ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ – Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
Συγγραφέας Πέτρος Κυριαζόπουλος Γράφτηκε στις ,
Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται από ελάττωση της οστικής πυκνότητας, με επακόλουθο τη μειωμένη μηχανική αντοχή των οστών και τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Τα αναίτια κατάγματα (κατάγματα χαμηλής βίας) αποτελούν το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό της οστεοπόρωσης και είναι ιδιαίτερα συνήθη στην σπονδυλική στήλη, στο ισχίο και στο αντιβράχιο (καρπό). Η αύξησή τους με την πρόοδο της ηλικίας είναι ραγδαία και έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην υγεία των ηλικιωμένων στη Δύση, προκαλώντας σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα και επιφέροντας τεράστια οικονομική επιβάρυνση στις υπηρεσίες υγείας σε όλη την Ευρώπη. Οι δημογραφικές αλλαγές και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης θα οδηγήσουν μέσα στις επόμενες λίγες δεκαετίες σε δραματική αύξηση του αριθμού των ασθενών με κάταγμα, εκτός εάν ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη της πάθησης.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ;
Οστεοπόρωση είναι η ελάττωση της οστικής πυκνότητας, επακόλουθο της οποίας είναι η μειωμένη αντοχή των οστών και η πρόκληση καταγμάτων μετά από μικρή σχετικά βία.
Στην εικόνα αυτή φαίνεται αριστερά ένας φυσιολογικός σπόνδυλος και δεξιά ένας οστεοπορωτικός
ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ;
Η οστεοπόρωση παρουσιάζεται κυρίως στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, αλλά μπορεί να εμφανισθεί και σε άνδρες αλλά και σε νεότερα άτομα. Το 35% των Ελληνίδων άνω των 50 ετών (850000 γυναίκες) έχουν οστεοπόρωση (στοιχεια από τον Ελληνικό Σύλλογο Υποστήριξης Ασθενών με Οστεοπόρωση)
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ;
Οι σπουδαιότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης είναι η πρόωρη εμμηνόπαυση, η πτωχή διατροφή σε ασβέστιο, η έλλειψη γυμναστικής (καθιστική ζωή), το χαμηλό σωματικό βάρος, η κατάχρηση καφέ, τσαγιού και αλκοόλ, το κάπνισμα, η λήψη διάφορων φαρμάκων (όπως η χρόνια λήψη κορτιζόνης) κ.α.
Πολύ σπουδαίο όμως ρόλο παίζει και η οστική πυκνότητα που είχε ένα άτομο στην ηλικία των 20-25 ετών (που ονομάζεται κορυφαία οστική μάζα) και που εξαρτάται εκτός από την κληρονομικότητα και από τη διατροφή, την άσκηση και άλλους παράγοντες. Όσο υψηλότερη κορυφαία οστική μάζα είχε ένα άτομο στη νεαρή ηλικία τόσο μειώνει την πιθανότητα να παρουσιάσει οστεοπόρωση σε μεγαλύτερη ηλικία.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΟΣΗΜΑ;
Όπως είπαμε στην οστεοπόρωση ο κίνδυνος κατάγματος αυξάνει δραματικά. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα συμβαίνουν κατά κανόνα στο ισχίο, τη σπονδυλική στήλη και τον καρπό, αλλά και στο βραχίονα, την κνήμη, τη λεκάνη και τα πλευρά.
Το πόσο σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελούν τα κατάγματα αυτά φαίνεται από το γεγονός ότι ο κίνδυνος που διατρέχουν καθ’όλη τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής τους οι γυναίκες ηλικίας 50 ετών στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ να υποστούν οστεοπορωτικό κάταγμα είναι με βάση διάφορες μελέτες από 15 έως 40%. Από την άλλη πλευρά και παρόλη την πρόοδο της ιατρικής, τα κατάγματα ισχίου και σπονδυλικής στήλης παρουσιάζουν σημαντική θνησιμότητα, απαιτούν παραμονή σε νοσοκομείο επί 20-30 ημέρες, ενώ το κοινωνικοοικονομικό κόστος είναι τεράστιο.
Α) Τα κατάγματα ισχίου προκύπτουν συνήθως από πτώση από την όρθια θέση και η συχνότητά τους αυξάνει εκθετικά με την ηλικία, ενώ τα περισσότερα από αυτά είναι συνέπεια πτώσεων που συμβαίνουν μέσα στο σπίτι. Περίπου 15000 ηλικιωμένα άτομα σπάνε κάθε χρόνο το ισχίο στην Ελλάδα. Όλα αυτά τα άτομα πρέπει να χειρουργηθούν, ενώ η θνητότητα των ηλικιωμένων αυτών ατόμων (που συνήθως έχουν και άλλα προβλήματα υγείας) είναι πολύ μεγάλη τα 2 πρώτα χρόνια.
Κάταγμα ισχίου
Β) Τα σπονδυλικά κατάγματα αυξάνουν επίσης ραγδαία με την ηλικία και μπορούν να σημειωθούν ακόμη και χωρίς ή με ελάχιστη βία (ύστερα από σκύψιμο, έγερση ή στροφή). Μπορούν να προκαλέσουν πόνο, κύφωση, απώλεια ύψους, με επακόλουθο την αναπηρία. Πολλές φορές μένουν αδιάγνωστα λόγω του ότι συμβαίνουν συχνά σε μεγάλης ηλικίας άτομα που δεν αναζητούν την ιατρική συμβουλή και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκσεσημασμένης κύφωσης που παρατηρείται σε πολλά άτομα.
Γ) τα κατάγματα του καρπού συμβαίνουν συνήθως μετά από πτώση στο τεντωμένο χέρι. Αυξάνουν στις ηλικίες 45-60 ετών και αντιμετωπίζονται συνήθως στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ;
Ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης της οστεοπόρωσης είναι η πρόληψή της.
1) Θα πρέπει το κάθε άτομο να επιτύχει καλή κορυφαία οστική πυκνότητα (η ποσότητα οστού που αποκτά ο σκελετός μας στη νεαρή ηλικία), κυρίως με πλούσια διατροφή σε ασβέστιο και έντονη σωματική άσκηση.
2) Γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους
3) Σωστή διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D (και στα ηλικιωμένα άτομα τα οποία χρειάζονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία φαρμακευτική ενίσχυση) 
4) Προκειμένου να μειωθεί η οστική απώλεια θα πρέπει τα ηλικιωμένα άτομα να περιλαμβάνουν στο καθημερινό τους πρόγραμμα συγκεκριμένες ασκήσεις, πάντα μετά από συμβουλή γιατρού
5) Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση θα πρέπει να συμβουλεύονται τον ειδικό γιατρό προκειμένου να εκτιμηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοπόρωσης. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει ειδικές αιματολογικές εξετάσεις που αφορούν την υγεία των οστών, μέτρηση οστικής πυκνότητας και άλλες εξετάσεις.
6) Ηλικιωμένα άτομα με πόνο στη ράχη θα πρέπει να συμβουλεύονται τον ειδικό γιατρό προκειμένου να γίνει διάγνωση πιθανού οστεοπορωτικού σπονδυλικού κατάγματος που μένει πολλές φορές αδιάγνωστο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω φαίνεται ότι η οστεοπόρωση αγγίζει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα έχουν μεγάλη θνησιμότητα και επιβαρύνουν τους πάσχοντες και το κοινωνικό τους περιβάλλον. Χρειάζεται ενημέρωση του πληθυσμού και των γιατρών ώστε να περιορισθεί η νόσος κυρίως μέσω της πρόληψης.
