Οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά
Συγγραφέας Σωτήριος Τσιούμας Γράφτηκε στις ,
ΠΡΟΛΗΨΗ ,ΠΑΘΗΣΕΙΣ ,ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ,ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ.
ΟΦΘΑΛΜΩΝ
Η οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά είναι απαραίτητη, ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν προβλήματα, για να έχουν έτσι τα παιδιά σας πάντα τα… μάτια τους δεκατέσσερα!
Μήπως τελευταία το παιδί σας παραπονιέται ότι δε βλέπει καλά τα γράμματα και τους αριθμούς στο σχολικό πίνακα; Ή μήπως παρακολουθεί τηλεόραση από πολύ κοντά; Σε τέτοιες περιπτώσεις, η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία, γιατί η μυωπία μπορεί να έχει κάνει ήδη την εμφάνισή της. Μην πανικοβάλλεστε, όμως! Γιατί οι παθήσεις των ματιών στην παιδική ηλικία δεν είναι διόλου σπάνιες.
Εκείνο που πρέπει να γνωρίζετε ως γονείς είναι ότι άσχετο αν υπάρχουν ή όχι συμπτώματα, ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος των παιδιών είναι απαραίτητος. Γιατί τυχόν προβλήματα στην όραση ενός παιδιού-που δεν έχουν γίνει αντιληπτά και άρα δεν έχουν αντιμετωπιστεί- μπορεί να επιδράσουν όχι μόνο στη σχολική του απόδοση, αλλά και στην ομαλή ανάπτυξή του. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι οι ειδικοί εκείνοι που δεν αποκλείουν, να υπάρχουν ακόμα και διαταραχές στη συμπεριφορά και την αντίληψη του παιδιού δηλαδή η έλλειψη ικανότητας προσήλωσης στο πίνακα αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην απόδοση του στο μάθημα, γι’ αυτό και η φροντίδα των ματιών των παιδιών σας θα πρέπει να γίνει κύρια μέριμνά σας.
Η οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά: είναι απαραίτητη
-Ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος του παιδιού γίνεται αμέσως μετά τη γέννησή του, για να ελεγχθεί και να ανιχνευθεί καθετί που μπορεί να καθυστερήσει ή να δημιουργήσει προβλήματα στην ομαλή εξέλιξη της όρασής του.
-Αν όλα είναι φυσιολογικά, τότε η επόμενη εξέταση γίνεται στην ηλικία των 3-3 ½ χρονών, τότε δηλαδή που το παιδί είναι σε θέση να περιγράψει σύμβολα και αντικείμενα.
-Ο επόμενος έλεγχος γίνεται στην ηλικία των 5 χρονών περίπου. Ακολουθεί άλλη μια στη σχολική ηλικία, όταν το παιδί αναγνωρίζει πλέον και αριθμούς. Μετά το παιδί πρέπει να εξετάζεται από τον οφθαλμίατρο 1 φορά το χρόνο.
Πότε η οφθαλμολογική εξέταση πρέπει να γίνεται νωρίτερα
Υπάρχουν όμως και ορισμένες περιπτώσεις, όπου η οφθαλμολογική εξέταση των παιδιών επιβάλλεται να γίνει πριν την ηλικία των 3 χρονών, όπως:
• Όταν και οι δυο γονείς φοράτε γυαλιά ή πάσχετε από κάποια σοβαρή οφθαλμολογική πάθηση. Στην περίπτωση αυτή, η εξέταση του παιδιού πρέπει να γίνεται από τον πρώτο χρόνο.
• Όταν το παιδί γεννιέται πρόωρα και έχει μπει σε θερμοκυτίδα. Σε μια τέτοια περίπτωση, το παιδί πρέπει να παρακολουθείται οφθαλμολογικά από τον πρώτο μήνα της ζωής του, γιατί υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να υποστεί αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας.
• Όταν υπάρχει κάποιο εμφανές σύμπτωμα (π.χ. να στραβίζει το μάτι ή να έχει λευκή κόρη) το οποίο φανερώνει πρόβλημα στα μάτια του παιδιού.
Ανησυχητικά συμπτώματα που πρέπει να σας βάλουν σε… υποψία
Αν το παιδί σας:
• Αλληθωρίζει, γιατί η θεραπεία σε τέτοιες περιπτώσεις, πρέπει ν’ αρχίσει όσο το δυνατό νωρίτερα.
