Προστατεύστε το παιδί σας από τα δηλητήρια
Συγγραφέας Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία Γράφτηκε στις ,
Η επαφή με φαρμακευτικό υλικό, μικροβιοκτόνα οικιακής χρήσης, χημικά, καλλυντικά ή φυτά μπορεί να κάνει τα παιδιά να αρρωστήσουν πολύ άσχημα. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις. Παρ’ όλα αυτά, στην πλειονότητα των παιδιών, η επαφή με κάποιο δηλητήριο δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη εφόσον αντιμετωπιστεί άμεσα. Το παρόν κείμενο έχει στόχο να ενημερώσει τους γονείς για την πρόληψη των δηλητηριάσεων και για τις ενέργειες που πρέπει να κάνουν αν το παιδί τους πάθει δηλητηρίαση.
Πρόληψη
Τα μικρά παιδιά δηλητηριάζονται συνήθως από αντικείμενα που βρίσκονται μέσα στο σπίτι, όπως:
* φάρμακα και φαρμακευτικό υλικό (τα συμπληρώματα σιδήρου αποτελούν συχνή αιτία δηλητηρίασης σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών)
* προϊόντα καθαρισμού
* φυτά
* καλλυντικά
* εντομοκτόνα
* χρώματα και διαλυτικά.
Οι περισσότερες δηλητηριάσεις συμβαίνουν όταν η προσοχή των γονιών είναι μειωμένη. Αν είστε άρρωστοι ή διακατέχεστε από άγχος, μπορεί να προσέχετε λιγότερο τις κινήσεις του παιδιού σας απ’ ό,τι συνήθως. Η προετοιμασία του δείπνου και το στρώσιμο του τραπεζιού επιφέρουν τέτοια ελάττωση στην προσοχή των γονιών, που το προσωπικό του κέντρου δηλητηριάσεων ονομάζει τις τελευταίες ώρες του απογεύματος «ώρα του αρσενικού».
Επιπλέον, στα παιδιά αρέσει να βάζουν διάφορα πράγματα στο στόμα τους και να δοκιμάζουν τη γεύση τους, καθώς γι’ αυτά αποτελεί τον πιο φυσικό τρόπο να γνωρίσουν τον κόσμο που τα περιβάλλει, και αντιγράφουν τους ενήλικες χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς κάνουν.
Ο καλύτερος τρόπος για να προλάβετε τυχόν δηλητηριάσεις είναι να κλειδώνετε όλες τις τοξικές ουσίες σε ένα μέρος στο οποίο τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση, ενώ η προσοχή σας θα πρέπει να εντείνεται περισσότερο όταν βρίσκεστε σε χώρους που δεν είναι ασφαλείς για τα παιδιά. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν επισκέπτεστε ένα άλλο σπίτι, ή τα σπίτια των δικών σας γονιών, όπου μπορεί να μην έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των παιδιών.
Κάντε το σπίτι σας ασφαλές για τα παιδιά
* Τοποθετήστε όλα τα φάρμακα, το φαρμακευτικό υλικό, τα προϊόντα οικιακού καθαρισμού και τα καλλυντικά κλειδωμένα κάπου που δεν μπορούν να τα φτάσουν τα παιδιά.
* Χρησιμοποιείτε σύρτες ασφαλείας σε συρτάρια και ντουλάπια που περιέχουν αντικείμενα που μπορεί να είναι επικίνδυνα για τα παιδιά.
* Έχετε πάντα ένα μικρό μπουκάλι εμετικού στο κουτί του φαρμακείου σας –όπου τα παιδιά δεν πρέπει να έχουν πρόσβαση. Πωλείται στα περισσότερα φαρμακεία χωρίς συνταγή ιατρού, αλλά θα πρέπει να το χρησιμοποιείτε μόνο κατόπιν συνεννόησης με το κέντρο δηλητηριάσεων ή τον παιδίατρό σας.
* Σημειώστε το τηλέφωνο του κέντρου δηλητηριάσεων και άλλα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης δίπλα σε κάθε τηλεφωνική συσκευή του σπιτιού σας και βεβαιωθείτε ότι το άτομο που προσέχει το παιδί σας γνωρίζει πώς να τα χρησιμοποιήσει.
Στην κουζίνα
* Τοποθετείτε τα απορρυπαντικά, τα απολυμαντικά, τα προϊόντα για το λουστράρισμα των επίπλων, το σαπούνι για τα πιάτα και άλλα επικίνδυνα προϊόντα σε ένα κλειδωμένο ντουλάπι.
* Αν πρέπει να αποθηκεύσετε αντικείμενα κάτω από το νεροχύτη, χρησιμοποιήστε σύρτες ασφαλείας που κλειδώνουν αυτόματα κάθε φορά που κλείνετε το ντουλάπι.
