ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΒΟΤΑΝΑ ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Συγγραφέας Αναστασία Μοσχοβάκη Γράφτηκε στις ,
To πρόβλημα της αύξησης της αρτηριακής πίεσης είναι αρκετά διαδεδομένο σήμερα και συχνά παραγνωρίζεται από τους πάσχοντες λόγω της έλλειψης συμπτωμάτων επί μακρόν.
Οι επιπλοκές της αρρύθμιστης αρτηριακής πίεσης είναι σημαντικές και αποτελούν σημαντικούς παράγοντες πρόωρου θανάτου και σοβαρής αναπηρίας στην σύγχρονη εποχή.Σε κατά τα λοιπά υγιείς ανθρώπους, υπέρταση υπάρχει, όταν ο μέσος όρος των μετρήσεων της διαστολικής πίεσης («μικρή» πίεση), είναι μεγαλύτερος ή ίσος από 90mmHg, όπως μετράται με ειδικά όργανα, τα ιατρικά πιεσόμετρα ακριβείας. Υπέρταση υπάρχει επιπροσθέτως και όταν ο μέσος όρος των μετρήσεων της συστολικής πίεσης(«μεγάλη» πίεση), είναι μεγαλύτερος ή ίσος από 140mmHg. Σε περίπτωση άλλης παθήσεως, όπως αυξημένου σακχάρου, χοληστερόλης, καρδιακής ή νεφρικής παθήσεως, τα όρια αυτά είναι συχνά πιο αυστηρά.
Σύμφωνα με μελέτες στο 5% των ασθενών με υπέρταση υπάρχει υποκείμενη νόσος (δευτεροπαθής υπέρταση). Στις περιπτώσεις αυτές η θεραπεία κατευθύνεται στην υποκείμενη νόσο. Στο υπόλοιπο 95% πρόκειται για ιδιοπαθή υπέρταση.
Ένα από τα πιο σημαντικά πεδία όπου έχει απόλυτη ένδειξη σήμερα η εναλλακτική ιατρική, είναι η ήπια και μετρίου βαθμού ιδιοπαθής υπέρταση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα χημικά φάρμακα, παρά την αναμφισβήτητη χρησιμότητά τους σε περιπτώσεις ανθεκτικής ή σοβαρής υπέρτασης έχουν σημαντικές παρενέργειες. Αντίθετα η αποτελεσματικότητα των φυσικών μεθόδων αντιμετώπισης της ήπιας και μέτριας υπέρτασης είναι υψηλή και οι παρενέργειες, ανύπαρκτες ή ελάχιστες.
ΧΗΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Υπάρχουν σήμερα πολλές κατηγορίες φαρμάκων για την υπέρταση από τις οποίες έξι, που εκτίθενται συνοπτικά παρακάτω, χρησιμοποιούνται σήμερα ως φάρμακα πρώτης γραμμής.
Α. ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ
Μειώνουν την αρτηριακή πίεση, ελαττώνοντας τον όγκο του συνολικού πλάσματος. Στις παρενέργειές τους συμπεριλαμβάνονται η αλλεργία, ποι διαταραχές των ηλεκτρολυτών, ο διαβήτης, η αύξηση του ουρικού οξέος, η άνοδος της χοληστερίνης, η ανδρική ανικανότητα.
Β. Β ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ
Ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση μειώνοντας τον καρδιακό ρυθμό και το καρδιακό έργο. Στις παρενέργειές τους συγκαταλέγονται η παρόξυνση βρογχικού άσθματος, καρδιακές διαταραχές ρυθμού, φαινόμενο RAYNAUD, συμπτώματα από το ΚΝΣ, κατάθλιψη, ανδρική ανικανότητα, μεταβολικές διαταραχές.
