Παιδική επιληψία: τα πάντα με δυο λόγια
Συγγραφείς: Αντιγόνη Συρίγου-Παπαβασιλείου & Αλεξάνδρα Νικολάου-Παπαναγιώτου Γράφτηκε στις ,
1. Τι είναι επιληπτικός σπασμός;
Είναι ένα βραχύ επεισόδιο μεταβολής της συμπεριφοράς ή του επιπέδου συνείδησης, το οποίο συνήθως ξεκινάει απότομα, είναι βραχυχρόνιο και τις περισσότερες φορές σταματά μόνο του. Το επεισόδιο αυτό μπορεί να ακολουθείται από μία περίοδο υπνηλίας ή σύγχυσης.
Κάθε άτομο μπορεί να εμφανίσει ένα επιληπτικό σπασμό. Δηλαδή ο επιληπτικός σπασμός είναι ο τρόπος με τον οποίο ακόμη και ένας φυσιολογικός εγκέφαλος μπορεί να απαντήσει σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις π.χ, σε μία λοίμωξη του εγκεφάλου όπως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα ή σε δηλητηρίαση από διάφορες τοξικές ουσίες Π.Χ. αλκοόλ κ.α Επομένως κάθε επιληπτικός σπασμός δεν σημαίνει επιληψία.
2. Τι είναι επιληψία
Επιληψία είναι μία χρόνια διαταραχή του εγκεφάλου, η οποία χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντες δηλ επαναλαμβανόμενους επιληπτικούς σπασμούς.
Η επιληψία ξεκινά από τον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος αποτελείται από εκατομμύρια νευρικά κύτταρα η λειτουργία και η επικοινωνία των οποίων γίνεται με μικρές ποσότητες ηλεκτρικού ρεύματος και με τη βοήθεια μιας πολύ ευαίσθητης χημικής ισορροπίας. Ένας σπασμός συμβαίνει όταν η φυσιολογική αυτή χημική ισορροπία διαταράσσεται, με αποτέλεσμα το ξέσπασμα μιας βραχυχρόνιας ηλεκτρικής θύελλας.
7. Από τι προκαλείται η επιληψία
Πολυάριθμες παθήσεις ή οι συνέπειες τους όπως σήμερα γνωρίζουμε μπορεί να είναι η αιτία εμφάνισης επιληπτικών σπασμών. Αυτά τα αίτια βέβαια διαφέρουν ανάλογα με την ηλικιακή περίοδο στην οποία βρίσκεται ο ασθενής. Όταν εντοπίσουμε συγκεκριμένη αιτία της επιληψίας μιλάμε για “συμπτωματική (δευτεροπαθή) επιληψία”, σ’ αντίθεση με την ιδιοπαθή (πρωτοπαθή) όπου το αίτιο δεν ανιχνεύεται, Όταν η κλινική εικόνα του ασθενούς μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρέπει να υπάρχει αιτία την οποία όμως δεν έχουμε καταφέρει να εντοπίσουμε με τον διαγνωστικό μας έλεγχο χρησιμοποιούμε τον όρο “κρυψιγενής επιληψία”. Πριν από 20 ή 30 χρόνια η κατηγορία των κρυψιγενών επιληψιών ήταν πολύ μεγάλη, γεγονός που αποτελούσε έκφραση ελλειπούς γνώσης, ενώ σήμερα με τις αρτιότερες εργαστηριακές μεθόδους είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε συχνά τα αίτια της επιληψίας.
Διαταραχές της εγκεφαλικής ανάπτυξης. (20,00%)
Εδώ συμπεριλαμβάνονται διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος που συμβαίνουν κατά την εμβρυογένεση (δυσπλαστικά – δυσγενετικά σύνδρομο), χρωμοσωμιακές ανωμαλίες, νευροδερματικά σύνδρομα, ενδογενείς διαταραχές του μεταβολισμού κ.α Μερικοί από τους γνωστούς αιτιολογικούς παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν προγεννητικές διαταραχές της εγκεφαλικής ανάπτυξης και να οδηγήσουν σε επιληψία είναι λοίμωξη της Εγκύου, χρήση οινοπνεύματος ή ναρκωτικών ουσιών, ορισμένα φάρμακα κ.λπ.
