Γενική Ούρων
Συγγραφέας Αθανάσιος Ζαχαρίου Γράφτηκε στις ,
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Θεωρητικά το πιο κατάλληλο δείγμα είναι αυτό που είναι πιο αντιπροσωπευτικό της νεφρικής λειτουργίας και τέτοιο είναι τα ούρα 24ώρου. Επειδή όμως τα ούρα 24ώρου γρήγορα αλλοιώνονται, γιαυτό προτιμούνται για τη γενική εξέταση τα ούρα που μαζεύονται στην κύστη κατά τη διάρκεια της νύκτας, δηλαδή τα πρωϊνά ούρα.
ΧΡΩΜΑ
Το χρώμα των ούρων φυσιολογικά κυμαίνεται από ωχροκίτρινο μέχρι βαθύ κεχριμπαρένιο ανάλογα με την πυκνότητά τους.
Αφύσικος χρωματισμός των ούρων συμβαίνει όταν στα ούρα υπάρχουν χρωστικές ουσίες όπως:
|
||||||||||||||||||||||||||||||
ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ
Το ειδικό βάρος των ούρων είναι ανάλογο προς το μοριακό βάρος και την ποσότητα των διαλυμένων ουσιών που υπάρχουν στα ούρα. Όταν οι νεφροί λειτουργούν καλά το ειδικό βάρος κυμαίνεται από 1016-1022, με ακραία όρια τα 1010-1040.
Ελάττωση του ειδικού βάρους παρατηρείται σε:
Βλάβη του νεφρικού παρεγχύματος όπως οξεία και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, σε δρεπανοκυτταρική αναιμία.
Σε υπερκαλιαιμία που εμφανίζεται είτε λόγω μεταβολικών διαταραχών και νόσων είτε λόγω χρήσης διουρητικών καθαρτικών ή άλλων φαρμάκων.
Στον άποιο διαβήτη.
Μετά από άφθονη και επίμονη υδροποσία που παρατηρείται σε νευρωσικά άτομα.
Αύξηση του ειδικού βάρους παρατηρείται σε:
Παρουσία ουσιών μεγάλου μοριακού βάρους όπως λεύκωμα, σάκχαρο και άλλα.
Έντονη αφυδάτωση- ολιγουρία.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ pH ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ
Η αντίδραση των ούρων είναι φυσιολογικά όξινη με pH περίπου 6, αλλάζει κατά τη διάρκεια του 24ώρου από 4,5 έως 8. Τροφές πλούσιες σε λευκώματα οξινοποιούν τα ούρα, αντίθετα τα χορταρικά τα αλκαλοποιούν. Κατά τη νύκτα η οξύτητα αυξάνει δηλαδή μικραίνει το pH γιατί ο νεφρός πρέπει να αντιμετωπίσει την οξέωση που σε μικρό βαθμό εμφανίζεται επειδή ελαττώνεται ο βαθμός του αερισμού των πνευμόνων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο έλεγχος του pH των ούρων γίνεται με Nitrozamine stick.
Αύξηση της οξύτητας δηλαδή ελάττωση του pH<7 παρατηρείται σε μεταβολική ή αναπνευστική οξέωση, διαβητική οξέωση, βαριά διάρροια, νεφρασβέστωση, φυματίωση, εμπύρετο. Επίσης φαρμακευτικά προκαλούμε οξέωση για τη θεραπεία λίθων (φωσφορικών, ανθρακικών), ουρολοιμώξεων που διασπούν την ουρία (πρωτέας) με τη βοήθεια όξινου φωσφορικού νατρίου και μεθειονίνης.
Ελάττωση της οξύτητας δηλαδή αύξηση του pH>7 παρατηρείται σε αλκάλωση αναπνευστική ή μεταβολική (έμετοι), λήψη διουρητικών, ουρολοίμωξη με πρωτέα, απώλεια καλίου. Θεραπευτικά αλκαλοποιούμε τα ούρα με τη βοήθεια διττανθρακικού νατρίου και δίαιτα με λαχανικά και χυμούς ξινών φρούτων για την αντιμετώπιση λιθίασης με οξαλικά, κυστίνη, ουρικά.
ΛΕΥΚΩΜΑ ΟΥΡΩΝ
Το ποσό που φυσιολογικά χάνεται στα ούρα είναι ελάχιστο, από 10 έως 150 mg/24ωρο και μετράται με συλλογή ούρων 24ωρου. Το λεύκωμα των ούρων είναι κατά κανόνα σφαιρίνες και λιγότερο λευκωματίνες.
