«Οι νέες εξελίξεις στις θεραπείες με βλαστοκύτταρα»
Συγγραφείς: Γεώργιος Κολιάκος & Κοκκώνα Κουζή - Κολιάκου Γράφτηκε στις ,
Νέους δρόμους για τη θεραπεία σοβαρών και ανίατων μέχρι τώρα ασθενειών έχει ανοίξει η χρήση των βλαστοκυττάρων, τα οποία όμως
μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στην αισθητική ιατρική, ακόμη και για τη φαλάκρα ή και την ανάπλαση του μαστού! Πριν λίγο καιρό έγινε με επιτυχία χρήση βλαστοκυττάρων για ν’ αντιμετωπιστεί πρώτη φορά σε ελληνόπουλο η εγκεφαλική παράλυση, ενώ η δεύτερη σε παιδάκι από την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες.
Για τις νέες εξελίξεις στο θέμα των βλαστοκυττάρων μίλησαν σε συνέντευξη τύπου ο Πρόεδρος της Τράπεζας Αρχέγονων Κυττάρων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Δρ. Γεώργιος Κολιάκος, αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημείας, ο διεθνούς φήμης και πρωτοπόρος στην έρευνα με βλαστοκύτταρα Ελληνοαυστραλός καθηγητής Φαρμακολογίας Βασίλης Πασπαλιάρης, καθώς και οι διακεκριμένοι καθηγητές Terry Grossman, Steven Victor, Adrian Avram.
“Θαυματουργές λύσεις στην ιατρική συνήθως δεν υπάρχουν. Ακόμη και ανακαλύψεις που υπόσχονται θαύματα, τις περισσότερες φορές διανύουν πολύ δρόμο μέχρι να φτάσουν στην επιτυχία. Με τα βλαστικά κύτταρα (stem cells, stem = βλαστός ή στέλεχος) όμως, το θέμα διαφέρει”, επισημαίνει ο κ. Κολιάκος “γιατί μέσα σε λίγα χρόνια, οι υποσχέσεις πέρασαν από το περιβάλλον του εργαστηρίου στην εφαρμογή, προσφέροντας θεραπεία σε περιπτώσεις ασθενειών που μέχρι χθες φαίνονταν ανίατες”.
Η αιματολογική κλινική του Πανεπιστημίου του Duke των ΗΠΑ χορήγησε σε παιδί ηλικίας 22 μηνών που έπασχε από εγκεφαλική παράλυση αυτόλογη μονάδα βλαστοκυττάρων από το αίμα του ομφαλίου λώρου που φυλάσσονταν στην Ελλάδα. Πρόκειται για την πρώτη μονάδα ομφαλοπλακουντιακού αίματος που έχει φυλαχθεί σε Ελληνική τράπεζα και έγινε δεκτή από αιματολογική κλινική των ΗΠΑ.
Αμέσως μόλις η οικογένεια απευθύνθηκε στην ελληνική τράπεζα βλαστοκυττάρων, η πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου κ. Κουζή-Κολιάκου ήρθε σε επικοινωνία με την καθηγήτρια και Διευθύντρια της Αιματολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Duke των ΗΠΑ, J. Kurtzberg. Μετά από συνεννόηση η Biohellenika, στην οποία είχε φυλαχθεί το δείγμα απέστειλε πλήρες αντίγραφο του φακέλου με τα στοιχεία της επεξεργασίας και του ποιοτικού ελέγχου. Σε αυτόλογη χρήση η χορήγηση μεγάλου αριθμού βλαστοκυττάρων είναι ωφέλιμη για τον ασθενή, γιατί έχει καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα και δεν υπάρχει ο φόβος της απόρριψης, δεδομένου ότι το παιδί χρησιμοποιεί τα δικά του βλαστοκύτταρα τα οποία είναι απόλυτα συμβατά με τον εαυτό του.
“Η εμπειρία από την παρακολούθηση του πρώτου ελληνόπουλου που πήρε τα βλαστοκύτταρά του πλακούντα του που η οικογένειά του είχε προνοήσει την φύλαξή τους προ εξαμήνου”, σημείωσε ο κ. Κολιάκος, “έδειξε σαφή βελτίωση της εικόνας του παιδιού, υποκειμενικά αξιολογούμενη από τη μητέρα, αλλά και αντικειμενικά από την βελτίωση της ομιλίας η οποία διαπιστώνεται με ειδικά τεστ, την ελάττωση της σπαστικότητας, όπως διαπιστώνεται από το φυσιοθεραπευτή, τη διόρθωση του στραβισμού και βάδιση με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και καλύτερη ευστάθεια. Η συμμετοχή του παιδιού στη ζωή της οικογένειας και η επικοινωνία του με το περιβάλλον είναι θεαματική. Το παιδί επίσης παρακολουθείται από ομάδα παιδονευρολόγων συνεργατών της Αιματολογικής Κλινικής.