Εγκεφαλικές διαταραχές λόγω προβλημάτων κατά τον τοκετό (περιγεννητική ασφυξία).
Τέτοιες καταστάσεις συνήθως εμφανίζονται σε δύσκολους και παρατεταμένους τοκετούς, σε κακή θέση του Εμβρύου, αιμορραγίες κατά τον τοκετό, χρήση ειδικών οργάνων (εμβρυουλκός) και βεβαίως σε τοκετό προώρου ,νεογνού. Φλεγμονώδεις παθήσεις των μηνίγγων και του εγκεφάλου.(4,00%) Μηνιγγίτιδες ή και εγκεφαλίτιδες μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβη των νευρικών κυττάρων με αποτέλεσμα την εμφάνιση επιληψίας.
Νευροεκφυλιστικά νοσήματα.(0,70%)
Οι σπασμοί αποτελούν πρώίμο σημείο εκφυλιστικών παθήσεων της φαίας ουσίας, συχνά δε συνοδεύουν αδιευκρίνιστες προϊούσες νευρολογικές παθήσεις όπως π.Χ. το σύνδρομο Rett. Στο σημείο αυτό πάντως είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μεταξύ των αιτιολογικών παραγόντων π.Χ. περιγεννητικής βλάβης ή φλεγμονώδους πάθησης (μηνιγγίτιδας) κ.λπ. και της εμφάνισης της επιληψίας μπορεί να μεσολαβήσει αρκετό χρονικό διάστημα. Έτσι εάν η επιληψία ξεκινά ακόμη και αρκετά Χρόνια μετά τη γέννηση, πρέπει κανείς να σκεφτεί και τους ανωτέρω αναφερθέντες αιτιολογικούς παράγοντες. Τα συχνότερα αίτια στην εφηβική και ενήλικο ζωή είναι:
Εγκεφαλικές κακώσεις.(4,70%)
Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των εγκεφαλικών κακώσεων σαν αιτίες εμφάνισης επιληψίας.
Όγκοι εγκεφάλου.(1,50%)
Υπάρχουν όγκοι εγκέφαλου που για αρκετό χρονικό διάστημα παρουσιάζουν ως μοναδικό σύμπτωμα επιληπτικές κρίσεις. Γι αυτό κρίνεται σκόπιμο να διερευνάται αμέσως το αίτιο της επιληψίας καθότι σε περίπτωση όγκων, η δυνατότητα χειρουργικής αφαίρεσής τους προσφέρει την καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση,
Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Αλκοολισμός.(1,50%)
Φλεγμονώδεις παθήσεις εγκεφάλου: Αυτές βέβαια είναι πολύ σπάνιες σαν αιτία επιληψίας στην ενήλικο ζωή, σ’ αντίθεση με την παιδική ηλικία, μ’ εξαίρεση την αυξανόμενη συχνότητα του AIDS που πιθανώς παίζει σημαντικότερο ρόλο τα τελευταία χρόνια.
Επιληψία αγνώστου αιτιολογίας. (67,60%)
Ωστόσο παρά τις εξετάσεις παραμένει το αίτιο της επιληψίας σε αρκετές περιπτώσεις άγνωστο. Αυτό δημιουργεί ανασφάλεια και ερωτηματικά στους ασθενείς και τις οικογένειές τους όπως πως αυτές θεραπεύονται; Μήπως η πρόγνωσή τους είναι χειρότερη; Μήπως είναι κάτι άλλο και όχι επιληψία; Σ’ αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να τους καθησυχάζει το γεγονός ότι ο θεράπων τους διαβεβαιώνει ότι δεν έχουν όγκο, ο οποίος πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά ή ότι δεν πρόκειται για σοβαρή ή εξελισσόμενη πάθηση η οποία χρήζει ειδικής αγωγής. Άλλωστε ένα μεγάλο μέρος των επιληπτικών κρίσεων αγνώστου αιτιολογίας είναι “ιδιοπαθείς” και συνδέονται με καλή πρόγνωση.