Γ. ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΡΕΝΙΝΗΣ
Η ρενίνη είναι μία ουσία που κυκλοφορεί στο αίμα και εμπλέκεται στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Η κατηγορία αυτή είναι καινούρια και οι παρενέργειες των αναστολέων ρενίνης δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς σε βάθος χρόνου. Παρενέργειες που έχουν αναφερθεί είναι το αγειοίδημα, οι διαταραχές των ηλεκτρολυτών, η υπόταση.
Δ. ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΖΥΜΟΥ ΤΗΣ ΑΓΓΕΙΟΤΕΝΣΙΝΗΣ ACE
Τα φάρμακα αυτά αναστέλλουν το σύστημα ρενίνης αγγειοτενσίνης αλδοστερόνης που εμπλέκεται στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης, προάγουν τη σύνθεση αγγειοδιασταλτικών προσταγλανδινών και ενίοτε αναστέλλουν την δραστηριότητα του συμπαθητικού συστήματος, τροποποιούν την διάθεση της βραδυκινίνης στον οργανισμό. Στις παρενέργειές τους συγκαταλέγονται βήχας, υπόταση, ζάλη, νεφρική δυσλειτουργία, μεταβολικές διαταραχές, αλλεργία, δυσκρασία του αίματος.
Ε. ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ ΤΗΣ ΑΓΓΕΙΟΤΕΝΣΙΝΗΣ ΙΙ
Τα φάρμακα αυτά αναστέλλουν τους υποδοχείς της αγγειοτενσίνης ΙΙ, που εμπλέκεται στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης, δρώντας με ανάλογο τρόπο με τα φάρμακα της προηγούμενης κατηγορίας. Στις παρενέργειές τους συγκαταλέγονται υπόταση, νεφρική δυσλειτουργία, υπερκαλιαιμία, αλλεργία.
ΣΤ. ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΔΙΑΥΛΩΝ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
Προκαλούν περιφερική αγγειοδιαστολή προκαλώντας μειώσεις της αρτηριακής πίεσης. Στις παρενέργειές τους συγκαταλέγονται κεφαλαλγία, οίδημα, βραδυκαρδία, δυσκοιλιότητα.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Οι εναλλακτικές θεραπείες αντιμετώπισης της υπέρτασης
1. Διατροφική θεραπεία
Η διατροφική θεραπεία είναι η πιο καλά μελετημένη φυσική μέθοδος θεραπείας. Τα διατροφικά προγράμματα εξατομικεύονται ανάλογα με τον υπερτασικό, αλλά βασίζονται σε ορισμένες βασικές αρχές που ισχύουν για κάθε υπερτασικό. Συγκεκριμένα η διατροφή εμπλουτίζεται σε φρούτα και λαχανικά, ενώ εφαρμόζεται δραστικός περιορισμός του άλατος, του καφέ, του αλκοόλ, των αναψυκτικών τύπου cola, των ποτών που περιέχουν καφεΐνη ή ουσιών που δρουν με παρόμοιο τρόπο με την καφεΐνη. Παράλληλα εφαρμόζεται δραστική περικοπή του κορεσμένου λίπους και αύξηση της κατανάλωσης ψαριών. Σύμφωνα με μελέτες η διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα λαχανικά και πτωχή σε ολικό λίπος και αλάτι, μειώνει την αρτηριακή πίεση κατά 10- 25 mmHg, ενώ η απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους οδηγεί σε μειώσεις 5-20 mmHg, για κάθε δέκα πλεονάζοντα κιλά που χάνονται.
Τα διατροφικά προγράμματα εξατομικεύονται περαιτέρω ανάλογα με το υπερτασικό άτομο αλλά και τα συνωδά νοσήματα από τα οποία μπορεί να πάσχει. Επί παραδείγματι οι άνδρες με μειωμένα επίπεδα καλής χοληστερόλης HDL, χωρίς άλλα παθολογικά προβλήματα ή διαταραχές στον εργαστηριακό έλεγχο ρουτίνας ωφελούνται σύμφωνα με μελέτες από την πόση τεσσάρων πέντε ποτών κόκκινου κρασιού την εβδομάδα. Η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων αυτών αυξάνεται όταν εφαρμόζονται και άλλες παρεμβάσεις στην καθημερινότητα όπως συστηματική άσκηση, διακοπή καπνίσματος.