Ένα δεύτερο ελληνόπουλο με το ίδιο πρόβλημα, ηλικίας 2 ετών ήδη έχει πάρει τα βλαστοκύτταρα του ομφαλίου λώρου του στο Πανεπιστήμιο του Duke με ασφάλεια και χωρίς καμία παρενέργεια κατά τη χορήγηση. Είναι πολύ νωρίς ακόμα για να αξιολογηθεί κάποιο αποτέλεσμα”.
Επιστήμονες που εργάζονται στην Αιματολογική κλινική του Πανεπιστημίου του Duke χορηγώντας βλαστοκύτταρα του αίματος του ομφαλίου λώρου για τη θεραπεία αιματολογικών ασθενειών διαπίστωσαν ότι ένα μέρος τους ανιχνεύεται μέσα στον εγκέφαλο των παιδιών. Η παρατήρηση έχει ιδιαίτερη σημασία διότι μέχρι σήμερα πιστεύαμε ότι ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο αρκετά προστατευμένο και μη εύκολα προσπελάσιμο.
“Από το 2004 είναι γνωστό ότι το αίμα του πλακούντα περιέχει πολυδύναμα κύτταρα τα οποία μπορούν να μετατραπούν σε νευρικά κύτταρα”, πρόσθεσε ο κ. Κολιάκος. “Με βάση αυτά τα δεδομένα και γνωστής της ασφάλειας της χρήσης τους κατά τα τελευταία 20 χρόνια, ξεκίνησαν οι πρώτες μελέτες για τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης σε παιδιά. Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε από τον Εθνικό Οργανισμό Υγείας των ΗΠΑ με κωδικό NCT 00593242 από τον οποίο και χρηματοδοτείται. Κριτήρια επιλογής παιδιού με εγκεφαλική παράλυση για να μετάσχει σε αυτό το πρόγραμμα είναι να είναι ηλικίας έως τριών ετών και να διαθέτει κρυοσυντηρημένα δικά του βλαστοκύτταρα από το αίμα του πλακούντα.
Για την εγκεφαλική παράλυση η αλλογενής μεταμόσχευση δεν θεωρείται ασφαλής, λόγω του φόβου της εμφάνισης το συνδρόμου της χρόνιας απόρριψης, η οποία επιδεινώνει την ήδη υπολειπόμενη λειτουργία του εγκεφάλου. Η μικρή ηλικία θεωρείται σημαντικός παράγοντας επιτυχίας, δεδομένου ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η διάπλαση του εγκεφάλου και των νεύρων του, με αποτέλεσμα η αποκατάσταση να είναι πιο εύκολη. Αντίστοιχη θεραπεία σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι υπό έρευνα”.
Σχετικά με τη κοσμητική χρήση των βλαστικών και αναγεννητικών κυττάρων του λιπώδους ιστού, ο καθηγητής Βασίλης Πασπαλιάρης ανέφερε ότι “το λίπος του σώματός μας είναι μία από τις πιο προσιτές και πλούσιες πηγές σε βλαστοκύτταρα. Επιταχύνουν την ανάρρωση και αποκατάσταση της λειτουργίας των οργάνων του σώματος μας και ως εκ τούτου σήμερα αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για τις νέες πιθανές μελλοντικές εφαρμογές στην εξατομικευμένη αναγεννητική ιατρική”.
Μία σημαντική εφαρμογή τους αφορά στην αποκατάσταση του μαστού ή την αύξηση του μεγέθους. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε γυναίκες που υπέστησαν μαστεκτομή λόγω καρκίνου και τα αποτελέσματα ήταν πολύ καλά. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιείται λίπος το οποίο είναι εμπλουτισμένο με βλαστοκύτταρα.
Πολύ αποτελεσματικά είναι όμως τα βλαστοκύτταρα και στις θεραπείες αντιγήρανσης και ομορφιάς. Χρησιμοποιούνται στο πρόσωπο για τη λείανση των ρυτίδων και την ανάπλαση της επιδερμίδας ώστε να φαίνεται περισσότερο νεανική καθώς και για την αποκατάσταση των ουλών της ακμής.