8. Πως εμφανίζεται ένας επιληπτικός σπασμός;
Ο τύπος του σπασμού εξαρτάται από το αν η ηλεκτρική εκκένωση αφορά ένα μόνο τμήμα του εγκεφάλου ή ολόκληρο τον εγκέφαλο, γι’ αυτό ο κλασικός διαχωρισμός των σπασμών είναι σε εστιακούς και σε γενικευμένους αντίστοιχα. Οι κλινικές εκδηλώσεις του εστιακού σπασμού εξαρτώνται από την περιοχή του εγκέφαλου που διεγείρεται Π.χ. κινητική, αισθητική, οπτική, ακουστική κ.ά. ενώ ο πρωτοπαθώς γενικευμένος σπασμός οφείλεται σε μία εκτεταμένη ηλεκτρική εκφόρτιση που συμβαίνει ταυτόχρονα και στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια. Ο πλέον γνωστός σπασμός είναι ο γενικευμένος τονικοκλονικός σπασμός και συνοδεύεται από πτώση, απώλεια των αισθήσεων, τέντωμα του σώματος και ρυθμικές κινήσεις των μελών.
Στα παιδιά συχνά εμφανίζονται και άλλοι τύποι κρίσεων όπως, οι αφαιρέσεις, μυοκλoνίες, εστιακοί σπασμοί κ.ά. Πολλοί πιστεύουν ότι οι μεγάλοι σπασμοί(δηλ οι γενικευμενοι τονικοκλονικοί) είναι πιο σοβαροί απ’ ότι οι μικρότεροι (εστιακοί, αφαιρέσεις, μυοκλονίες). Συχνά όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, δηλ μερικοί μικροί σπασμοί μπορεί να είναι δυσκολότεροι στην αντιμετώπιση τους και να έχουν βαρύτερη πρόγνωση από ότι οι μεγάλοι. Πάντως, η κάθε περίπτωση πρέπει να εξατομικεύεται και το πρόβλημα του παιδιού να συζητείται με το γιατρό του.
11. Ποιοι εξωγενείς παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν ένα επιληπτικό σπασμό;
Συνήθως οι σπασμοί συμβαίνουν χωρίς κανένα εκλυτικό αίτιο. Όμως συχνά εξωτερικοί παράγοντες μπορεί να υποβοηθήσουν την εμφάνισή τους. Αν τους γνωρίζουμε, μπορούμε να τους αποφύγουμε και να μειώσουμε τη συχνότητα των κρίσεων. Ένας από τους πιο συνηθισμένους παράγοντες είναι ο πυρετός, ιδιαίτερα όταν είναι υψηλός. Επίσης η έλλειψη ύπνου, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η σωματική και πνευματική καταπόνηση, το στρες και η εμμηνορρυσία στις γυναίκες. Ιδιαίτερα επικίνδυνος είναι ο συνδυασμός στέρησης ύπνου και οινοπνεύματος.
Τέλος το φως που αναβοσβήνει μπορεί να προκαλέσει σπασμούς σε άτομα με φωτοευαισθησία. Συχνά οι γονείς συμβουλεύουν τα παιδιά να αποφύγουν αθλητικές δραστηριότητες με το φόβο ενός σπασμού, ενώ είναι πολύ σύνηθες αυτό να συμβεί στο σπίτι, παρά όταν το παιδί παίζει. Όταν ο ασθενής εντοπίσει εξωγενείς εκλυτικούς παράγοντες, σκόπιμο είναι να το αναφέρει στο γιατρό γιατί πιθανόν να υπάρχουν ιδιαίτεροι τρόποι αντιμετώπισης.
16. Πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε σε ένα μεγάλο επιληπτικό σπασμό.
Α) Τι πρέπει να κάνουμε;
Να κρατήσουμε την ηρεμία μας και να κοιτάξουμε την ώρα.
Να απομακρύνουμε αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό στον ασθενή.
Να βάλουμε ένα μαξιλάρι κάτω απο το κεφάλι ή κάποιο μαλακό ρούχο.
Να βγάλουμε τα γυαλιά αν υπάρχουν και να τον γυρίσουμε πλάγια ώστε να διατηρηθούν ανοικτοί οι αεραγωγοί προς αποφυγή πνιγμονής.
Να καθαρίσουμε το σάλιο αν αυτό υπάρχει γύρω από το στόμα.
Όταν αρχίσει να συνέρχεται ή βρίσκεται σε σύγχυση να τον καθησυχάσoυμε.
