Οστεοπόρωση: Μια σύντομη αναφορά σε ένα «ύπουλο νόσημα».
Συγγραφέας Κυριάκος Αλουμάνης Γράφτηκε στις ,
Τι είναι οστεοπόρωση; Είναι συχνή; Η οστεοπόρωση αποτελεί το συχνότερο μεταβολικό νόσημα των οστών και αναγνωρισμένη απειλή κατά της Υγείας, καθώς υπολογίζεται ότι στις Η.Π.Α. πάσχουν πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι. Μελέτες δείχνουν ότι 30% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών παρουσιάζουν οστεοπόρωση, ποσοστό που αυξάνεται στο 70% σε γυναίκες άνω των 80 ετών.
Πρόκειται δε για μια ύπουλη νόσο γιατί, χωρίς συμπτώματα στην αρχή, προκαλεί συνεχή αποδυνάμωση του ερειστικού μας συστήματος (δηλαδή των οστών μας) και μείωση της αντοχής τους με αποτέλεσμα αυξημένη ευθραυστότητα και κατάγματα υπό ελάχιστη φόρτιση: 30 – 50% των γυναικών θα υποστούν κάποιο κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), η οστεοπόρωση ορίζεται ως μείωση της οστικής πυκνότητας, η οποία έχει καταμετρηθεί στη σπονδυλική στήλη ή το ισχίο, από 2,5 σταθερές αποκλίσεις και κάτω σε σχέση με την οστική πυκνότητα νέων ατόμων ιδίου φύλου και φυλής (T-score ≤ -2,5). Η μείωση της οστικής πυκνότητας από 1 έως 2,5 σταθερές αποκλίσεις κάτω από τη μέση οστική πυκνότητα νέων ατόμων του ιδίου φύλου και φυλής (T-score:-1 έως -2,5) καλείται οστεοπενία και μπορεί να αποτελεί προστάδιο της οστεοπόρωσης.
Που οφείλεται; Η οστεοπόρωση μπορεί να είναι πρωτοπαθής (όπως η μετεμμηνοπαυσιακή) ή να οφείλεται σε διάφορες παθήσεις όπως σε ενδοκρινικές (υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, υπερκορτιζολισμός, υπογοναδισμός), γαστρεντερικές (σύνδρομα δυσαπορρόφησης, γαστρεκτομή, χολική κίρρωση, υποσιτισμός, νευρογενής ανορεξία), ρευματικές παθήσεις, νοσήματα του αίματος (λευχαιμία, λέμφωμα, πολλαπλούν μυέλωμα, αιμοχρωμάτωση, αιμοφιλία, θαλασσαιμίες), νεφρολογικά νοσήματα (νεφρική ανεπάρκεια) και άλλα.
Προσβάλλει και τα δύο φύλα; Η οστεοπόρωση λανθασμένα θεωρείται γυναικεία νόσος. Δυστυχώς προσβάλλει και τους άνδρες (για λεπτομέρειες βλ. άρθρο «Δέκα αλήθειες για την ανδρική οστεοπόρωση»).
Ποιοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων; Εδώ συγκαταλέγονται το ιστορικό κατάγματος κατά την ενήλικο ζωή ή ιστορικό μητέρας με οστεοπορωτικό κάταγμα, το κάπνισμα, βάρος σώματος < 56 Kg (Δείκτης μάζας σώματος <18) ή μεγάλη απώλεια βάρους, μακροχρόνια θεραπεία με κορτιζόνη (>3 μήνες) και η χρησιμοποίηση των χεριών για έγερση από καρέκλα. Επιπροσθέτως επιβαρύνουν η κακή υγεία, η άνοια, πρόσφατες πτώσεις, διαταραχές της όρασης, η υποοιστρογοναιμία από ηλικία κάτω των 45 ετών (πρώιμη εμμηνόπαυση), η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και η μειωμένη φυσική άσκηση, η έλλειψη βιταμίνης D, η χρήση αλκοόλ >2 ποτά/μέρα και η μεγάλη ηλικία.
Υπάρχει τρόπος πρόληψης ή θεραπείας; Υπάρχουν ποικίλλα θεραπευτικά σχήματα που συνήθως μπορούν να συντηρήσουν ή και να βελτιώσουν λίγο την οστική μάζα. Οι φαρμακευτικές αυτές ουσίες μειώνουν την πιθανότητα κατάγματος, χωρίς όμως να τη μηδενίζουν. Ο ειδικός ιατρός θα χορηγήσει, ανάλογα με την κατάσταση του ασθενή, την πιό ενδεδειγμένη αγωγή.
Εντούτοις, η πρόληψη είναι επίσης πολύ σημαντική και πρέπει να ξεκινά ήδη από την παιδική ηλικία. Τα οστά μας αποκτούν τη μεγαλύτερη μάζα τους σε ηλικία γύρω στα 30 έτη. Η σωστή διατροφή και η άσκηση βοηθούν αφενός στην απόκτηση της μεγαλύτερης δυνατής οστικής μάζας στη νεαρή ηλικία, αφετέρου στη μικρότερη απώλειά της κατά την ενήλικο ζωή. Γιαυτό:
• Τρώμε επαρκείς ποσότητες γαλακτοκομικών (εφόσον δεν αντενδείκνυται). Η έλλειψη ασβεστίου αποτελεί σημαντικό παράγοντα αποδυνάμωσης των οστών. Το γάλα και τα προϊόντα του πρέπει να είναι σημαντικό συστατικό της διατροφής παιδιών και εφήβων. Δεν έχει σημασία το ποσοστό λιπαρών στα γαλακτοκομικά. Γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά (light) μπορούν να αποτελούν ικανοποιητική εναλλακτική λύση.
• Μειώνουμε τη χρήση αλκοόλ και καφέ (έως 2 φλυτζάνια ημερησίως) και διακόπτουμε το κάπνισμα.
• Αυξάνουμε τη φυσική δραστηριότητα: 30 λεπτά περπάτημα τη μέρα ή η ανάβαση σκάλας με τα ψώνια της ημέρας (αντι για χρήση του ανελκυστήρα) ενδυναμώνουν το ερειστικό σύστημα.
• Βγαίνουμε στον ήλιο και το χειμώνα. Η παραγωγή βιταμίνης D που γίνεται στο δέρμα μας με τη βοήθεια του ήλιου και βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου μειώνεται πολύ τους χειμερινούς μήνες. Επιπλέον, πρόσληψη μέσω δισκίων μπορεί να συσταθεί από το θεράποντα ιατρό σας.
• Αποφεύγουμε τις πτώσεις: αντιολισθητικά παπούτσια, πατάκια στο μπάνιο, προσοχή στις κακές κατασκευές πεζοδρομίων, τον πάγο στο δρόμο κλπ, διόρθωση των προβλημάτων όρασης και αύξηση του φωτισμού, χρήση βοηθητικών μέσων (μπαστούνι).
Ας θυμόμαστε ότι τα οστά μας είναι ένας ζωντανός, ενεργός ιστός και οτι η πρόληψη είναι πάντοτε προτιμότερη της θεραπείας.
