Σπασμοί
Συγγραφέας Μαρία-Αδαμαντία Μαλλιαρού Γράφτηκε στις ,
Το πρόβλημα των σπασμών στην παιδική ηλικία είναι πολύ συχνό. Από τις στατιστικές φαίνεται ότι ένα στα δεκαπέντε παιδιά ηλικίας μέχρι 7 ετών κάνει σπασμούς. Από τα παιδιά αυτά, ένα στα πέντε θα έχουν πρόβλημα σπασμών στην ενήλικη ζωή.
Σήμερα χρησιμοποιείται ο όρος «σπασμοί» για όλες τις κατηγορίες σπασμών: την επιληψία, τους ενδοκρανιακής αιτιολογίας σπασμούς (τραύματα, λοιμώξεις, νεοπλασίες, δυσπλασίες του νευρικού συστήματος κλπ.) και τους εξωκρανιακής αιτιολογίας σπασμούς (που προκαλούν ο πυρετός, τοξικές ουσίες, μεταβολικές διαταραχές).
Οι σπασμοί μπορεί να αφορούν σε όλο το σώμα, οπότε ονομάζονται γενικευμένοι, ή να αφορούν σε μία ομάδα μυών, οπότε ονομάζονται εστιακοί. Στους γενικευμένους σπασμούς συνήθως υπάρχει και απώλεια της συνείδησης. Ορισμένες φορές δε γίνεται αντιληπτό από τη μητέρα ότι το παιδί της κάνει σπασμούς (ιδίως στα βρέφη), διότι ο σπασμός εκφράζεται μόνο με στύλωμα του βλέμματος σε ένα σημείο ή σε μικρές κινήσεις των χειλιών ή σε απλές συνεχείς καταποτικές κινήσεις. Επίσης, σπασμό αποτελεί η ξαφνική αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού, αναίτια γέλια και συνεχείς αφαιρέσεις.
Οι πυρετικοί σπασμοί
Οι πυρετικοί σπασμοί, δηλαδή οι σπασμοί που έχουν σαν αιτιολογία τους την αυξημένη ευαισθησία του παιδιού στον πυρετό, εμφανίζονται σε παιδιά ηλικίας 6 μηνών έως 5 ετών. Η ευαισθησία αυτή στον πυρετό παρατηρείται μόνον σε ένα μικρό ποσοστό παιδιών (περίπου 3%), των οποίων συχνά και οι γονείς τους είχαν παρόμοιο πρόβλημα. Δηλαδή όταν οι γονείς ήταν στις ηλικίες (6 μηνών – 6 χρονών) είχαν παρουσιάσει σπασμούς σε φάση που είχαν πυρετό.
Κριτήρια που θέτουν τη διάγνωση των πυρετικών σπασμών
Οι πυρετικοί σπασμοί έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά:
1. Συνήθως εμφανίζονται το πρώτο 24ωρο πυρετού και το πιο συνηθισμένο είναι να εμφανιστούν με το ανέβασμα του πυρετού, στο ξεκίνημα της λοίμωξης.
2. Είναι γενικευμένοι σπασμοί και όχι εστιακοί.
3. Διαρκούν συνήθως, το πολύ, μέχρι 15 λεπτά.
4. Στις πιο πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει επανάληψη του επεισοδίου στο ίδιο 24ωρο.
5. Έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό πυρετικούς σπασμούς( κάποιος από τους γονείς του είχε πυρετικούς σπασμούς όταν ήταν παιδί).
6. Αρνητικό οικογενειακό ιστορικό επιληψίας (Δεν αναφέρεται επιληψία στην οικογένεια).
Φυσικό είναι να προκαλέσει πανικό το γεγονός ότι ένα παιδί κάνει σπασμούς, ιδίως αν πρόκειται για πρώτο επεισόδιο. Η πρώτη σωστή κίνηση είναι να ξαπλώσει το παιδί με το κεφάλι στο πλάι, να γίνει έκταση του κεφαλιού του και να διατηρηθεί ανοιχτή η αναπνευστική οδός (μύτη, στόμα). Δε χρειάζεται να ασκηθεί δύναμη για να ανοιχτεί το στόμα του με κουτάλια ή δάχτυλα (υπάρχει κίνδυνος έτσι να του σπάσουμε τα δόντια ή να το τραυματίσουμε). Εάν το στόμα είναι ανοιχτό, βάζουμε ανάμεσα στα πλαϊνά δόντια ένα διπλωμένο ύφασμα. Οι περισσότερες κρίσεις περνούν μόνες τους και συνήθως διαρκούν λίγα λεπτά. Στην περίπτωση των πυρετικών σπασμών, θα βάλουμε στο παιδί ψυχρά επιθέματα και θα του δώ¬σουμε κάποιο αντιπυρετικό.
Το παιδί που έκανε ένα επεισόδιο πυρετικών σπασμών κινδυνεύει να ξανακάνει και άλλο σε κάποια επόμενη του εμπύρετη αρρώστια. Βασικό είναι να του χορηγείται έγκαιρα αντιπυρετικό, ώστε ο πυρετός να μην ανεβαίνει πάνω από τους 38° C (αυτό αφορά μόνο το μικρό ποσοστό των παιδιών που κάνουν πυρετικούς σπασμούς, για τα άλλα παιδιά, όρα: αντιπυρετικά). Στη διατήρηση της χαμηλής θερμοκρασίας θα βοηθή¬σουν το χλιαρό μπάνια και τα ψυχρά επιθέματα.
Όμως, πολύ συχνά ο πυρετός ανεβαίνει την ώρα που το παιδί κοιμάται και όπως οι σπασμοί γίνονται την ώρα της ανόδου του πυρετού, οι γονείς δεν προλαβαίνουν να πάρουν προληπτικά μέτρα. Συνήθως λόγω της καλοήθους υφής των σπασμών αυτών –το παιδί παρουσιάζει 1-3 επεισόδια και σπάνια περισσότερα. Το 90% των υποτροπών συμβαίνουν τα δύο πρώτα χρόνια μετά το πρώτο επεισόδιο -δεν χορηγούνται προληπτικώς αντιεπιληπτικά φάρμακα. Παλιά σε πάνω από δύο επεισόδια χορηγούσαν φαινοβαρβιτάλη για δύο τουλάχιστον χρόνια, τακτική που έχει εγκαταλειφθεί λόγω των μεγάλων παρενεργειών του φαρμάκου.
Ένας εξωνοσοκομειακός τρόπος αντιμετώπισης παρατεταμένου (δηλαδή με μεγάλη διάρκεια) επεισοδίου σπασμών είναι η χορήγηση εκτός από το αντιπυρετικό και διαζεπάμης, σε ειδική συσκευασία για να δοθεί από τον πρωκτό (Stesolid). Τονίζεται ότι χορηγούμε το φάρμακο μόνο όταν το επεισόδιο παρατείνεται. Αν δεν υπάρχει το ειδικό σκεύασμα μπορεί να χορηγηθεί η διαζεπάμη, η οποία κυκλοφορεί σε αμπούλες για ενέσιμη χρήση, σε υποκλυσμό από το ορθό, χρησιμοποιώντας μια σύριγγα ινσουλίνης του 1 ML, η οποία είναι πολύ λεπτή. Τη σύριγγα (αφού βέβαια βγάλουμε τη βελόνα) τη βάζουμε στο ορθό σε βάθος 4-5 CM. Με τον τρόπο αυτό δίνουμε στο παιδί ένα πολύ καλό αντισπασμωδικό φάρμακο, που θα δράσει ταχύτατα (η συνήθης δόση είναι 0,5 MG/KGR βάρους σώματος).