Αν ο σπασμός διαρκεί θα πρέπει να ειδοποιήσουμε τον γιατρό ή εάν υπάρχει διαθέσιμο φάρμακο να το χρησιμοποιήσουμε (διαζεπάμη από το ορθό).
Β) Τι να μην κάνουμε;
Να μην επιχειρούμε μετακίνηση, ενώ ο σπασμός εξελίσσεται, εκτός εάν υπάρχει άμεσος κίνδυνος π.χ. αν ο σπασμός συμβαίνει σε έναν δρόμο που περνάνε αυτοκίνητα ή πάνω σε ένα κεφαλόσκαλο ή κοντά σε νερό κ.ά.
Να μην προσπαθήσουμε να συγκρατήσουμε τις κινήσεις
Να μην τον σηκώσουμε.
Να μην βάλουμε αντικείμενα σκληρά όπως κουτάλι ή μολύβι ανάμεσα στα δόντια, για τον κίνδυνο τραυματισμού ή τα δάκτυλά μας για να μην καταλήξουμε σε κάκωσή τους.
Να μην προσπαθήσουμε να δώσουμε νερό ή φάρμακο από το στόμα κατά τη διάρκεια του σπασμού.
Να μην τον ενοχλήσουμε την ώρα που το επεισόδιο έχει μόλις τελειώσει, αλλά να τον αφήσουμε να συνέλθει με ηρεμία και ησυχία επιβεβαιώνοντας τον ότι όλα θα πάνε καλά.
Όταν γνωρίζουμε τις κρίσεις ενός ατόμου και τη συνήθη διάρκειά τους δεν είναι απαραίτητο να καλούμε το ασθενοφόρο ή τον γιατρό, εκτός και αν. όπως προαναφέραμε o σπασμός διαρκεί πολύ.
Όσον αφορά τους μικρούς σπασμούς (εστιακούς. μυοκλονικούς κ.α.) δεν χρειάζεται συνήθως να πάρουμε μέτρα παρά μόνο εάν είναι πολύ έντονοι και έ χουν τάση για επιδείνωση και μεγάλη διάρκεια. Συνήθως η παρατήρηση των κρίσεων και η παρουσία μας δίπλα στον ασθενή είναι πιο σημαντικές από βεβιασμένες και έντονες ενέργειες.
Γ) Πότε πρέπει να κληθεί γιατρός;
Εάν ο σπασμός διαρκεί περισσότερο από το συνηθισμένο.
Εάν ένας μεγάλος σπασμός ακολουθείται από τον άλλο χωρίς ανάκτηση των αισθήσεων στο μεσοδιάστημα.
Εάν ο ασθενής χτυπήσει το κεφάλι του πέφτοντας στη έναρξη του σπασμού και δεν ανακτά τις αισθήσεις του ενώ ο σπασμός έχει ήδη σταματήσει, λογω πιθανής κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης από την πτώση.
Εάν υπάρχει τραυματισμός που δεν αντιμετωπίζεται στο σπίτι.
24. Αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά η επιληψία;
Το 70% των ασθενών που παρουσιάζουν επιληψία και παίρνουν αντιεπιληπτικά ελέγχονται πολύ ικανοποιητικά με ένα φάρμακο. Περίπου 20% βελτιώνονται με την προσθήκη δεύτερου ή τρίτου φαρμάκου και μόνο το 10% των επιληπτικών δεν ανταποκρίνονται, με αποτέλεσμα να αλλάζουν φάρμακα ή να αναζητούν άλλους τρόπους θεραπείας όπως π.χ. η χειρουργική.
Παγκοσμίως γίνονται συνεχείς προσπάθειες βελτίωσης των θεραπευτικών μέσων. προσφέροντας ελπίδες για επιτυχέστερη αντιμετώπιση της ασθένειας. Στην Ελλάδα υπάρχουν όλα τα μέσα διάγνωσης και αντιμετώπισης της επιληψίας. ώστε να μην χρειάζεται η μετάβαση στο εξωτερικό, παρά μόνο για πολύ ειδικές περιπτώσεις.
26. Το παιδί με επιληψία που δεν ανταποκρίνεται στην αγωγή.
Οι περισσότεροι ασθενείς με επιληψία θα ανταποκριθούν στην αντεπιληπτική αγωγή, είτε σε μονοθεραπεία. είτε σε πολυθεραπεία.