* Ποτέ μην βάζετε επικίνδυνες ουσίες σε συσκευασίες που μοιάζουν με αυτές που περιέχουν συνήθως πράγματα που το παιδί τρώει ή πίνει.
Στο μπάνιο
* Αγοράζετε και κρατάτε όλα τα φάρμακα σε συσκευασίες με καπάκια ασφαλείας. Να θυμάστε, παρ’ όλα αυτά, ότι τα καπάκια αυτά είναι ασφαλείας μόνον όσον αφορά στο άνοιγμά τους, γι’ αυτό καλό είναι να φυλάσσονται πάντα σε ένα κλειδωμένο ντουλάπι.
* Πετάτε τα ληγμένα ή μη χρησιμοποιούμενα πλέον φάρμακα.
* Μην φυλάτε την οδοντόπαστα, τα σαπούνια, τα σαμπουάν και άλλα συχνά χρησιμοποιούμενα προϊόντα στο ίδιο ντουλάπι με επικίνδυνα προϊόντα.
* Μην παίρνετε φάρμακα παρουσία μικρών παιδιών, καθώς μπορεί να προσπαθήσουν να σας αντιγράψουν.
* Ποτέ μην λέτε στο παιδί ότι ένα φάρμακο είναι γλύκισμα για να το κάνετε να το δεχθεί.
* Ελέγχετε την ετικέτα κάθε φορά που δίνετε στο παιδί ένα φάρμακο, για να είστε σίγουροι ότι δίνετε το σωστό φάρμακο στη σωστή ποσότητα. Τα πιο πολλά λάθη γίνονται νύχτα, γι’ αυτό πρέπει να ανάβετε πάντα ένα φως όταν πρόκειται να δώσετε στο παιδί κάποιο φάρμακο.
Στο χώρο φύλαξης του αυτοκινήτου και το υπόγειο
* Διατηρείτε τα χρώματα, τα βερνίκια, τα διαλυτικά χρωμάτων, τα εντομοκτόνα και τα λιπάσματα σε ένα κλειδωμένο ντουλάπι, στις αρχικές τους συσκευασίες και με την ετικέτα τους.
* Διαβάστε τις ετικέτες όλων των προϊόντων οικιακής χρήσης πριν τα αγοράσετε, προσπαθήστε να ανακαλύψετε ποια είναι τα λιγότερο τοξικά από αυτά και αγοράστε μόνο εκείνα που σας είναι άμεσα αναγκαία.
* Ποτέ μην βάζετε δηλητηριώδη ή τοξικά προϊόντα σε συσκευασίες που παλαιότερα περιείχαν τρόφιμα, ιδιαίτερα σε άδεια μπουκάλια, κονσέρβες ή κύπελα.
* Ποτέ μην αφήνετε τη μηχανή του αυτοκινήτου αναμμένη σε κλειστό χώρο. Βεβαιωθείτε ότι οι θερμάστρες που καίνε κάρβουνα, ξύλα ή κηροζίνη λειτουργούν κανονικά. Αν μυρίσετε υγραέριο, κλείστε τη θερμάστρα ή τον καυστήρα, βγείτε από το σπίτι και τηλεφωνήστε στην εταιρεία υγραερίου.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Κατάποση δηλητηρίου
Αν δείτε το παιδί σας κοντά σε μια ανοιγμένη ή άδεια συσκευασία τοξικής ουσίας, μπορεί να έχει δηλητηριαστεί. Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και ενεργήστε άμεσα.
Πρώτα, απομακρύνετε το δηλητήριο από το παιδί. Αν δείτε υπολείμματα στο στόμα του παιδιού, βάλτε το να τα φτύσει ή αφαιρέστε τα με τα δάχτυλά σας και κρατήστε τα, μαζί με όποιες άλλες ενδείξεις μπορεί να βοηθήσουν στην αναγνώριση του δηλητηρίου που κατάπιε.
Στη συνέχεια, ελέγξτε αν το παιδί παρουσιάζει τα ακόλουθα συμπτώματα:
* έντονο πονόλαιμο
* αναπνευστική δυσκολία
* ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως ασυνήθιστη υπνηλία, ευερεθιστότητα ή υπερκινητικότητα
* ανεξήγητη ναυτία ή τάση προς έμετο
* κράμπες στο στομάχι χωρίς πυρετό
* εγκαύματα στα χείλη ή στο στόμα
* ασυνήθιστη φλυαρία ή περίεργες οσμές στην αναπνοή του παιδιού
* ανεξήγητους λεκέδες στα ρούχα του
* σπασμούς ή απώλεια των αισθήσεων (μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις).
