ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΦΥΚΙΑ – ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΞΙΑ
Συγγραφέας Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληροφόρησης για τα Τρόφιμα Γράφτηκε στις ,
Τα θαλάσσια φύκια έχουν μακρά ιστορία ως μέρος της παραδοσιακής δίαιτας των παράλιων κοινωνιών. Ακόμα και σήμερα καταναλώνονται ευρέως στην Ανατολική Ασία, ειδικά στην Ιαπωνία, την Κίνα και την Κορέα, ενώ στην Ευρώπη δεν καταναλώνονται ιδιαιτέρως. Τα φύκια έχουν προσελκύσει προσφάτως το ενδιαφέρον ως πολύτιμη διατροφική πηγή με πολλά πλεονεκτήματα για την υγεία. Στο σημείο αυτό θα αναφέρουμε μερικά στοιχεία!
Είδη θαλάσσιων φυκιών
Τα θαλάσσια φύκια είναι ένα είδος φυκιών που αναπτύσσεται στο αλμυρό νερό και (όπως τα γήινα φυτά) χρειάζεται φως για να ευδοκιμήσει. Υπάρχουν περισσότερες από 10,000 ποικιλίες θαλάσσιων φυκιών, πολλά από τα οποία ενδείκνυνται προς βρώση. Το nori είναι ένα συχνά καταναλισκόμενο κόκκινο φύκι. Στην Ιαπωνία χρησιμοποιείται για το τύλιγμα του σούσι. Στην Σκωτία είναι γνωστό ως «sloke» και στην Ουαλία είναι γνωστό ως «laver» και παραδοσιακά χρησιμοποιούταν για την παρασκευή άζυμου ψωμιού. Το kombu και το wakame είναι είδη καστανών φυκιών και χρησιμοποιούνται ευρέως στην Άπω Ανατολή ως ενισχυτικά αρώματος σε ζωμούς και σούπες. Τα πράσινα φύκια, τα οποία ευδοκιμούν στις ακτές της Μεγάλης Βρετανίας, της Ιρλανδίας και των Σκανδιναβικών χωρών, μπορούν να καταναλωθούν ωμά σε σαλάτες ή να μαγειρευτούν σε σούπες. Άλλα θαλάσσια φύκια που είναι βρώσιμα περιλαμβάνουν το hijiki, το wrack, το dulse, την καραγενάνη (Ιραλανδικό φύκι), κ.ά. Τα φύκια συνήθως πωλούνται στο εμπόριο σε ξηρή μορφή.
Διατροφικό περιεχόμενο
Μια πρόσφατη μελέτη ανέλυσε τα επίπεδα κάποιων θρεπτικών συστατικών για ένα εύρος εδώδιμων θαλάσσιων φυκιών και συνέκρινε μια χαρακτηριστική τους μερίδα (8 γρ. αποξηραμένα) με τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, καθώς και με κάποια κοινά τρόφιμα.1
Ανόργανα στοιχεία
Καθώς τα φύκια απορροφούν ανόργανα στοιχεία από τη θάλασσα, είναι πλούσια σε πολλά ανόργανα στοιχεία και ιχνοστοιχεία. Το ασβέστιο και ο σίδηρος τείνουν να συσσωρεύονται σε μεγαλύτερες ποσότητες στα φύκια απ΄ό,τι στα γήινα φυτά. Για παράδειγμα, μια μερίδα 8 γρ. αποξηραμένου kombu παρέχει περισσότερο ασβέστιο από 1 ποτήρι γάλα, και μια μερίδα dulse περιέχει περισσότερο σίδηρο από μία μπριζόλα 100 γραμμαρίων (αν και δεν είναι το ίδιο καλά απορροφήσιμος). Τα φύκια παρέχουν, επίσης, μεγάλες ποσότητες ιωδίου, ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Παρ’ όλα αυτά, το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο για την Αξιολόγηση Κινδύνου (German Federal Institute for Risk Assessment) έχει προειδοποιήσει σχετικά με τις ποικιλίες φυκιών που είναι υπερβολικά υψηλής περιεκτικότητας σε ιώδιο, και συστήνει τον ορισμό ανώτερου ορίου ασφαλείας για το ιώδιο για τα προϊόντα φυκιών σε όλη την Ευρώπη.2 Επιπλέον, τα καστανά φύκια μπορεί να συσσωρεύουν βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό. Μια μελέτη το 2004 βρήκε ότι το φύκι hijiki περιείχε σημαντικές ποσότητες αρσενικού,4 με αποτέλεσμα το Πρακτορείο για τις Προδιαγραφές των Τροφίμων του Ηνωμένου Βασιλείου (UK Food Standards Agency) να συστήνει πια στους καταναλωτές την αποφυγή κατανάλωσής του. Τέλος, το συχνά υψηλό περιεχόμενο των φυκιών σε νάτριο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα άτομα που πρέπει να προσέχουν την πρόσληψη άλατος.