Η επιληψία μπορεί να μην ανταποκρίνεται διότι:
Το φάρμακο δεν είναι το σωστό.
Η δοσολογία είναι μικρότερη αυτής που το παιδί χρειάζεται.
Το φάρμακο δεν δίδεται σωστά. (π.χ. οι γονείς θρυματίζουν κάποια χάπια ενώ δεν πρέπει),
Τα διάφορα φάρμακα που παίρνει το παιδί αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και δεν λειτουργούν σωστά.
Το παιδί δεν παίρνει τα φάρμακο.
Η επιληψία είναι ανθεκτική στην αγωγή.
Στην τελευταία αυτή περίπτωση είναι σημαντικό να σκεφθούμε άλλους τρόπους αντιμετώπισης όπως χειρουργική θεραπεία και άλλα.
27. Συνοδεύεται η επιληψία από Ψυχοκινητικη καθυστέρηση και διαταραχή συμπεριφοράς;
Από πολύ παλιά, όταν οι άνθρωποι δεν γνώριζαν τις αιτίες της επιληψίας, την είχαν κατατάξει ανάμεσα στις ψυχιατρικές παθήσεις. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι κρίσεις οφείλονται σε μία διαταραχή του εγκεφάλου με αποτέλεσμα να μην θεωρείται πια νόσος του πνεύματος.
Ο μεγαλύτερος αριθμός των ασθενών δεν παρουσιάζει ούτε ψυχικές διαταραχές ούτε χαμηλή νοημοσύνη. Τα παιδιά και οι έφηβοι που πάσχουν από επιληψία μπορούν να παρακολουθούν κανονικό σχολείο χωρίς δυσκολίες. Όπως και στον υπόλοιπο πληθυσμό συναντά κανείς υψηλής, μέτριας ή χαμηλής νοημοσύνης πάσχοντες από επιληψία.
Άλλωστε η ιστορία έδειξε ότι σπουδαίοι άνθρωποι όπως πολιτικοί (Μέγας Αλέξανδρος, Καίσαρας), μουσικοί (Παγκανίνι), συγγραφείς (Μπάίρον, Ντοστογιέφσκι). ερευνητές (Νόμπελ), ζωγράφοι(Βαν Γκογκ), φιλόσοφοι (Σωκράτης) και πολλοί άλλοι διακρίθηκαν παρά το γεγονός ότι έπασχαν από επιληψία.
Παρά ταύτα πρέπει να αναφερθεί ότι σ’ένα ποσοστό 10-20% υπάρχουν διαταραχές νοημοσύνης ή συμπεριφοράς.
Οι συχνότερες αιτίες είναι:
Βαριά εγκεφαλική βλάβη από προγεννητικά, περιγεννητικά ή μεταγεννητικά αίτια
. Εξελισσόμενες (νευροεκφυλιστικές) εγκεφαλικές παθήσεις.
. Δυσμενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες π.χ.. υπερπροστασία κακές διαπροσωπικές σχέσεις στην οικογένεια κ.ά.
.Συνεχώς επαναλαμβανόμενες επιληπτικές κρίσεις, που προκαλούν διαταραχή της εγκεφαλικής λειτουργίας, με αποτέλεσμα μείωση της μνήμης ευερεθιστότητα, επιβράδυνση των αντιδράσεων κ.α.
28. Ποιά προβλήματα έχει ένα παιδί με επιληψία στον παιδικό σταθμό και σχολείο;
Ως γνωστόν η καλύτερη παιδαγωγική προετοιμασία όλων των παιδιών για το κανονικό σχολείο επιτυγχάνεται όταν αυτό προηγουμένως έχει παρακολουθήσει ένα παιδικό σταθμό. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά που πάσχουν από επιληψία ειδικότερα όταν με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή έχουν οι σπασμοί τους σημαντικά βελτιωθεί ή σταματήσει. Θα πρέπει ωστόσο να ενημερωθεί η βρεφονηπιαγωγός για την ασθένεια του παιδιού και τις πιθανές διαταραχές συμπεριφοράς που αυτό μπορεί να παρουσιάζει. Τα παιδιά που εμφανίζουν έντονη νευρικότητα και ανησυχία αρχικά πρέπει να παραμένουν για λίγες ώρες στο σταθμό προσαρμοζόμενα σταδιακά στο περιβάλλoν. Παιδιά με ψυχονοητική καθυστέρηση είναι καλό να παρακολουθούν ειδικό παιδικό σταθμό, όπου οι ομάδες των παιδιών είναι πολύ μικρές, η νηπιαγωγός μπορεί να τα φροντίζει περισσότερο, ν’ απασχολείται μαζί τους λόγω και των ειδικών γνώσεων και εμπειριών που διαθέτουν σε θέματα παιδιών με ειδικά προβλήματα. Το αυτό ισχύει και για το σχολείο. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει, ότι τα παιδιά με επιληψία με φυσιολογική ψυχοκινητική εξέλιξη όταν αναπτύσουν πνευματική δραστηριότητα εμφανίζουν μικρότερο αριθμό σπασμών.
