο μαστό.
Επίπτωση: Αποτελεί συνολικά 2η αιτία θανάτου από καρκίνο, και την πρώτη αιτία θανάτου σε γυναίκες κάτω των 55 ετών. Μια στις εννέα Ελληνίδες γυναίκες, σε κάποια περίοδο της ζωής της, θα νοσήσει από καρκίνο του μαστού. Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες υψηλού κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου.
ΑΙΤΙΑ
1. Γενετικά: 10%-20% των ασθενών με καρκίνο παρουσιάζουν οικογενειακό ιστορικό, 5% των καρκίνων του μαστού μπορούν να αποδωθούν σε γνωστή γενετική αλλοίωση.
2. Ορμονικά: Ενδογενή έκθεση σε οιστρογόνα και προγεστερόνη.
3. Ηλικία: Η επίπτωση αυξάνει με την ηλικία με σταθερή άνοδο μετά την ηλικία των 50.
4. Νόσοι του μαστού: ινοκυστική νόσος, άτυπη υπερπλασία.
5. Λοχεία και θηλασμός: σε γυναίκες που είχαν τελειόμηνη κύηση μετά τα 30.
6. Φυσική Δραστηριότητα: Μειώνει την επίπτωση εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
7. Ακτινοβολία
8. Αλκοόλ.
Καρκίνος: Είναι ο ανεξέλεκτος και αέναος πολλαπλασιασμός των καρκινικών κυττάρων εις βάρος των υγιών κυττάρων που οδηγεί σε μηχανισμούς απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος).
Γενετικά Τέστ για Καρκίνο Μαστού: Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 ενοχοποιούνται με τον καρκίνο του μαστού. Αρκετές εκαντοντάδες μεταλλάξεων αναφέρονται με τα εν λόγω γονίδια. Μεταξύ των Αμερικανίδων γυναικών με καρκίνο μαστού, οι μεταλλάξεις των BRCA γονιδίων ανευρίσκονται μεταξύ του 1-3.3% και οι μεταλλάξεις αυτών των γονιδίων ενοχοποιούνται για το 1/5 του οικογενούς κινδύνου για καρκινογένεση.
Κίνδυνος Καρκινογένεσης: Σε γυναίκες οι οποίες έχουν κληρονομούμενες μεταλλάξεις των BRCA1 και BRCA2 γονιδίων, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου μαστού σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους είναι μεταξύ 65-85% μέχρι την ηλικία των 70 ετών.
Για τον καρκίνο των ωοθηκών, ο κίνδυνος ανάπτυξης ανευρίσκεται στο 25-65% σε μεταλλάξεις του BRCA1 γονιδίου και στο 15-25% σε μεταλλάξεις του BRCA2 γονιδίου.
Πνεύμονας: Είναι η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε άνδρες και γυναίκες και ευθύνεται για το 1/3 των θανάτων από καρκίνο.
172000 νέες περιπτώσεις καρκίνου εμφανίζονται στις ΗΠΑ.
ΑΙΤΙΑ: κάπνισμα, άσβεστος (κακόηθες μεσοθηλίωμα, έκθεση σε ακτινοβολία, έκθεση σε ραδόνιο).
Πνεύμονας: Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η πιο κοινή σπλαγχνική κακοήθεια (αποτελεί το 1/3 περίπου όλων των θανάτων από καρκίνο. Είναι η πιο κοινή αιτία θανάτου από καρκίνο και στους άντρες και στις γυναίκες).
Επίπτωση
ΑΙΤΙΑ
1. Κάπνισμα
2. Έκθεση σε άσβεστο
3. Έκθεση σε ακτινοβολία
4. Άλλες ουσίες όπως: νικέλιο, αρσενικό, παράγωγα χρωμίου.
5. Ο ίδιος ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση δευτεροπαθούς καρκίνου του πνεύμονα συγχρόνως ή μεταχρονικά, καθώς και καρκίνου ανώτερων αναπνευστικών οδών.
6. Ασθένειες των πνευμόνων: ΧΑΠ.