• Έχει ιδιαίτερα μεγάλα μάτια και ιδίως όταν το ένα μάτι του είναι μεγαλύτερο από το άλλο. Κάτι τέτοιο μπορεί να σημαίνει την ύπαρξη μιας πολύ σοβαρής πάθησης (συγγενές γλαύκωμα), η οποία πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται άμεσα.
• Είναι νεογέννητο, δακρύζει συχνά και βγάζει τσίμπλες στα μάτια. Σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει να εξεταστεί, μήπως και υπάρχει απόφραξη των δακρυικών σωληναρίων.
• Έχει την κόρη τού ενός ή και των δυο ματιών του άσπρη. ( Η λευκοκορία είναι ο συνηθέστερος τρόπος, με τον οποίο εμφανίζεται ο πιο συνηθισμένος πρωτοπαθής κακοήθης ενδοφθάλμιος όγκος της παιδικής ηλικίας, το ρετινοβλάστωμα).
• Κουράζεται εύκολα ή ζαλίζεται από το διάβασμα, γιατί μπορεί να μη βλέπει καλά ή να έχει ανεπάρκεια σύγκλισης.
• Παρακολουθεί τηλεόραση από πολύ κοντά, γιατί ίσως αυτό να σημαίνει ότι δε βλέπει πολύ καλά από μακριά.
1.ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΦΘΑΛΜΩΝ: οι πιο συχνές στην παιδική ηλικία
–Επιπεφυκίτιδα: Οφείλεται σε ιό, κάποιο μικρόβιο ή είναι αποτέλεσμα μιας αλλεργίας. Τα κυριότερα συμπτώματά της είναι: έκκριση από τα μάτια (τσίμπλα), κοκκίνισμα των ματιών, φαγούρα (κνησμός), δακρύρροια και φωτοφοβία. Αντιμετωπίζεται ανάλογα με το αίτιο που την προκάλεσε.
Συνήθως οι ιογενείς επιπεφυκίτιδες εμφανίζονται μαζί με ιώσεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος που στη συνέχεια μετατρέπονται σε μικροβιακές, αν υπάρξει μικροβιακή επιμόλυνση. Όσο για τις αλλεργικές επιπεφυκίτιδες, αυτές είναι συνήθως εποχικές, μπορεί να οφείλονται σε κάποιο φυτό ή κατοικίδιο ζώο.
Να θυμάστε ότι:
Ανεξάρτητα από το αίτιο που τις προκαλεί, οι επιπεφυκίτιδες που παρουσιάζονται στα μάτια ενός παιδιού, πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, να εξετάζονται από τον οφθαλμίατρο, ώστε να αποκλείεται το ενδεχόμενο να πρόκειται για άλλες παθήσεις που εκδηλώνονται με τα ίδια συμπτώματα, όπως είναι, για παράδειγμα, το συγγενές γλαύκωμα ή τα ξένα σώματα στον κερατοειδή.
-«Κριθαράκι»: Πρόκειται για φλεγμονή του αδένα που βρίσκεται στη βάση της βλεφαρίδας. Αν προσβάλει και το μάτι του δικού σας παιδιού, τότε θα δείτε ολόκληρο το βλέφαρό του να πρήζεται, να πονάει και να παίρνει ένα έντονο ροζέ χρώμα. Συνήθως κανείς γονιός δεν πάει το παιδί του στον οφθαλμίατρο όταν βγάζει «κριθαράκι», αλλά προσπαθεί με ζεστά επιθέματα να το απαλλάξει από αυτό.
Να θυμάστε ότι:
Το «κριθαράκι» αντιμετωπίζεται σωστά μόνο από τον οφθαλμίατρο, ο οποίος σας συστήσει κάποιο κολλύριο ή μια αλοιφή.
–Χαλάζιο: Δεν είναι τόσο …αθώο όσο το «κριθαράκι», εμφανίζεται με συμπτώματα, όπως: πρησμένο και κατακόκκινο βλέφαρο. Πρόκειται για μια κύστη (αποτέλεσμα μόλυνσης) που δημιουργείται στα βλέφαρα και οφείλεται σε φράξιμο του εκφορητικού πόρου του σμηγματογόνου αδένα. Από το χαλάζιο προκύπτει μια φλεγμονή, η οποία πιθανόν να απορροφηθεί, αν το παιδί σας πάρει φάρμακα. Σε αντίθετη περίπτωση χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.
2. ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ : πρέπει ν’ αντιμετωπίζονται έγκαιρα
–Μυωπία:
Εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία και συνήθως αυξάνει μέχρι την περίοδο της ενηλικίωσης, δηλαδή μέχρι τα 20 με 22 χρόνια. Το παιδί δε βλέπει καλά τα μακρινά αντικείμενα, ενώ δεν παρουσιάζει κανένα πρόβλημα με όσα βρίσκονται κοντά του. Αυτό οφείλεται στο ότι ο προσθιοπίσθιος άξονας του ματιού είναι μεγαλύτερος από το κανονικό, με αποτέλεσμα η εστίαση του αντικειμένου να γίνεται πιο μπροστά από τον αμφιβληστροειδή κι έτσι το παιδί να βλέπει θολά.
Προδιαθεσικός παράγοντας εμφάνισης της μυωπίας είναι και η κληρονομικότητα, δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι ένα παιδί θα παρουσιάσει κι αυτό μυωπία, επειδή ο ένας ή και οι δυο γονείς του είναι μύωπες. Έχει όμως περισσότερες πιθανότητες να χρειαστεί γυαλιά σε σχέση με άλλα παιδιά που οι γονείς τους δεν έχουν πρόβλημα. Τα γυαλιά είναι ένα μέσο για να διορθωθεί η όραση του παιδιού, χωρίς όμως να παίζουν κανένα ρόλο στην εξέλιξη της μυωπίας του. Δεν υπάρχει δηλαδή περίπτωση μείωσης ή εξάλειψης του προβλήματος. Απλά το παιδί σας με τα γυαλιά θα βλέπει καλύτερα.
Οι συνηθισμένες περιπτώσεις μυωπίας που αφορούν τα περισσότερα παιδιά, ανήκουν στη λεγόμενη καλοήθη μυωπία, η οποία φθάνει συνήθως μέχρι τους 6-8 βαθμούς, χωρίς να δημιουργεί άλλα προβλήματα στο μάτι. Η υψηλή μυωπία-πάνω από 10 βαθμούς- μπορεί να συνδυάζεται με αλλοιώσεις από το βυθό του ματιού και αποτελεί παράγοντα υψηλού κινδύνου για άλλες παθήσεις των ματιών, όπως αποκόλληση του αμφιβληστροειδή, εκφυλίσεις της ώχρας, που παρουσιάζονται όμως συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Να θυμάστε ότι:
Αν ο γιατρός συστήσει γυαλιά για το παιδί σας, μην ανησυχήσετε για το πόσο ασφαλή μπορεί να είναι στα μάτια ενός παιδιού που τρέχει, παίζει, κ.τ.λ. Θυμηθείτε ότι τα παιδικά γυαλιά σήμερα είναι πολύ ελαφριά, άθραυστα, πλαστικά και εντελώς ακίνδυνα. Επίσης, υπάρχουν σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και σχημάτων που σίγουρα θα ενθουσιάσουν το παιδί.
– Στραβισμός:
Είναι μια πάθηση που παρατηρείται σε παιδιά κυρίως προσχολικής ηλικίας και χαρακτηρίζεται από την ανικανότητα των ματιών να βρίσκονται σε παράλληλη θέση. Δηλαδή, όταν το βλέμμα προσηλώνει σε ένα σημείο, το ένα από τα δύο μάτια κοιτάει αλλού. Το πρόβλημα με το στραβισμό είναι ότι, μερικές φορές, δεν είναι μόνιμος, αλλά διαλείπων (δηλαδή άλλοτε το μάτι παρεκκλίνει και άλλοτε όχι) ή αντισταθμίζεται με τη θέση της κεφαλής του για αυτό μπορεί να ξεγελαστείτε και να παραμελήσετε το πρόβλημα αυτό του παιδιού σας.
Ο στραβισμός -οποιασδήποτε μορφής- έχει την ιδιότητα να μειώνει την όραση του ματιού που δεν μπορεί να παραλληλιστεί. Αυτό είναι συνέπεια της χρησιμοποίησης μόνον του ‘καλού’ ματιού και της αδράνειας του άλλου. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι το μάτι του παιδιού που βρίσκεται σε αχρηστία, να πάθει αμβλυωπία, δηλαδή να οδηγηθεί σιγά- σιγά σε μόνιμη μείωση της όρασης το λεγόμενο τεμπέλικο μάτι
Η αντιμετώπηση των συμπτωμάτων της πάθησης γίνεται με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα, φορώντας το παιδί γυαλιά και κάνοντας ασκήσεις, κατά τις οποίες κλείνει το «υγιές» μάτι και χρησιμοποιεί μόνον εκείνο που βρίσκεται σε αδράνεια για να δραστηριοποιηθεί ξανά ή χειρουργικά διορθώνουμε το στραβισμό μετακινώντας τους μύες του ματιού που στραβίζει.