Σκόπιμο είναι βέβαια ν’ αποφεύγεται κάθε υπερβολή.
Τα σημαντικότερα προβλήματα που εμφανίζονται στο σχολείο είναι:
. έντονη ανησυχία σε σημείο πολλές φορές ν’ ενοχλούνται τα υπόλοιπα παιδιά.
. βραδύτητα στην εκτέλεση εντολών μ’ αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουν τις σχολικές τους υποχρεώσεις.
. διάσπαση συγκέντρωσης προσοχής.
. γρήγορη κόπωση.
Τα προβλήματα αυτά πρέπει οι γονείς να συζητούν με τους εκπαιδευτικούς προς όφελος του παιδιού.
Ωστόσο 30% όλων των παιδιών με επιληψία δεν είναι ικανά να παρακολουθήσουν ένα κανονικό σχολείο. Το γεγονός αυτό βέβαια δεν επιθυμούν οι γονείς για να μην μειονεκτεί το παιδί τους έναντι των υπολοίπων συμμαθητών του. Πρέπει όμως να γνωρίζουν ότι περισσότερο νιώθει μειονεκτικά και ταλαιπωρείται, όταν το αποτέλεσμα της πρoσπάθειάς του – παρά την επιπλέον βοήθεια στο σπίτι- είναι στο σχολείο αρνητικό. Έτσι το παιδί είναι απογοητευμένο, φοβισμένο δεν επιθυμεί να συνεχίσει την προσπάθειά του, ενώ σε ένα ειδικό σχολείο μπορεί να έχει πολύ καλή επίδοση και να νιώθει και τι ίδιο ευχαριστημένο. Σημαντικό είναι πάντως να ενημερώνεται ο δάσκαλός του σχολείου για την πάθηση του παιδιού για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τυχόν απρόοπτες καταστάσεις και να δείξουν κατανόηση στις τυχόν ιδιαιτερότητες.
29. Επιτρέπονται τα σπορ;
Η σημασία του παιχνιδιού και γενικά των σπορ στη ανάπτυξη και ανάδειξη των ικανοτήτων του παιδιού, είναι πλέον σ’ όλους γνωστή. Φυσικά δεν εξαιρείται το παιδί με επιληψία. το οποίο με το παιχνίδι αποκτά περισσότερη αυτοπεποίθηση με αποτέλεσμα πιο υπεύθυνη συμπεριφορά και πιο αποτελεσματική θεραπεία. Υπάρχουν βέβαια κάπoιες βασικές οδηγίες που αφορούν σε πρώτη γραμμή την αποφυγή κινδύνου να τραυματισθεί το παιδί ιδιαίτερα στο κεφάλι, αν κατά τη διάρκεια της άθλησης συμβεί κάποιος επιληπτικός σπασμός. Οι υπερβολές σε ορισμένα σπορ μπορεί να είναι επικίνδυνες για την εμφάνιση κρίσεων.
Πάντως όταν σ’ ένα παιδί σχολικής ηλικίας εμφανισθούν για πρώτη φορά κρίσεις καλό είναι για 2-3 μήνες να αποφευχθούν ορισμένα αθλήματα π.χ. κολύμβηση.
Στη συνέχεια ισχύουν οι ακόλουθοι κανόνες:
Κολύμβηση: Αυτή επιτρέπεται μόνον υπό την επιτήρηση ενηλίκου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κολύμβηση σε ανοιχτή θάλασσα αλλά και στη πισίνα, ενώ συνίσταται επίβλεψη ακόμη και όταν το παιδί βρίσκεται στην μπανιέρα. Γενικώς πρέπει να αποφεύγονται τα μακροβούτια και οι καταδύσεις.