Προστάτη: Ο καρκίνος του προστάτη αυξανόταν συνεχώς για περισσότερο από 20 χρόνια. Το 1987 μετρήθηκαν 100 περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη, ανάμεσα σε 100000 άνδρες.
Επίπτωση: Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του προστάτη αυξάνει με την ηλικία. Με την αύξηση της επίπτωσης υπάρχει και αύξηση των θανάτων με 27 θανάτους σε κάθε 100000 άνδρες αναφέρθηκαν το 1991.
ΑΙΤΙΑ
1. Δημογραφικά: Μεγαλύτερη επίπτωση στη Σουηδία, μικρότερη σε Ταϊβάν και Ιαπωνία.
2. Θετικό οικογενειακό ιστορικό για καρκίνο του προστάτη.
3. Ορμόνες: Αλλαγμένη στάθμη των μεταβολιτών οιστρογόνων και ανδρογόνων.
4. Άλλες αιτίες: αυξημένη λήψη βιταμίνης Α, μειωμένη λήψη βιταμίνης Δ, επαγγελματική έκθεση στο κάδμιο.
Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας: Η θνησιμότητα από αυτόν τον καρκίνο μειώθηκε 50% από τη δεκαετία του 1950 λόγω έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας. Ο κυριότερος κίνδυνος εμφάνισής του οφείλεται στην πρώιμη έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων. Η επίπτωση είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες που έμειναν έγκυες σε μικρή ηλικία, αυτές που έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους και σχετίζεται με λοιμώξεις από HPV.
Η συσχέτιση του καρκίνου τραχήλου μήτρας με λοιμώξεις από το papilloma virus αποδείχτηκε με southern blot ανάλυση όπου βρέθηκε ότι το DNA του ιού ανιχνεύτηκε στο 60% των περιπτώσεων Ca τραχήλου.
Οι τύποι 16, 18, 31, 33 του ιού HPV, σχετίζονται με κακοήθη εξαλλαγή.
Καρκίνος σώματος μήτρας: Είναι ο συχνότερος γυναικείος καρκίνος στις ΗΠΑ. Η συχνότερη εμφάνισή του είναι την 6η, 7η δεκαετία της ζωής και το 80% των ασθενών είναι μετεμμηνοπαυσιακές. Ποσοστό <5% διαγιγνώσκεται σε ηλικία <40 ετών. Πολλές προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες έχουν σύνδρομο Stein-Leventhal.
Αιτιολογικοί παράγοντες: Η έκθεση σε οιστρογόνα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ενδομητρίου 4-8 φορές. Δεδομένα στατιστικά αναφέρουν ότι η χρήση ταμοξιφαίνης σχετίζεται με αύξηση κινδύνου εμφάνισης καρκίνου ενδομητρίου 2 φορές.
Έτεροι αιτιολογικοί παράγοντες που προδιαθέτουν την εμφάνιση Ca ενδομητρίου: πολυκυστική νόσος ωοθηκών, εγκυμοσύνη, προχωρημένη νόσος του ήπατος, η στειρότητα, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, ιστορικό πολλών κακοηθειών στην οικογένεια, ασθενής με ιστορικό Ca μαστού ή και Ca παχέως εντέρου.
Καρκίνος ωοθηκών: Περίπου 23.000 γυναίκες στις ΗΠΑ θα πρωτοδιαγνωστούν με Ca ωοθηκών και 14.000 θάνατοι προέρχονται από τη νόσο αναμένονται αυτό το έτος στις ΗΠΑ . Αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από όλες τις γυναικολογικές κακοήθειες και αποτελεί τον 5ο συχνότερο Ca στις ΗΠΑ. Παρουσιάζει την πρόοδο στην χειρουργική θεραπεία και στην χημειοθεραπεία και στην επιβίωση παραμένει χαμηλά στο 12% όπως και τα προηγούμενα 30 έτη.
Αιτιολογικοί Παράγοντες:
1. Αυξημένη επίπτωση παρατηρείται σε βιομηχανικές περιοχές, φυσικοί, χημικοί ή διαιτητικοί παράγοντες ενοχοποιούνται. Γυναίκες από την Ιαπωνία που μετακόμησαν στις ΗΠΑ έχουν υψηλότερη επίπτωση από ότι οι συμπατριώτισσές τους που παρέμειναν στην Ιαπωνία.