– Υπερμετρωπία:
Ένα παιδί με υπερμετρωπία, δυσκολεύεται να εστιάσει στις κοντινές αποστάσεις. Μην ανησυχείτε, αν το παιδί σας παρόλο που είναι ακόμα μωρό, παρουσιάζει αυτό το πρόβλημα, γιατί η υπερμετρωπία θεωρείται φυσιολογική στα μωρά. Όμως μεγαλώνοντας το παιδί, θα μειώνεται σταδιακά από μόνη της.
Να θυμάστε ότι:
Αν το παιδί σας διαμαρτύρεται για πονοκεφάλους και ενοχλήσεις στα μάτια όσο διαβάζει, τότε θα πρέπει να υποψιαστείτε ότι το παιδί σας μπορεί να έχει υπερμετρωπία.
–Αστιγματισμός
Εάν το παιδί σας δε βλέπει καθαρά τα σχήματα, αλλά παραμορφωμένα, τότε έχει αστιγματισμό, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ανισομερής καμπυλότητα της επιφάνειας του κερατοειδή ή και του φακού. Συχνά συνυπάρχει με τη μυωπία (μυωπικός αστιγματισμός) ή την υπερμετρωπία (υπερμετρωπικός αστιγματισμός). Αντιμετωπίζεται όπως άλλωστε και στα περισσότερα παιδιά, με διορθωτικούς φακούς.
Να γνωρίζετε ότι :
-Δεν πρέπει ποτέ να βάζετε κολλύριο στα μάτια των παιδιών σας, χωρίς τη σύσταση του οφθαλμίατρου σας.
-Σε κάθε ατύχημα των ματιών είναι απαραίτητη η εξέταση από τον ειδικό.
-Μια απλή οφθαλμολογική εξέταση, γύρω στα 3 χρόνια, μπορεί να «σώσει» τα μάτια του παιδιού σας… Γιατί πολλές παθήσεις των ματιών, εάν διαγνωστούν έγκαιρα, μπορούν να θεραπευτούν, ενώ αν διαγνωστούν μετά την ηλικία των 7-9 χρονών, τότε δεν υπάρχει σωστή ανταπόκριση στη θεραπεία και προκαλούνται μόνιμα προβλήματα στα μάτια του παιδιού.
-Εκείνο που πρέπει να γίνει σαφές στους γονείς είναι ότι η πλήρης οφθαλμολογική εξέταση των παιδιών πρέπει να γίνεται ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα. Άλλωστε μην ξεχνάτε ότι ένα παιδί 2-3 χρονών, δεν μπορεί να καταλάβει ότι δε βλέπει καλά, οπότε δεν μπορεί και να παραπονεθεί.
Τηλεόραση, κομπιούτερ, κόμικς…
Το να περνούν τα παιδιά το απόγευμα μπρος στην τηλεόραση, να παίζουν με τον κομπιούτερ ή να βυθίζονται με τις ώρες στην ανάγνωση των κόμικς είναι δραστηριότητες, καθαυτές όχι επιβλαβείς. Όμως μπορούν να κουράσουν την όραση, προπάντων αν απαιτούν μια υπερβολική προσπάθεια και παρατεταμένη οπτική συγκέντρωση.
Η ανάγνωση και η τηλεόραση πάντως δεν είναι υπεύθυνες για τα οπτικά ελαττώματα. Είναι καλό όμως οι γονείς να παρατηρείτε πώς συμπεριφέρεται το παιδί σας κοιτώντας τηλεόραση ή διαβάζοντας ένα βιβλίο: αν σφίγγει τα μάτια, αν πλησιάζει πολύ την οθόνη, αν κοιτάζει ή διαβάζει καλύπτοντας ένα μάτι ή κρατώντας το κεφάλι του σε κλίση, τότε θα πρέπει να ελέγξετε –με μια επίσκεψη στον οφθαλμίατρο- τι συμβαίνει με την όρασή του.
