ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Γκούμας Γράφτηκε στις ,
Μέχρι χθες ο κόσμος του εμβρύου ήταν ένας κόσμος άγνωστος και ανεξιχνίαστος. Όμως σήμερα, η ανακάλυψη και η εξέλιξη των υπερήχων άνοιξε νέους δρόμους στην προσπάθειά μας να φωτίσουμε τα μυστικά του. Ετσι γεννήθηκε ένας νέος κλάδος της Μαιευτικής, η Εμβρυομητρική Ιατρική, που ασχολείται με τον Προγεννητικό Έλεγχο.
1.Τι είναι ο Προγεννητικός έλεγχος;
Είναι μια σειρά εξετάσεων κατά τη διάρκεια της κυήσεως, που αφορούν το έμβρυο και τη μητέρα, με σκοπό τη γέννηση υγιών παιδιών και την ομαλή εξέλιξη της κυήσεως.
Η αξιοπιστία του εξαρτάται τόσο από την εξειδίκευση του Μαιευτήρα-Γυναικολόγου, που πραγματοποιεί την εξέταση, όσο και από τα υψηλής τεχνολογίας μηχανήματα υπερήχων και μπορεί να αγγίξει το 75%.
2.Ποιές έγκυες πρέπει να κάνουν Προγεννητικό Έλεγχο;
Μέχρι πρότινος πιστεύαμε πως ο Προγεννητικός έλεγχος δεν ήταν απαραίτητος παρά μόνο σε λίγες ιδιαίτερες περιπτώσεις κυήσεως. Σήμερα αποτελεί αδιαμφισβήτητη γνώση και αλήθεια ότι όλες ανεξαρτήτως οι έγκυες πρέπει να κάνουν Προγεννητικό έλεγχο, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, το κληρονομικό ιστορικό τους, τον αριθμό των κυήσεων, τη φυλή και την καταγωγή τους.
3.Τι ελέγχουμε με τον Προγεννητικό Έλεγχο;
Με τον έλεγχο αυτό μπορούμε να ανιχνεύσουμε ανωμαλίες της διάπλασης του εμβρύου και παθολογικές καταστάσεις της μητέρας σε συγκεκριμένα στάδια της κυήσεως ανωμαλίες του εμβρύου μπορεί μπορεί να είναι απλά ανατομικές, δηλαδή βλάβες στο σχηματισμό των διαφόρων οργάνων όπως του κρανίου, του εγκεφάλου, του προσώπου, της σπονδυλικής στήλης, των άκρων, του θώρακα, της κοιλίας κλπ και μπορεί να διαγνωσθούν έγκαιρα και άμεσα καθώς και χρωμοσωμιακές, όπως ο Μογγολισμός ή Σύνδρομο Down, η Τρισωμία 18 ή Σύνδρομο Edwards, η τρισωμία 13, το Σύνδρομο Turner κλπ, που μπορούν να ανιχνευθούν έμμεσα, παρατηρώντας κάποια μορφολογικά στοιχεία του εμβρύου, που ονομάζουμε δείκτες χρωμοσωμιακών ανωμαλιών. Ανιχνεύονται επίσης παθολογικές καταστάσεις της μητέρας, που μπορεί να επιφέρουν επιπλοκές στη κύηση, όπως υπέρταση και πρόωρο τοκετό καθώς και όχι καλή ανάπτυξη του εμβρύου.
4.Τι εξετάσεις περιλαμβάνει ο Προγεννητικός έλεγχος;
Οι εξετάσεις διακρίνονται σε υπερηχογραφικές και επεμβατικές. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος αφορά όλες ανεξαρτήτως τις έγκυες γυναίκες, ενώ ο επεμβατικός προτείνεται στις περιπτώσεις που απαιτείται ειδικότερη διερεύνηση.