2. Περίπου 5% με 10% των καρκίνων του επιθηλίου των ωοθηκών έχουν οικογενή ή κληρονομικό χαρακτήρα. Ασθενείς που παρουσιάζουν μεγάλο κίνδυνο είναι εκείνες που στην οικογένειά τους έχουν:
α. Δύο ή περισσότερες γυναίκες με καρκίνο των ωοθηκών, του μαστού ή και των δύο ειδικότερα αν έχουν διαγνωστεί προεμμηνοπαυσιακά.
β. Γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού, και καρκίνο των ωοθηκών ξεχωριστά.
γ. Γυναίκες που παρουσίασαν καρκίνο και στους δύο μαστούς.
δ. Άνδρες συγγενείς με καρκίνο στους δύο μαστούς.
3. Γυναίκες με ατομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή του ενδομητρίου παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο των ωοθηκών.
4. Άτοκες γυναίκες.
Ca οισοφάγου
Ο καρκίνος του οισοφάγου αποτελεί το 55% των καρκίνων του γαστρεντερικού συστήματος και το 9.7% θανάτων από καρκίνο.
1. Το καρκίνωμα του πλακώδους επιθηλίου του οισοφάγου είναι συχνό στη Νότια Αφρική, Ιαπωνία, Κίνα, Ρωσία, Σκωτία, Ιράν.
2. Η επίπτωση αυτού ποικίλει σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες. Σε πολλές Δυτικές χώρες, η επίπτωση αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου αυξάνει και αυτή του καρκινώματος πλακώδους επιθηλίου μειώνεται.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Α. Η μακροχρόνια χρήση καπνού και αλκοόλ.
Β. Λοίμωξη με τον ιό των οξυτενών κονδυλωμάτων (ιός HPV).
Γ. Διαιτητικές καρκινογόνες ουσίες που σχετίζονται με ανάπτυξη καρκινώματος πλακώδους επιθηλίου, όπως:
1. Φυτά που μεγαλώνουν σε έδαφος με μειωμένο μολυβδένιο.
2. Υψηλό επίπεδο νιτρωδών στο πόσιμο νερό.
3. Φαγητό που περιέχει μύκητες.
4. Ψωμί μιας εβδομάδας.
Ca στομάχου
Παγκοσμίως, ο καρκίνος του στομάχου είναι ο συχνότερος καρκίνος μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Η επίπτωση του καρκίνου του στομάχου μειώθηκε αισθητά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες από 2%-7%. Επίσης, οι θάνατοι από καρκίνο του στομάχου μειώθηκαν στο 20% συγκριτικά με αυτούς του 1930. Παρόλα αυτά, παραμένει η 2η αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, παγκοσμίως.
Αιτιολογία
1. Δίαιτα: υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, καπνιστών, αλατισμένων/κατεψυγμένων τροφίμων.
2. Λοίμωξη με H. Pylori.
3. Κληρονομικότητα – φύλο.
4. Αχλωριδρία, ατροφική γαστρίτιδα, κακοήθης αναιμία (pernicious anemia).
5. Άλλοι αιτιολογικοί παράγοντες: σε ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών, σε ανθρώπους με ομάδες αίματος Α και σε ανθρώπους χαμηλής οικονομικής τάξης.
Ca παχέως εντέρου – Ορθού
Το παχύ έντερο και το ορθό αποτελούν κατά σειρά συχνότερο σημείο εμφάνισης καρκίνου τόσο σε γυναίκες όσο και σε άντρες. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού αυξάνει με την ηλικία όμως σε ποσοστό 3% εμφανίζεται πριν την ηλικία των 40 ετών. Η επίπτωση είναι 19/100.000 για όσους είναι κάτω των 65 ετών και 337/100.000 για όσους είναι άνω των 65 ετών.
Αιτιολογία
1. Πολύποδες: Είναι γνωστό ότι οι πολύποδες μπορούν να αποτελέσουν υπόβαθρο για την ανάπτυξη καρκίνου.