Μία ακόμα κοσμητική εφαρμογή των βλαστοκυττάρων αφορά στη θεραπεία της φαλάκρας. Η έγχυσή τους με μεσοθεραπεία στην περιοχή του τριχωτού της κεφαλής βοηθά σημαντικά στην ανάπλαση της τρίχας. Μάλιστα οι νέες τρίχες είναι πιο υγιείς και δυνατές ενώ βγαίνουν μαύρες ακόμα και εάν τα υπόλοιπα μαλλιά έχουν ασπρίσει!
Σήμερα η λήψη βλαστοκυττάρων για την αποκατάσταση της φθοράς του δέρματος γίνεται από το λιπώδη ιστό. Ο λιπώδης ιστός αποτελεί την πλουσιότερη πηγή λήψης βλαστοκυττάρων μεσεγχυματικού τύπου, τα οποία παράγουν τις σημαντικότερες πρωτεΐνες του δέρματος. Η λήψη των βλαστοκυττάρων από το λιπώδη ιστό γίνεται με λιποαναρρόφηση και η χρήση τους μπορεί να γίνει άμεσα ή να κρυοσυντηρηθούν και να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον. Η χορήγησή τους γίνεται τοπικά στις ρυτίδες και για άμεσο αποτέλεσμα χορηγούνται συγχρόνως με μια ποσότητα λίπους ανάλογα με το βάθος της ρυτίδας. Έτσι το λίπος δίνει ένα άμεσο αποτέλεσμα γεμίζοντας τη ρυτίδα και τα βλαστοκύτταρα αρχίζουν την παραγωγή των φυσιολογικών συστατικών του δέρματος τα οποία δίδουν ένα μόνιμο αποτέλεσμα. Το λίπος μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα απορροφάται κι έτσι παραμένει η λειτουργική δραστηριότητα των βλαστοκυττάρων.
Τα μεσεγχυματικά κύτταρα σχηματίζουν το στηρικτικό σύστημα του σώματός μας αλλά και το σκελετό όλων των οργάνων επάνω στον οποίο στηρίζεται το λειτουργικό μέρος τους. Τα οστά, οι μυς, οι χόνδροι, τα αγγεία και οι τένοντες δημιουργούνται από τα μεσεγχυματικά κύτταρα. Με την πάροδο της ηλικίας η ανανέωση αυτών των οργάνων επιβραδύνεται με αποτέλεσμα την έκπτωση της λειτουργίας τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εμφάνιση της οστεοπόρωσης, λόγω αδυναμίας των οστεοκυττάρων να παράγουν το σημαντικότερο συστατικό του σκελετού που είναι το κολλαγόνο. Σαν αποτέλεσμα τα ανόργανα άλατα που δίνουν τη σκληρότητα στα οστά μας δεν μπορούν να βρουν το φυσικό τους υπόστρωμα για να εναποτεθούν και γίνονται εύθραυστα.
Η χορήγηση μεσεγχυματικού τύπου βλαστοκυττάρων οδηγεί στον εμπλουτισμό των οργάνων με νεαρά κύτταρα τα οποία έχουν πλήρη λειτουργική δραστηριότητα, προκαλώντας έτσι μία γενική ανανέωση των ιστών του σώματός μας.
Όλοι οι ιστοί διαθέτουν βλαστοκύτταρα στο υπόστρωμά τους, το απόθεμά τους όμως εξαντλείται με την πάροδο της ηλικίας. Στον ενήλικα τα βλαστοκύτταρα παραμένουν αποθηκευμένα σε συγκεκριμένες θέσεις, εν υπνώσει και απαιτούνται ειδικές μέθοδοι συλλογής και διαχωρισμού. Ο λιπώδης ιστός διακρίνεται για το μεγάλο αριθμό των βλαστοκυττάρων που περιέχει. Σε συνδυασμό και με την εύκολη λήψη τους αποτελεί σήμερα την πολυτιμότερη πηγή λήψης βλαστοκυττάρων. Πέρα όμως από την ανανέωση των οργάνων, τα βλαστοκύτταρα επιδρούν στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, ασκώντας ρυθμιστική δράση και προστατεύοντάς το από υπερβολικές αντιδράσεις οι οποίες οδηγούν στην εμφάνιση των αυτοάνοσων παθήσεων. Οι κακώσεις του σώματος είτε είναι εμφανείς εξωτερικές, είτε εσωτερικές προκαλούν μεγάλες καταστροφές στα όργανα. Η χορήγηση μεσεγχυματικών κυττάρων οδηγεί σε ταχύτερη αποκατάσταση της λειτουργίας τους. Η χρήση τους ως μεταφορείς φαρμάκων και η κατευθυνόμενη χορήγησή τους σε όργανα αποτελεί μια νέα πολλά υποσχόμενη μέθοδο θεραπείας.