Διαιτητικές ίνες
Τα φύκια είναι πλούσια σε διαλυτές διαιτητικές ίνες, όπως αλγινικά οξέα, καραγενάνη και άγαρ, οι οποίες δεν πέπτονται στο έντερο σε μεγάλο βαθμό, ενώ μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση του αισθήματος κορεσμού. Τα αλγινικά οξέα και οι καραγενάνες των φυκιών χρησιμοποιούνται επίσης για να προσδώσουν στα επεξεργασμένα τρόφιμα (π.χ. λουκάνικα, κρουασάν) την επιθυμητή υφή και σταθερότητα. Παρόλο που τα εκχυλίσματα ινών φύκους μπορεί να έχουν πιθανό ρόλο ως βοηθητικά για το αδυνάτισμα, τα φύκια καθευατά μπορεί να έχουν κάποια επίδραση στο αίσθημα κορεσμού (και τον έλεγχο του βάρους), όπως και τα συνηθισμένα φρούτα και λαχανικά. Μία μερίδα αποξηραμένου φύκους 8 γρ. παρέχει περίπου το 1/8 των ημερήσιων αναγκών ενός ενήλικα σε διαιτητικές ίνες, παρόμοια ποσότητα με αυτήν που βρίσκεται σε 1 μπανάνα.1
Άλλα θρεπτικά συστατικά
Τα φύκια περιέχουν πολύ μικρή ποσότητα λιπιδίων, ενώ κάποιες ποικιλίες είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες. Κάποιες ποικιλίες περιέχουν απαραίτητα αμινοξέα σε επίπεδα παρόμοια με αυτά του αβγού και των οσπρίων. Οι βιταμίνες Α, C και Ε βρίσκονται στα φύκια σε καλές ποσότητες, ενώ αποτελούν μία από τις λίγες φυτικές πηγές βιταμίνης Β12, καθιστώντας τα έτσι χρήσιμο συμπλήρωμα σε μια φυτοφαγική δίαιτα.
Πιθανά πλεονεκτήματα για την υγεία
Τα φύκια χρησιμοποιούνται εκτενώς στην Κινέζικη ιατρική, αλλά στη Δύση παραμένουν στο μεγαλύτερο βαθμό ανεξερεύνητα ως θεραπευτικοί παράγοντες. Προκαταρκτικές έρευνες δείχνουν ότι συγκεκριμένοι πολυσακχαρίτες, γνωστοί ως φυκοϊδάνες, χαρακτηριστικοί των καστανών φυκιών, όπως το kombu και το wakame, μπορεί να παρουσιάζουν αντικαρκινικές ιδιότητες.5 Παρ’ όλα αυτά, οι παραπάνω ουσίες δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί σε ανθρώπους, ώστε να ελεγχθούν τα δυνητικά τους οφέλη στην υγεία των ανθρώπων. Οι ίνες των φυκιών έχουν ευεργετικές επιδράσεις στο πεπτικό σύστημα και στον μεταβολισμό των λιπιδίων. Παρουσιάζουν, επίσης, αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δραστηριότητα, αλλά και πάλι αναμένεται ο έλεγχός τους στον άνθρωπο.6
Συμπερασματικά
Τα φύκια αποτελούν εξαιρετική πηγή διαιτητικών ινών, ανόργανων στοιχείων και φυτοθρεπτικών συστατικών.1 Είναι ασφαλή προς βρώση, αλλά θα πρέπει να δίνεται προσοχή σε κάποιες ποικιλίες σχετικά με τα δυνητικά βλαβερά επίπεδα νατρίου, ιωδίου και βαρέων μετάλλων που περιέχουν. Σε γενικές γραμμές, τα φύκια μπορούν να συνεισφέρουν σε μια δίαιτα με ποικιλία. Δοκιμάστε τα ψιλοκομμένα πάνω στο ρύζι, στις ψητές πατάτες, στις σαλάτες, ή προσθέστε τα σε σούπες, φασόλια και ζωμούς.
Παραπομπές
1. MacArtain P, Gill CIR, Brooks M, Campbell R, Rowland IR. (2007) Nutritional value of edible seaweeds. Nutrition Reviews 65:535-543
2. Gesundheitliche Risiken durch zu hohen Jodgehalt in getrockneten Algen. Aktualisierte Stellungnahme Nr. 026/2007 des Bundesamts für Risikobewertung vom 22. Juni 2004: http://www.bfr.bund.de/cm/208/gesundheitliche_risiken_durch_zu_hohen_jodgehalt_in_getrockneten_algen.pdf
3. Rose M, Lewis J, Langford N, Baxter M, Origgi S, Barber M, MacBain H, Thoma K. (2007) Arsenic in seaweed-forms, concentration and dietary exposure. Food Chemistry and Toxicology 45:1263-1267
4. http://www.food.gov.uk/news/pressreleases/2004/jul/hijikipr
5. Cumashi A, Ushakova NA, Preobrazhenskaya ME, D’Incecco A, Piccoli A, Totani L, Tinari N, Morozevich GE, Berman AE, Bilan MI, Usov AI, Ustyuzhanina NE, Grachev AA, Sanderson CJ, Kelly M, Rabinovich GA, Iacobelli S, Nifantiev NE. (2007) A comparative study of the anti-inflammatory, anticoagulant, antiangiogenic, and antiadhesive activities of nine different fucoidans from brown seaweeds. Glycobiology 17:541-542
6. Shin HC, Hwang HJ, Kang KJ, Lee BH. (2006) An antioxidative and anti-inflammatory agent for potential treatment of osteoarthritis from Ecklonia cava. Archives of Pharmaceutical Research 29(2):165-171