2. Δίαιτα: Υψηλή πρόσληψη λίπους, θερμίδων, μειωμένη πρόσληψη φρούτων, λαχανικών και δημητριακών.
3. Ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Crohn.
4. Γενετικοί παράγοντες:
α. Οικογενειακό ιστορικό.
β. Γονιδιακές αλλαγές.
5. Κάπνισμα.
6. Άλλοι παράγοντες: Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου σε άλλα όργανα, έκθεση σε άσβεστο, λοίμωξη με τον ιό HPV.
Positron Emission Tomography (PET Scan): Η τομογραφία με εκπομπή ποσιτρονίων είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη διάγνωση κακοηθειών μεγέθους ≤1 εκατοστού. Βασίζεται σε συνδυασμό αξονικής τομογραφίας, ραδιοϊσοτόπων και σπινθηρογραφήματος. Το ραδιενεργό ισότοπο χορηγείται ενδοφλεβίως και μετά από 2 ώρες περίπου έχουμε την εικόνα στην οθόνη. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου του πνεύμονα και άλλων τύπων καρκίνου τους οποίους δεν μπορεί να ανιχνεύσει η κλασική αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Καρκίνος Παγκρέατος
Στις ΗΠΑ, 31,800 ασθενείς διαγνώστηκαν με καρκίνο παγκρέατος το 2004 και αναμένεται ότι όλοι θα πεθάνουν από τη νόσο τους. Η χειρουργική εκτομή είναι η μόνη δυνατή θεραπεία που μπορεί να οδηγήσει στην ίαση.
Λόγω όμως του ότι η νόσος εμφανίζεται πολύ αργά, μόνο 15-20% των ασθενών είναι υποψήφιοι για παγκρεατοεκτομή. Η επίπτωση είναι μεγαλύτερη στους άντρες από ότι στις γυναίκες (1,3 πρός 1) στη μαύρη φυλή (14,8 ανά 100,000) συγκριτικά με τη λευκή φυλή (8,8 ανά 100,000).
Η χρονία παγκρεατίτιδα ενοχοποιείται σε πολύ μικρό ποσοστό.
Μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1, BRCA2 και CDKN2A ενοχοποιούνται για καρκινογένεση.
Ο κίνδυνος αυξάνει σε ασθενείς που πάσχουν από κάποια οικογενή σύνδρομα όπως: Peutz-Jeghers (κίνδυνος 36%, περίπου), Von Hippe-Lindau, το σύνδρομο οικογενούς άτυπου με πολλαπλούς σπίλους μελάνωμα και τέλος η αταξία τηλεγγειεκτασία.
Ο σακχαρώδης διαβήτης με ρίσκο 2,1 έναντι των υγειών ατόμων.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: κάπνισμα.
Εγκυμοσύνη, παχυσαρκία.
Δίατα: υψηλή κατανάλωση λιπών και καπνιστών τροφών.
Κατανάλωση καφέ και αλκοόλ, ασπιρίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη: τα δεδομένα είναι διφορούμενα ως προς τον κίνδυνο που κρύβουν αυτοί οι παράγοντες.
Ιστορικό μερικής γαστρεκτομής και χολοκυστεκτομής: υπάρχει ένα ρίσκο 15 με 20 χρόνια μετά την επέμβαση.
Η λοίμωξη με Helicobacter Pylori: έχει αυξημένο κίνδυνο.
Γονίδια που εμπλέκονται στην καρκινογένεση, μεταλλάξεις του K-ras γονιδίου και της οικογένειας EGF, κατασταλτικά γονίδια (CDKN2A).
Μετάλλαξη του p53 γονιδίου το οποίο βρίσκεται στο χρωμόσωμα 17p, ευθύνεται για καρκινογένεση. Το κατασταλτικό γονίδιο DCP4 που ανευρίσκεται στο χρωμόσωμα 18q.
Μεταλλάξεις των BRCA γονιδίων και ειδικότερα του BRCA2, σχετίζονται με αυξημένο ρίσκο.
STK11 γονίδιο (Peutz-Jeghers σύνδρομο).