Ποδηλασία: Επιτρέπεται εφόσον ο ασθενής είναι ελεύθερος σπασμών για 3-6 μήνες έτσι ώστε να μην θέτει σε κίνδυνο τον εαυτό του και τους άλλους. Όλα τα παιδιά πρέπει να φέρουν προστατευτικό κράνος στο κεφάλι και να αποφεύγουν τους πολυσύχναστους δρόμους.
Χειμερινά σπορ: Σπορ όπως σκι είναι επιτρεπτά αρκεί να αποφεύγεται η πτώση από ύψος. Και οι παγοδρομίες επιτρέπονται αρκεί να υπάρχει προφύλαξη της κεφαλής με κράνος.
Ενόργανος γυμναστική: Επίπονες και επικίνδυνες ασκήσεις και συνεχείς προπονήσεις με σκοπό τον πρωταθλητισμό πρέπει να συζητώνται με το θεράποντα. Γενικά πρέπει να αποφεύγονται αθλήματα όπως μποξ, ιππασία, δισκοβολία, πέταμα με ανεμόπτερο, ράλι με μοτοσικλέτα ή αυτοκίνητο.
30. Επιτρέπεται η τηλεόραση;
Στην φωτοκινητική επιληψία η γρήγορη και έντονη εναλλαγή της εικόνας της τηλεόρασης προκαλεί σπασμούς. Η διάγνωση τίθεται εύκολα με το ΗΕΓ.
Στις περιπτώσεις αυτές η τηλεόραση πρέπει να περιορίζεται ή και να αποφεύγεται και να λαμβάνονται οπωσδήποτε οι παρακάτω προφυλάξεις:
. Να τοποθετείται η συσκευή τουλάχιστόν 3 μέτρα μακριά και να είναι στο ίδιο επίπεδο με τα μάτια
. Μέσα στο δωμάτιο να υπάρχει διάχυτο φως και καλύτερα μία μικρή λάμπα πάνω από τη συσκευή της τηλεόρασης.
. Να αποφεύγεται η γρήγορη αλλαγή των καναλιών, να προτιμάται το τηλεκοντρόλ. και μάλιστα με κλείσιμο του ενός ματιού. Υπάρχουν ειδικά γυαλιά για την τηλεόραση, ενώ τα γυαλιά ηλίου δεν είναι βοηθητικά. Τα γυαλιά της τηλεόρασης χρησιμοποιούνται μαζί μ’ ένα ειδικό φίλτρο που τοποθετείται πάνω στην οθόνη της τηλεόρασης έτσι ώστε τα φωτεινά ερεθίσματα να εισέρχονται μόνο από το ένα μάτι. Στην ουσία το αυτό επιτυγχάνεται κι αν το παιδί την ώρα της τηλεθέασης καλύψει το ένα μάτι του.
. Μικρή συσκευή τηλεόρασης είναι προτιμότερη από μία μεγάλη. Σε όλες τις άλλες μορφές επιληψίας ισχύει ότι και για τα υγιή παιδιά. Δηλαδή, οι υπερβολές ν’ αποφεύγονται και τα παιδιά ποτέ αργά το βράδυ να μην παρακολουθούν τηλεοπτικά προγράμματα.
31. Προκαλούν επιληπτικούς σπασμούς τα Video-παιχνίδια;
Τα τελευταία χρόνια έγινε σημαντική έρευνα γύρω από την επίδραση των Videο-παιχνιδιών και έδειξε ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερος κίνδυνος από αυτά στο παιδί με επιληψία. Αν το παιδί είναι φωτοευαίσθητο, είναι προτιμότερο να παίζει παιχνίδια σε κανονική οθόνη computer ή στις ειδικές κονσόλες για τα παιχνίδια αυτά, παρά στην οθόνη της τηλεόρασης.