Μικρή ή μεγάλη αύξηση της ποσότητας των λευκωμάτων αλλά και διαταραχή της ποσοτικής σχέσης μεταξύ των διαφόρων λευκωμάτων των ούρων παρατηρείται στις παρακάτω καταστάσεις:
* Νόσοι των νεφρών όπως χρόνια σπειραματονεφρίτιδα, νεφρωσικό σύνδρομο, φυματίωση, νεοπλάσματα του νεφρού, νεφρασβέστωση, πολυκυστική νόσος.
* Γενικά συστηματικά νοσήματα όπως αυτοάνοσοι νόσοι, διαβήτης, πολλαπλούν μυέλωμα, δηλητηριάσεις τοξικές ή συστηματικές.
* Φυσιολογική λευκωματουρία. Παρατηρείται παροδικά μετά από έντονη εργασία ή μυική άσκηση, κατά την απότομη ορειβασία, στην εγκυμοσύνη και στην ορθοστατική λευκωματουρία.
ΓΛΥΚΟΖΗ
Γλυκόζη εμφανίζεται στα ούρα είτε γιατί το ποσό του σακχάρου στο αίμα είναι πολύ μεγάλο ώστε να παρακάμπτεται ο ουδός (πάνω από 180 mg%) δηλαδή η απορροφητική δυναμικότητα των νεφρικών σωληναρίων, είτε γιατί υπάρχει στα νεφρικά σωληνάρια λειτουργική ή ανατομική βλάβη, ώστε να μη γίνεται η επαναρρόφηση της γλυκόζης.
Ο ουδός της γλυκόζης δεν είναι ο ίδιος για όλους τους ανθρώπους. Στο διαβήτη ελαττώνεται με τα χρόνια και μάλιστα ελαττώνεται αν υπάρχει αρτηριοσκλήρυνση.
Με χρήση ταινιών παίρνουμε ψευδώς θετικά αποτελέσματα μετά από λήψη μεγάλης ποσότητας ασπιρίνης, κεφαλοσπορίνης ή ασκορβικού οξέος.
ΟΞΟΝΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ
Όταν το απόθεμα των υδατανθράκων του ήπατος εξαντληθεί όπως αυτό συμβαίνει στο διαβήτη ή την ασιτία τότε γίνεται εντονότερη η καύση των λιπών και μεγάλη παραγωγή ακετοξικού οξέος. Οι ουσίες λέγονται οξονικά σώματα και αποβάλλονται με τα ούρα (οξονουρία).
Οξονουρία εμφανίζεται στο σακχαρώδη διαβήτη, ασιτία, νηστεία, στους ενήλικες μετά από βαριά σωματική άσκηση, μετά από δίαιτα πλούσια σε λίπος και φτωχή σε υδατάνθρακες.
ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ-ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ
Στα φυσιολογικά ούρα δεν υπάρχει φυσιολογική αιμοσφαιρίνη. Υπάρχουν όμως ερυθρά αιμοσφαίρια, περίπου 1000 σε κάθε ml ούρων. Χρειάζονται όμως πάνω από 50.000/ml ερυθρά για να πάρουμε θετική αντίδραση αιμοσφαιρίνης και για να δούμε τα ερυθρά στην μικροσκοπική εξέταση.
Ελεύθερη αιμοσφαιρίνη στα ούρα εμφανίζεται όταν υπάρχει αιμόλυση στο αίμα για οποιονδήποτε λόγο, όπως κρίσεις αιμολυτικής αναιμίας, αντιδράσεις μετάγγισης, δηλητηρίαση από χημικές ή τοξικές ουσίες.
ΤΟ ΙΖΗΜΑ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ
ΠΥΟΣΦΑΙΡΙΑ
Σε φυσιολογικά ούρα βρίσκονται 1-3 κατά οπτικό πεδίο πυοσφαίρια (30.000-1.000.000 12/ωρο). Αυτά προέρχονται από οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού αλλά συχνά από το κατώτερο τμήμα ή ακόμα και από προσμίξεις από το γεννητικό σύστημα στις γυναίκες.
Τα πυοσφαίρια από φλεγμονή στο νεφρικό παρέγχυμα είναι μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα, με πυρήνα πολύμορφο και πρωτόπλασμα γεμάτο από κοκκία από «βραούνειο» κίνηση. Σε μειωμένο φωτισμό του οπτικού πεδίου αυτά λάμπουν γι’ αυτό και λέγονται «στίλβοντα» (glitter cells)
Σε λοιμώξεις των κατώτερων ουροφόρων οδών, τα πυοσφαίρια είναι επίσης άφθονα αλλά είναι μικρά συμπαγή και δεν στίλβουν.