Αν το παιδί σας εμφανίζει κάποια από αυτά τα συμπτώματα, καλέστε το 166 αμέσως. Πάρτε μαζί σας τη συσκευασία του δηλητηρίου για να βοηθήσετε το γιατρό να διαγνώσει τι κατάπιε το παιδί. Μην προκαλέσετε εμετό στο παιδί, καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη, και μην ακολουθείτε τις οδηγίες που αναγράφονται στις ετικέτες των συσκευασιών, καθώς συχνά είναι παλιές.
Αν το παιδί δεν παρουσιάζει αυτά τα συμπτώματα, καλέστε στο τηλέφωνο το κέντρο δηλητηριάσεων ή τον παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί. Για να μπορέσουν να σας βοηθήσουν θα χρειασθούν τις ακόλουθες πληροφορίες:
* Το ονοματεπώνυμο και τον αριθμό τηλεφώνου σας
* Το όνομα του παιδιού, την ηλικία του και το βάρος του
* Την κατάσταση υγείας του παιδιού
* Τη φαρμακευτική αγωγή που τυχόν λαμβάνει το παιδί
* Το όνομα της ουσίας που κατάπιε το παιδί. Διαβάστε το όνομα στη συσκευασία και συλλαβίστε το
* Τα συστατικά της ουσίας που κατάπιε το παιδί εφόσον αναγράφονται στην ετικέτα. Αν το παιδί έχει καταπιεί κάποιο συνταγογραφημένο φάρμακο, αναφέρετε όλες τις πληροφορίες που αναγράφονται στην ετικέτα, συμπεριλαμβανομένης και της ονομασίας του φάρμακου. Αν η ονομασία του φάρμακου δεν υπάρχει στην ετικέτα, αναφέρετε το όνομα και τον τηλεφωνικό αριθμό του φαρμακείου, καθώς και την ημερομηνία που εκδόθηκε η ιατρική συνταγή.
* Το σχήμα του δισκίου ή της κάψουλας (αν το γνωρίζετε) και αν είχε τυπωμένους αριθμούς επάνω. Αν το παιδί σας έχει καταπιεί κάτι άλλο, όπως τμήμα ενός φυτού, περιγράψτε το όσο μπορείτε καλύτερα ώστε να βοηθήσετε στην αναγνώρισή του.
* Τη χρονική στιγμή που το παιδί κατάπιε το δηλητήριο (ή τη χρονική στιγμή που το ανακαλύψατε) και την ποσότητα που πιστεύετε ότι κατάπιε.
Αν το δηλητήριο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο ή αν το παιδί σας είναι πολύ μικρό, μπορεί να σας συστήσουν να του προκαλέσετε εμετό και να το μεταφέρετε αμέσως στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Σε αντίθετη περίπτωση, θα σας δοθούν οδηγίες τις οποίες θα εφαρμόσετε στο σπίτι.
Εμετικό σιρόπι
Αν σας δοθεί η οδηγία να προκαλέσετε εμετό στο παιδί, δώστε του την προτεινόμενη δόση σιροπιού εμετικού μαζί με ένα ποτήρι νερό.
Κρατήστε το παιδί στην αγκαλιά σας, με το πρόσωπο στραμμένο προς τα κάτω και το κεφάλι χαμηλότερα από τους γοφούς του. Κρατήστε μια λεκάνη μπροστά στο στόμα του για να συγκεντρώσετε τον εμετό ώστε να εξεταστεί ή να τον πετάξετε αν σας πει ο παιδίατρος ή το κέντρο δηλητηριάσεων ότι δεν χρειάζεται. Αν ο εμετός του παιδιού συνεχίζεται για περισσότερο από δύο ώρες μετά τη λήψη του σιροπιού ή το παιδί παρουσιάζει κάποια από τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν, καλέστε τον παιδίατρο που το παρακολουθεί. Αν η λήψη του σιροπιού δεν προκαλέσει εμετό στο παιδί μέσα σε 20 λεπτά της ώρας, δώστε του άλλη μία δόση.
Σε μερικές περιπτώσεις η πρόκληση εμετού μπορεί να είναι επικίνδυνη, γι’ αυτό ποτέ μην το εφαρμόσετε αν δεν σας το πει ο υπεύθυνος από το κέντρο δηλητηριάσεων. Τα ισχυρά οξέα (όπως τα προϊόντα καθαρισμού της λεκάνης της τουαλέτας) και τα ισχυρά αλκαλικά υλικά (όπως η αλισίβα, τα προϊόντα καθαρισμού των σωλήνων ή του φούρνου ή το απορρυπαντικό πιάτων) μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα στο λάρυγγα και η πρόκληση εμετού θα κάνει τη βλάβη μεγαλύτερη. Σε παρόμοιες περιπτώσεις, το πιο πιθανό είναι να σας πουν να δώσετε στο παιδί να πιει γάλα ή νερό.