2. Βότανα και ιχνοστοιχεία συμπληρώματα διατροφής φυσικά φάρμακα
Οι έρευνες που αφορούν την μελέτη φυσικών ουσιών και βοτάνων, αρκετές φορές δεν έχουν επαρκή χρηματοδότηση. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι οι φυσικές ουσίες και τα βότανα έχουν συχνά χαμηλότερα περιθώρια κέρδους για τις εταιρείες παραγωγής και τυποποίησης, σε σύγκριση με την παραγωγή χημικού φαρμάκου. Το τοπίο στον τομέα αυτό σταδιακά μεταβάλλεται, κάτω από την πίεση αρκετών ομάδων με οικολογικές ανησυχίες, αλλά και λόγω του αυξανόμενου ενδιαφέροντος του κοινού για τα φυσικά προϊόντα. Τα βότανα και τα φυσικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά για την αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι πολλά και περιλαμβάνονται σε πολλά παραδοσιακά θεραπευτικά συστήματα όπως την κινέζικη ιατρική, την αρχαία ελληνική ιατρική, την ευρωπαϊκή βοτανοθεραπεία. Πολλά από τα βότανα αυτά έχουν ολιστικές δράσεις. Η χρήση τους πρέπει να γίνεται με προσοχή και να εξατομικεύεται γιατί ορισμένα δεν στερούνται παρενεργειών σε ευαίσθητα άτομα. H αντιυπερτασική δράση ορισμένων από αυτά δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς.
Διεθνώς, ορισμένα από τα πιο μελετημένα και ευρέως χρησιμοποιούμενα βότανα και συμπληρώματα για την υπέρταση είναι η arginine, τα ω3 λιπαρά οξέα, τα συμπληρώματα σκόρδου, το χαμομήλι, το βότανο της κινέζικης ιατρικής qi gong, το συνένζυμο Q10, το dandelion (ραδίκι), το viscum album (γκι), το flaxseed (λιναρόσπορος), η μελατονίνη, το pycnogenol (φυσική ουσία προερχόμενη από ένα είδος πεύκου που ενδημεί στη Γαλλία), το σελήνιο, η σόγια, η βαλεριάνα, το ασβέστιο, το μαγνήσιο.
3. Ομοιοπαθητική
Η Ομοιοπαθητική Ιατρική χρησιμοποιεί διαλύματα φυσικών ουσιών τα οποία αραιώνονται με βάση την αρχή της δυναμοποίησης. Χορηγεί το εξατομικευμένο ιδιοσυγκρασιακό και σωματικό φάρμακο σε κατάλληλη δυναμοποιημένη αραίωση, το οποίο προκαλεί τα συμπτώματα του ασθενούς σε υγιείς εθελοντές. Ακολουθώντας την αρχή «τα όμοια θεραπεύουν τα όμοια», με το χορηγούμενο φάρμακο προκαλείται μακροπρόθεσμα η βελτίωση του συνόλου των συμπτωμάτων που έχει ο ασθενής, παρά την αρχική πιθανή παροδική επιδείνωση. Το ομοιοπαθητικό φάρμακο διαφέρει από τα φυσικά συμπληρώματα και τα βότανα, γιατί περιέχει ελάχιστη ποσότητας δραστικής ουσίας, γεγονός που καθιστά την πιθανότητα παρενεργειών ανύπαρκτη ή εξαιρετικά χαμηλή.Παρά την ευρεία άσκηση της ομοιοπαθητικής ιατρικής στην Ευρώπη ( 30% των ιατρών σύμφωνα με έρευνες χρησιμοποιούν την ομοιοπαθητική ιατρική στα ιατρεία τους, ενώ στην Μ Βρετανία μεγάλα ομοιοπαθητικά νοσοκομεία έχουν ενταχθεί στο ΕΣΥ) και την εντυπωσιακή ανταπόκριση ορισμένων ασθενών στην ομοιοπαθητική προσέγγιση, η ομοιοπαθητική έχει συγκεντρώσει πολλά πυρά κατά την τελευταία διετία, λόγω των πορισμάτων ορισμένων ιατρικών μελετών, σύμφωνα με τα οποία παρουσιάζει αποτελεσματικότητα ανάλογη του placebo, λόγω μικρής συγκέντρωσης δραστικής ουσίας. Αναμένονται περισσότερες έρευνες.