Στη φυματίωση του νεφρού ανευρίσκεται χαρακτηριστική στείρα πυουρία.
ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ
Ερυθρά αιμοσφαίρια βρίσκονται στα φυσιολογικά ούρα (0-800.000/12ωρο). Αυτά στη μικροσκοπική εξέταση του ιζήματος αναλογούν σε 0-2 ερυθρά κατά οπτικό πεδίο, αλλά πολύ σπάνια βρίσκονται γιατί γρήγορα καταστρέφονται από το αλκαλικό pH και το χαμηλό ειδικό βάρος.
Ερυθρά αιμοσφαίρια βρίσκονται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις του νεφρού:
* Νόσοι του νεφρού: σπειραματονεφρίτιδα, πυελονεφρίτιδα, νεοπλασία, θρόμβωση της νεφρικής φλέβας, τραύμα, λίθοι, πολυκυστικός νεφρός κ.λ.π.
* Νόσοι ουρητήρων, κύστεως, προστάτη, ουρήθρας.
* Νόσοι συστηματικές: κολλαγόνωση, φαρμακευτικές δηλητηριάσεις,
αντιπηκτική αγωγή, δρεπανοκυτταρική αναιμία, οξέα εμπύρετα νοσήματα κ.λ.π.
* Νόσοι γειτονικών οργάνων όπως σκωληκοειδίτιδα, νεοπλάσματα παχέος εντέρου, σαλπιγγίτιδα.
Φυσικό stress όπως υπερβολικός σωματικός κάματος.
* Τυχαία πρόσμιξη με αίμα από την εμμηνόρυση στις γυναίκες
ΚΥΛΙΝΔΡΟΙ
Οι κύλινδροι είναι μεγάλα κυλινδρικά σωμάτια που αποτελούν το εκμαγείο των ουροφόρων σωληναρίων του νεφρού μέσα στον αυλό των οποίων σχηματίζονται. Αποτελούνται από μια βλεννοπρωτεϊνη (Tamm-Horsfall λεύκωμα) που παράγεται στο νεφρό και δεν υπάρχει στο πλάσμα. Η ουσία αυτή εμφανίζεται όταν το ποσό του λευκώματος στο σπειραματικό διήθημα είναι μεγάλο.
Οι κύλινδροι σχηματίζονται στα εσπειραμένα σωληνάρια 2ης τάξης και στα αθροιστικά σωληνάρια και μόνο σε όξινο περιβάλλον. Σε νόσους όπως η προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια όταν ο νεφρός χάσει τη συμπυκνωτική του ικανότητα και δεν διατηρεί όξινο το ούρο, δε σχηματίζονται κύλινδροι.
Καθώς σχηματίζεται ο κύλινδρος περικλείονται μέσα στη μάζα του ότι έμμορφο στοιχείο υπάρχει μέσα στον αυλό του νεφρικού σωληναρίου. Ο αριθμός των εμμόρφων αυτών στοιχείων είναι ανάλογος της νεφρικής βλάβης. Σε ένα φυσιολογικό νεφρώνα, έστω και αν σχηματισθούν κύλινδροι, δεν περιέχονται έμμορφα στοιχεία, γι’ αυτό λέγονται υελώδεις.
Φυσιολογικά βρίσκονται λίγοι υελώδεις κύλινδροι, χωρίς νόσο του νεφρού, μετά από έντονη σωματική κόπωση, στους γέρους, σε εμπύρετες νόσους και παθολογικά σε όλες τις νόσους του νεφρού.
Οι επιθηλιακοί κύλινδροι είναι γεμάτοι από τα επιθηλιακά κύτταρα του μονόστιβου επιθηλίου του νεφρικού σωληναρίου στον αυλό του οποίου σχηματίσθηκαν. Σχηματίζονται σε νεφρικά σωληνάρια που πάσχουν τόσο ώστε να χάνουν το επιθήλιο τους.
Με την εκφύλιση των επιθηλιακών κυττάρων μέσα στους επιθηλιακούς κυλίνδρους σχηματίζονται οι κοκκώδεις κύλινδροι, περαιτέρω εκφύλιση των κοκκωδών σχηματίζει τους κηρώδεις κυλίνδρους.
