Χρώμιο στη διατροφή
Συγγραφέας Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληροφόρησης για τα Τρόφιμα Γράφτηκε στις ,
Το χρώμιο είναι ένα σημαντικό ιχνοστοιχείο, το οποίο ενισχύει τη δράση της ινσουλίνης και επηρεάζει τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπιδίων. Έχει αναφερθεί ότι το χρώμιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως συμπλήρωμα για την απώλεια βάρους, καθώς και για τη βελτίωση του ελέγχου του σακχάρου στο αίμα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Το παρόν άρθρο εξετάζει τη γνώση που υπάρχει ώς σήμερα σε αυτούς τους τομείς και υπογραμμίζει συστάσεις για την κατανάλωση του χρωμίου.
Πού βρίσκεται το χρώμιο (Cr).
Όταν μιλάμε για το χρώμιο της διατροφής, με τη μορφή εκείνη που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα, αναφερόμαστε στην τρισθενή μορφή του (Cr3+ ή Cr (III)). Το χρώμιο υπάρχει παντού γύρω μας. Στον αέρα, στο νερό, στο έδαφος, καθώς και σε πάρα πολλά τρόφιμα. Όπως άλλα απλά ιχνοστοιχεία, η ποσότητά του στα φαγητά είναι μικρή και ποικίλλει ανάλογα με την έκθεσή τους στο χρώμιο που υπάρχει στο περιβάλλον, αλλά και ανάλογα με την έκθεσή τους στο χρώμιο κατά τη διάρκεια παρασκευής τους. Σε γενικές γραμμές, το κρέας, τα οστρακοειδή, τα ψάρια, τα αβγά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, οι ξηροί καρποί και κάποια φρούτα και λαχανικά είναι καλές πηγές χρωμίου.
Πίνακας 1. Διαιτητικές πηγές χρωμίου
Τρόφιμο Περιεκτικότητα σε χρώμιο (μg/100 g)
Μύδια 128
Βραζιλιάνικα καρύδια (Brazil nuts) 100
Στρείδια 57
Τζίτζιφα (αποξηραμένα) 29
Αχλάδι 27
Γαρίδες (καστανές) 26
Αλεύρι ολικής αλέσεως 21
Τομάτες 20
Μανιτάρια 17
Μπρόκολο 16
Βρώμη (ανεπεξέργαστη) 13
Φουντούκια 12
Παϊδάκια χοιρινά 10
Καλαμπόκι 9
Κρόκος αβγού 6
Μοσχάρι 3
Ρέγγα 2
Πηγή1
Η λειτουργία του σώματος
Η βιολογική σημασία του χρωμίου ήρθε στο φως στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όταν ανακαλύφθηκε ότι η μαγιά της μπύρας μπορεί να αποτρέψει τη, σχετιζόμενη με την ηλικία, μείωση της ικανότητας διατήρησης φυσιολογικών επίπεδων γλυκόζης στο αίμα ποντικιών. Ένα οργανικό σύμπλοκο του χρωμίου προσδιορίστηκε ως το ενεργό συστατικό ∙ αυτό ονομάστηκε «παράγοντας ανοχής στη γλυκόζη» (GTF)2. H ιδιαίτερη φύση του παράγοντα ανοχής GTF και ο μηχανισμός με τον οποίο ευνοεί τη δράση της ινσουλίνης στο σώμα, δεν έχουν πλήρως κατανοηθεί ώς τώρα, ∙ωστόσο, το χρώμιο είναι πιθανόν ότι προωθεί την είσοδο της ινσουλίνης μέσα στα κύτταρα, διευκολύνοντας τη μεταφορά της κατά μήκος των κυτταρικών μεμβρανών.
Έλεγχος σακχάρου στο αίμα
Στον διαβήτη τύπου 2, αν και το πάγκρεας παράγει αρκετή ινσουλίνη, τα μυϊκά κύτταρα και άλλοι ιστοί αναπτύσσουν αντίσταση στη δράση της, γεγονός το οποίο οδηγεί τελικά σε ελλιπή έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Πολλές μελέτες έχουν εξετάσει την επίδραση των συμπληρωμάτων χρωμίου σε ανθρώπους με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σε μία πρόσφατη μετα-ανάλυση βασισμένη στα αποτελέσματα 41 ερευνών βρέθηκε ότι τα συμπληρώματα χρωμίου πράγματι βελτιώνουν τον έλεγχο σακχάρου σε ανθρώπους με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, οι συγγραφείς δηλώνουν ότι καλά σχεδιασμένες κλινικές μελέτες είναι αναγκαίες πριν γίνουν οποιοιδήποτε επίσημοι ισχυρισμοί.3 Η χρήση συμπληρωμάτων χρωμίου δεν φαίνεται να επιφέρει κάποιο όφελος στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε ανθρώπους χωρίς σακχαρώδη διαβήτη.