Προτεινόμενες δόσεις σιροπιού
* Παιδιά ηλικίας 1 μήνα έως 1 έτους –συνεννοηθείτε με τον παιδίατρο ή με το κέντρο δηλητηριάσεων.
* Παιδιά ηλικίας 1 έτους έως 10 ετών –1 κουταλιά της σούπας ή 3 κουταλάκια του γλυκού ή 15 ml και στη συνέχεια δύο ποτήρια νερό.
Δηλητήριο στο δέρμα
Αν το παιδί σας ρίξει κάποια επικίνδυνη χημική ουσία πάνω στο σώμα του, αφαιρέστε τα ρούχα του και ξεπλύνετε το δέρμα του με χλιαρό -και όχι ζεστό- νερό. Αν η περιοχή εμφανίζει σημάδια εγκαύματος, αφήστε την κάτω από τρεχούμενο νερό τουλάχιστον για 15 λεπτά, χωρίς να δώσετε σημασία στις διαμαρτυρίες του παιδιού. Στη συνέχεια, τηλεφωνήστε στο κέντρο δηλητηριάσεων για περαιτέρω οδηγίες και σε καμία περίπτωση μην χρησιμοποιήσετε αλοιφές που τυχόν έχετε στο σπίτι.
Δηλητήριο στο μάτι
Ξεπλύνετε το μάτι του παιδιού με νερό, κρατώντας το βλέφαρο ανοικτό και ρίχνοντας σταθερά χλιαρό νερό στην εσωτερική γωνία. Τα μικρά παιδιά σίγουρα θα αντιδράσουν σε αυτήν την κίνηση, γι’ αυτό καλό είναι κάποιος άλλος ενήλικος να κρατάει το παιδί ενόσω ξεπλένετε με νερό το μάτι του. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, τυλίξτε σφικτά το παιδί σε μια πετσέτα και κρατήστε το κάτω από το μπράτσο σας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα έχετε το ένα σας χέρι ελεύθερο για να κρατήσετε το βλέφαρό του ανοικτό και το άλλο για να ρίξετε νερό στο μάτι. Ξεπλύνετε το μάτι με νερό για 15 λεπτά και στη συνέχεια τηλεφωνήστε στο κέντρο δηλητηριάσεων για περαιτέρω οδηγίες. Μην χρησιμοποιήσετε κολλύρια, σταγόνες ή αλοιφές που τυχόν έχετε στο σπίτι, αν δεν λάβετε παρόμοιες οδηγίες από το κέντρο δηλητηριάσεων.
Δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις
Στο χώρο του σπιτιού, δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις μπορούν να δημιουργηθούν από:
* αυτοκίνητο με αναμμένη μηχανή σε κλειστό χώρο στάθμευσης
* διαρροές από σωλήνες υγραερίου
* θερμάστρες που καίνε ξύλα, κάρβουνο ή κηροζίνη και δεν λειτουργούν κανονικά.
Αν το παιδί σας έχει εκτεθεί σε αναθυμιάσεις ή αέρια, μεταφέρετέ το αμέσως σε χώρο που μπορεί να εισπνεύσει καθαρό αέρα. Εφόσον αναπνέει, τηλεφωνήστε στο κέντρο δηλητηριάσεων για περαιτέρω οδηγίες. Αν δεν αναπνέει, αρχίστε τεχνητή αναπνοή (CPR) και μην σταματήσετε μέχρι να αρχίσει να αναπνέει μόνο του ή μέχρι να αναλάβει κάποιος άλλος την ανάνηψη. Αν μπορείτε, πείτε σε κάποιο άλλο άτομο να τηλεφωνήσει αμέσως στο 166. Αν είστε μόνος/η, περιμένετε μέχρι το παιδί να αναπνεύσει ξανά ή, εφόσον ύστερα από 1 λεπτό τεχνητής αναπνοής δεν αναπνέει, καλέστε το 166.
Έτοιμοι για παν ενδεχόμενο
Προετοιμαστείτε για την περίπτωση δηλητηρίασης σημειώνοντας τον τηλεφωνικό αριθμό του κέντρου δηλητηριάσεων δίπλα σε κάθε τηλεφωνική συσκευή του σπιτιού. Ο αριθμός του κέντρου δηλητηριάσεων είναι 210/779.3777.
Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το κείμενο δεν πρέπει να υποκαθιστούν την ιατρική περίθαλψη και τις οδηγίες των ιατρών. Η θεραπεία που θα σας συστήσει ο γιατρός μπορεί να διαφέρει, καθώς θα είναι εξατομικευμένη με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε παιδιού.