5.Πότε πρέπει να γίνεται ο υπερηχογραφικός έλεγχος της κυήσεως και τι ελέγχουμε σε κάθε φάση;
Ο υπερηχογραφικός έλεγχος της κυήσεως γίνεται ανά τρίμηνο, ώστε να παρακολουθούμε την εξέλιξή της σε όλη την διάρκειά της ( 40 εβδομάδες )
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ 1ου ΤΡΙΜΗΝΟΥ ( 6η – 14η εβδομάδα )
Ελέγχουμε την ύπαρξη και την θέση του εμβρύου (ενδομήτρια – εξωμήτρια), τον αριθμό των εμβρύων, την ομαλή εξέλιξη της κυήσεως ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αιμορραγίας και έντονου κοιλιακού άλγους, την ύπαρξη καρδιακών παλμών του εμβρύου καθώς και πιθανές σοβαρές ανωμαλίες διάπλασής του, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα έγκαιρης αντιμετώπισης.
Μεταξύ 11ης – 14ης εβδομάδος γίνεται το στρατηγικής σημασίας υπερηχογράφημα της ΑΥΧΕΝΙΚΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ, με το οποίο εκτός από την μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας (ποσότητα υγρού στον αυχένα του εμβρύου), που μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για χρωμοσωμικές ανωμαλίες (ιδίως για το Σύνδρομο Down) και για τυχόν συγγενείς καρδιοπάθειες του εμβρύου, μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την ηλικία της κυήσεως ειδικά στις περιπτώσεις εκείνες, που αγνοούμε την ακριβή ημερομηνία της τελευταίας περιόδου, καθώς και να ανιχνεύσουμε αρκετές εμβρυικές ανατομικές ανωμαλίες, όπως ανεγκεφαλία, ομφαλοκήλη κλπ Ταυτόχρονα, λαμβάνοντας μητρικό αίμα, μετράμε το PAPP-A και την ελεύθερη β- χοριακή γοναδοτροπίνη (free- b- hcG), ώστε να αυξάνεται η αξιοπιστία της εξέτασης από 85% σε 90 %. Επίσης ελέγχουμε την ύπαρξη ρινικού οστού, εμβρυικού στομάχου και ουροδόχου κύστεως, καθώς και τον σχηματισμό των άνω και κάτω άκρων και εμβρυικού κρανίου.
Κατά την διεξαγωγή του ανωτέρω υπερηχογραφήματος ελέγχουμε με την τεχνική των Doppler, την αιματική ροή των μητριαίων αρτηριών της μητέρας. Με το τρόπο αυτό συμπεραίνουμε για την καλή ή μη πλακουντοποίηση, την σωστή δηλαδή ανάπτυξη εμβρυο-πλακουντιακής κυκλοφορίας.
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ 2ου ΤΡΙΜΗΝΟΥ (16η – 28η εβδομάδα)
Mετά από λεπτομερή υπερηχογραφικό έλεγχο με τον οποίο καθορίζεται επακριβώς η ηλικία κυήσεως, γίνεται μεταξύ 16ης και 18ης εβδομάδος το τριπλό test (A- TEST) λαμβάνοντας αίμα από την μητέρα, στο οποίο μετρώνται οι τιμές της χοριακής γοναδοτροπίνης, της α-εμβρυικής σφαιρίνης και της ελεύθερης οιστριόλης. Ετσι προσδιορίζεται με αξιοπιστία 60 % ο κίνδυνος για το Σύνδρομο Down, καθώς και για ανοικτές βλάβες του νωτιαίου σωλήνα (δισχιδής ράχη).