32. Επιτρέπονται τα computer;
Τα κομπιούτερ και η τηλεόραση δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο και τα φωτεινά ερεθίσματα που παρέχουν δεν έχουν τις ίδιες ιδιότητες. Επομένως το παιδί με επιληψία μπορεί να χρησιμοποιεί computer υπό την προϋπόθεση ότι η οθόνη είναι ενδεδειγμένη για το computer και όχι μία κοινή οθόνη τηλεόρασης. Αν και σ’ αυτή την περίπτωση οι γονείς δεν αισθάνονται ασφάλεια, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσουν οθόνη LCD (Liquid Crystal Display) που είναι απολύτως ασφαλής.
33. Επιτρέπεται η Ντίσκο;
Τα φωτορυθμικά της ντίσκο μπορεί να προκαλέσουν σπασμούς σε μερικά φωτοευαίσθητα νεαρά άτομα, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με ζέστη, θόρυβο, ξενύχτι. σωματική κόπωση και οινοπνευματώδη. Στην πραγματικότητα υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος φωτορυθμiκών (strobe lights) που προκαλούν σπασμούς σε φωτοευαίσθητο άτομο. Αν μία disco χρησιμοποιεί τέτοια φώτα είναι καλύτερο ν’ αποφεύγεται. Επίσης αν ένα άτομο εκτεθεί αιφνίδια σε φωτορυθμικά που του προκαλούν ενόχληση μπορεί να μειώσει την ευαισθησία του και να προστατεύσει τον εαυτό του καλύπτοντας με το χέρι το ένα μάτι.
38.Τι κάνουμε όταν το παιδί επαναστατεί στη λήψη φαρμάκων;
Ίσως το φάρμακο να έχει άσχημη γεύση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις το μέλι, η μαρμελάδα ο χυμός ακόμη και το γάλα ή τσάϊ μπορούν να βοηθήσουν
Μερικές φορές τα χάπια που έχουν γραφτεί από τον γιατρό είναι μεγάλα και δυσκολεύουν το παιδί να τα καταπιεί. Η αλλαγή τους σε σιρόπι είναι αναγκαία.
Πολλά παιδιά δεν θέλουν να πάρουν τα φάρμακά τους γιατί ακούν από τους γονείς, ότι αυτά είναι επικίνδυνα και έχουν επιπλοκές. Άλλοτε πάλι γιατί η σχέση μαζί τους είναι διαταραγμένη και μ’ αυτόν τον τρόπο θέλουν να τους τιμωρήσουν μη ικανοποιώντας τη επιθυμία τους.
Είναι λοιπόν σημαντικό οι γονείς να ξεπεράσουν οι ίδιοι τους φόβους τους απέναντι στα φάρμακα και ν’ αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της χορήγησής τους χωρίς υπερβολές και ανασφάλεια.
45. Τι πρέπει να γνωρίζουν οι παιδαγωγοί;
Αν οι κρίσεις συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, είναι σκόπιμο να πληροφορήσουμε όσους είναι επιφορτισμένοι με την ημερήσια φροντίδα του παιδιού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν η διάγνωση έχει γίνει πρόσφατα και η πιθανότητα υποτροπής των κρίσεων είναι μεγάλη. Ο παιδαγωγός πρέπει να γνωρίζει πώς είναι οι κρίσεις του παιδιού έτσι ώστε να τις αναγνωρίσει και να ειδοποιήσει τους γονείς. Αν δοθεί φαρμακευτική αγωγή ο παιδαγωγός / θα πρέπει να πληροφορηθεί για πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου π.χ. υπνηλία οι οποίες ίσως να επηρεάσουν την επίδοση του παιδιού στο σχολείο.
Θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι αρκετές φορές η αντιμετώπιση εκ μέρους των παιδαγωγών δεν είναι η πρέπουσα και ενδεδειγμένη, συνήθως γιατί δεν έχουν εκπαιδευθεί σωστά πάνω στα θέματα υγείας των παιδιών και λιγότερο συχνά γιατί αντιμετωπίζουν το θέμα με αρνητισμό και ευθυνοφοβία. Ο γονέας στην περίπτωση αυτή πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια του γιατρού του παιδιού του ο οποίος γραπτά ή προφορικά θα δώσει τις αναγκαίες εξηγήσεις και πληροφορίες.
Αν οι κρίσεις του παιδιού είναι πλήρως ελεγμένες ή μόνον νυκτερινές ο γονέας αφού συζητήσει και με το γιατρό του, μπορεί να αποφασίσει να μην ανακοινώσει το θέμα στο σχολείο.