Απώλεια βάρους
Επειδή το χρώμιο επηρεάζει τον μεταβολισμό της γλυκόζης και του λίπους, οι ερευνητές έχουν εξετάσει την πιθανή δυνατότητά του να προωθεί την απώλεια βάρους και να βελτιώνει τη σύσταση του σώματος (π.χ. λιγότερο λίπος, μεγαλύτερη μυϊκή μάζα). Αν και μερικές αρχικές μελέτες έδειξαν ότι τα συμπληρώματα χρωμίου οδήγησαν σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους και λίπους σε σύγκριση με κάποιο εικονικό φάρμακο, υπάρχουν άλλες μελέτες που δεν έδειξαν κάτι τέτοιο. Μια πρόσφατη διπλά τυφλή, τυχαιοποιημένη έρευνα, στην οποία γυναίκες ακολουθούσαν ένα παραπλήσιο διαιτητικό σχήμα (όσον αφορά το περιεχόμενό τους σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά), με ή χωρίς συμπληρώματα χρωμίου, έδειξε ότι η χρήση συμπληρωμάτων δεν έχει μεγαλύτερη επίδραση στην απώλεια βάρους ή λίπους σε σχέση με το εικονικό φάρμακο4.
Ασφαλής Πρόσληψη
Η έρευνα σε σχέση με την αναγκαιότητα του χρωμίου είναι ακόμη ελλιπής. Ωστόσο, βάσει δεδομένων σε σχέση με την πρόσληψη χρωμίου από μία τυπική δίαιτα, οι διατροφικές κοινότητες στη Γερμανία, στην Αυστρία και την Ελβετία, θεωρούν την καθημερινή πρόσληψη των 30-100 μg αρκετή για εφήβους και ενήλικες. Αυτό έρχεται σε συμφωνία και με τη Συνιστώμενη Διαιτητική Παροχή των 40 μg Cr3+ που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση.6 Έρευνες δείχνουν ότι η διατροφή του μέσου ενήλικα Ευρωπαίου περιέχει 60 μg (Γερμανία) με 160 μg (Σουηδία) χρώμιο/ημέρα.5
Είναι απίθανο να καταναλωθούν επιβλαβείς ποσότητες χρωμίου από συμβατικά τρόφιμα γι’ αυτόν τον λόγο, το χρώμιο μπορεί να προστεθεί και κατά τη διαδικασία παρασκευής τους, αλλά και τα συμπληρώματά του έχουν γίνει αρκετά δημοφιλή. Υπάρχει, βέβαια, και ο φόβος, υψηλές δόσεις χρωμίου, να έχουν αντίθετα αποτελέσματα στο DNA και η χρήση τους ως θρεπτικά συμπληρώματα αλλά και ως ενισχυτές της δράσης της ινσουλίνης να πρέπει να επαναξιολογηθεί.7 Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Επιτροπή για τα Τρόφιμα (European Scientific Committee on Food ) δήλωσε:
«Σε έναν περιορισμένο αριθμό ερευνών σε ανθρώπους, δεν υπήρχαν ενδείξεις για δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, που να απορρέουν από τη συμπληρωματική πρόσληψη χρωμίου, για επίπεδα πρόσληψης έως και 1mg χρώμιο/ημέρα.»5
Ποικιλία στη διατροφή
Καθώς το χρώμιο υπάρχει σε αρκετά τρόφιμα, η υιοθέτηση μιας ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής μπορεί να εξασφαλίσει τις απαιτούμενες ποσότητες. Σήμερα, δεν υπάρχουν ενδείξεις που να υποστηρίζουν τη χρήση συμπληρωμάτων χρωμίου για τον γενικό πληθυσμό.
Βιβλιογραφία
1. Food Composition and Nutrition Tables, 7th revised and completed edition, Ed. SW Souci, W Fachmann, H Kraut.Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft mbH, Stuttgart, 2008.
2. Schwarz K and Mertz W. (1959) Chromium III and the glucose tolerance factor. Archives of Biochemistry and Biophysics 85:292-295
3. Balk EM, Tatsioni A, Lichtenstein AH, Lau J, Pittas AG. (2007) Effect of chromium supplementation on glucose metabolism and lipids: a systematic review of randomised controlled trials. Diabetes Care 30:2154-2163
4. Lukaski HC, Siders WA, Penland JG. (2007) Chromium picolinate supplementation in women: effects on body weight, composition and iron status. Nutrition 23:187-195
5. Scientific Committee on Food (2003) Opinion of the Scientific Committee on Food on the tolerable upper intake level of trivalent chromium. Available at: http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/out197_en.pdf
6. ΟΔΗΓΙΑ 2008/100/ΕΚ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ης 28ης Οκτωβρίου 2008. Available at: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:285:0009:0012:EL:PDF
7. Levina A and Lay PA. (2008) Chemical properties and toxicity of chromium (III) nutritional supplements. Chemical Research in Toxicology 21:563-571