Σημειωτέον ότι σήμερα λόγω της χαμηλής του αξιοπιστίας, δεν εφαρμόζεται ευρέως.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΚΥΗΣΕΩΣ – Β’ΕΠΙΠΕΔΟΥ (20η – 24η εβδομάδα)
Περιλαμβάνει λεπτομερή έλεγχο της ανατομίας του εμβρύου καθώς και των δεικτών για χρωμοσωμιακές ανωμαλίες. Μεταξύ 22ης – 24ης εβδομάδος συνιστάται να γίνεται ο υπερηχογραφικός έλεγχος της καρδιάς του εμβρύου, όπου έχει ένδειξη (ιστορικό καρδιοπάθειας, σακχαρώδους διαβήτη κλπ). Επίσης μπορεί να γίνει έλεγχος της αιματικής ροής των μητριαίων αρτηριών της μητέρας με έγχρωμο Doppler, σημείο προγνωστικό της υπερτασικής νόσου της κυήσεως.
Με διακολπικό υπερηχογράφημα μετράμε επίσης το μήκος του τραχήλου της μήτρας και κάνοντας καλλιέργεια κολπικού υγρού για την ανίχνευση μικροβίων, μπορούμε να αποφανθούμε για πρόγνωση πρόωρου τοκετού μέχρι την 30ή εβδομάδα κυήσεως.
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ 3ουΤΡΙΜΗΝΟΥ(28η–40ηεβδομάδα)
ΒΙΟΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ
Γίνεται μετά την 28η εβδομάδα με σκοπό να επιβεβαιώσει την κανονική ανάπτυξη και το «καλώς έχειν» του εμβρύου. Εξετάζονται υπερηχογραφικά:
1. H θέση και η μορφολογία του πλακούντα
2. Η ποσότητα του αμνιακού υγρού
3. Η περίμετρος της κεφαλής, της κοιλίας και το μηριαίο οστό του εμβρύου και υπολογίζεται το πιθανό βάρος με απόκλιση 10%
4. Οι αδρές κινήσεις του εμβρύου
5. Οι αναπνευστικές κινήσεις του εμβρύου
6. Ο μυικός τόνος του εμβρύουv
7. Η κατάσταση της μήτρας και οι καρδιακοί παλμοί του εμβρύου με καρδιοτοκογράφημα (ΝST).
Κατά το 3ο τρίμηνο γίνεται επίσης , ιδίως σε κυήσεις υψηλού κινδύνου, μέτρηση της ροής του αίματος στις μητριαίες, στις ομφαλικές, την κατιούσα θωρακική και στις μέσες εγκεφαλικές αρτηρίες με έγχρωμο Doppler, για την έγκαιρη ανίχνευση της ανεπάρκειας του πλακούντα και της υπολειπόμενης ανάπτυξης του εμβρύου.
ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Όταν στον υπερηχογραφικό έλεγχο βρεθούν θετικοί δείκτες χρωμοσωματικών ανωμαλιών, σε έγκυες μετά το 35ο έτος της ηλικίας, σε βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό για χρωμοσωματικές ανωμαλίες ( Μογγολισμό) ή παθήσεις του αίματος, όπως η Μεσογειακή αναιμία ή άλλα μεταβολικά νοσήματα, όπως η κυστική ίνωση, η διαγνωστική μας προσπάθεια επεκτείνεται σε επεμβατικές μεθόδους, απόλυτα αξιόπιστες (99%), που έχουν όμως κίνδυνο αποβολής 1%.Αυτές είναι:
1.Λήψη τροφοβλαστικού ιστού (CVS)
Γίνεται μεταξύ 11ης – 14ης εβδομάδος, παίρνοντας δείγμα ιστού από τον πλακούντα για καρυότυπο (χρωμοσωμιακό έλεγχο) του εμβρύου. Αποτέλεσμα σε 3 ημέρες.
2.Αμνιοπαρακέντηση
Γίνεται μετά την 15η εβδομάδα λαμβάνοντας δείγμα αμνιακού υγρού για καρυότυπο του εμβρύου. Αποτέλεσμα σε 15 ημέρες.
3.Λήψη εμβρυικού αίματος από τον ομφάλιο λώρο.
Ο ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΣΦΑΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΠΑΙΤΕΙ ΛΗΨΗ ΥΓΡΩΝ.