4. Γιόγκα, γυμναστική.
Η άσκηση είναι πολύ σημαντική για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, βάσει των πορισμάτων καλά τεκμηριωμένων ερευνών. Θα πρέπει να ασκείστε τουλάχιστον επί τριάντα λεπτά ημερησίως, με ήπια ένταση. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να μην είναι οργανωμένη άσκηση, αλλά γρήγορο περπάτημα ημερησίως. Χρησιμοποιείτε τις σκάλες αντί του ανελκυστήρα και χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητο όσο λιγότερο γίνεται.
Κατά την διάρκεια της άσκησης ενδέχεται να υπάρξουν σε ευαίσθητους υπερτασικούς επιπλοκές, όπως στηθάγχη, αρρυθμίες, μυοσκελετικά προβλήματα, διαταραχές αναπνοής. Αυτές προλαμβάνονται με την σωστή ιατρική εξέταση, πριν την ένταξη του υπερτασικού σε πρόγραμμα άσκησης. Κατά την ιατρική εξέταση και αξιολόγηση καθορίζεται το είδος, η συχνότητα και η ένταση του προγράμματος άσκησης. Επίσης ο υπερτασικός πρέπει να ακολουθεί αυστηρά ορισμένους κανόνες:
· Όχι επίπονη άσκηση
· Πρέπει να υπάρχει σωστή προθέρμανση, αποθεραπεία και να εφαρμόζονται ασκήσεις stretching κατά την οργανωμένη άσκηση στα γυμναστήρια
· Ορισμένες μελέτες δείχνουν ιδιαίτερα οφέλη από την ένταξη σε προγράμματα γιόγκας. Ωστόσο ορισμένες στάσεις κατά την γιόγκα αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και πρέπει να αποφεύγονται
· Όχι άσκηση αμέσως μετά το φαγητό αλλά τουλάχιστον τρεις ώρες μετά το γεύμα
· Δεν συνιστάται άσκηση όταν έχει πυρετό, ή κάποιο οξύ νόσημα (π.χ. διάρροια).
5. Ψυχοθεραπεία, διαλογισμός, βιοανάδραση
H αυξημένη επίπτωση ψυχικών νοσημάτων στις ΗΠΑ, έχει αυξήσει το ποσοστό των αμερικανών που κάνουν ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στις ψυχογενείς περιπτώσεις υπέρτασης.
Η βιονάδραση αποτελεί μία δημοφιλή ψυχολογική μέθοδο στις ΗΠΑ που με εφαρμογή ειδικών ασκήσεων, αποσκοπεί στον συνειδητό έλεγχο ορισμένων ακούσιων αντανακλαστικών που εμπλέκονται στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Σύμφωνα με μελέτες όταν συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία ή προγράμματα που εκπαιδεύουν τον υπερτασικό σε τεχνικές χαλάρωσης, βοηθάει σημαντικά στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
6. Βελονισμός
Παρά την αποτελεσματικότητα του βελονισμού σε αρκετά παθολογικά προβλήματα και την εντυπωσιακή ανταπόκριση ορισμένων υπερτασικών, ο βελονισμός έχει αποτύχει να αποδείξει μέχρι τώρα την υπεροχή του έναντι του placebo στην υπέρταση, σε μεγάλες μελέτες. Αναμένονται περισσότερες έρευνες.
