Δεν είναι όλα τα λίπη επιβλαβή για την υγεία μας!
Συγγραφέας Χάρης Καλλέργης Γράφτηκε στις ,
Οι περισσότεροι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για την σωστή και υγιεινή διατροφή, στο άκουσμα και μόνο της λέξης λίπος τρομάζουν. Αυτό συμβαίνει γιατί το λίπος της τροφής μας έχει συνδυαστεί κατά κύριο λόγο με την αύξηση του σωματικού βάρους μας, αλλά και με την εμφάνιση κάποιων παθήσεων που αφορούν κυρίως την καρδιά και τα αγγεία μας και γι αυτό το λίπος αντιμετωπίζεται συνολικά σαν κάτι που είναι γενικά επιβλαβές για την υγεία μας.
Είναι όμως ακριβώς έτσι τα πράγματα; Η απάντηση είναι σαφώς όχι, γιατί το λίπος είναι ένα από τα βασικά θρεπτικά συστατικά, επομένως απαραίτητο, και γι αυτό πρέπει να υπάρχει στην διατροφή μας. Το λίπος είναι αναγκαίο στη διατροφή μας και γι αυτό το 30% περίπου των προσλαμβανομένων θερμίδων πρέπει να προέρχονται από αυτό. Από αυτό το ποσοστό του λίπους που καταναλώνουμε, λιγότερο από το 1/3 πρέπει να είναι το κορεσμένο, το άλλο 1/3 ή και περισσότερο πρέπει να είναι μονοακόρεστο και το υπόλοιπο 1/3 πρέπει να είναι πολυακόρεστο. Επομένως σ αυτό που πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας είναι η συνολική ποσότητα λίπους να μην είναι υπερβολική γιατί θα μας οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε παχυσαρκία, αλλά και τι είδος λίπους είναι αυτό που πρέπει να καταναλώνουμε για να μην μας δημιουργεί προβλήματα στην υγεία μας.
Τα μονοακόρεστα και τα πολυακόρεστα λίπη δεν είναι επιβλαβή για την υγεία μας, αρκεί βέβαια να μην καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες. Ακούμε εδώ και αρκετά χρόνια από τις διάφορες πηγές πληροφόρησης ότι τα κορεσμένα λιπαρά οξέα είναι η χειρότερη μορφή λίπους. Ως γνωστό είναι κυρίως ζωικά λίπη και βρίσκονται στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στο κρέας, στο αβγό, στο βούτυρο κλπ και είναι τα λίπη που οι περισσότεροι από μας ξέρουμε ότι ενοχοποιούνται για την αύξηση της LDL της «κακής» δηλαδή χοληστερίνης και επομένως των καρδιαγγειακών προβλημάτων.
Υπάρχουν επίσης και τα υδρογονωμένα λίπη ή διαφορετικά τα «trans» λιπαρά οξέα όπως ονομάζονται, που είναι ένα άλλο είδος λιπών λιγότερο γνωστών από αυτά που έχουμε αναφέρει ως τώρα. Να δούμε όμως τι είδους λίπη είναι τα «trans» λιπαρά και σε ποιες τροφές υπάρχουν. Είναι κι αυτά αρχικά ακόρεστα λίπη που μετά από τον χειρισμό που θα υποστούν μετατρέπονται σε κορεσμένα, και θα τα βρούμε ως επί το πλείστον στο έντονα επεξεργασμένο κρέας, σε ορισμένα γαλακτοκομικά πλούσια σε λίπος, σε βιομηχανοποιημένες τροφές, σε ορισμένες μαργαρίνες και σε μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κόρον στο τηγάνισμα σε μονάδες σίτισης «γρήγορου φαγητού». Τα «trans» λιπαρά οξέα παράγονται μέσω μιας διαδικασίας θέρμανσης των φυτικών ελαίων παρουσία υδρογόνου, που αποσκοπεί να έχει ως αποτέλεσμα αυτά τα έλαια να είναι σε πιο στερεή κατάσταση σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Η παραγωγή των «trans» λιπαρών οξέων άρχισε στις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα, αλλά αυξήθηκε σημαντικά μετά το 1970. Ο σκοπός τότε της παραγωγής τους ήταν να λειτουργήσουν σαν εναλλακτική επιλογή έναντι του βουτύρου και των άλλων ζωικών λιπών. Εδώ να πούμε ότι η πιο σημαντική διαφορά μεταξύ κορεσμένου λίπους που είναι κυρίως ζωικής προέλευσης και του ακόρεστου λίπους που είναι κυρίως φυτικής προέλευσης, είναι ότι τα κορεσμένο λίπος είναι σε στερεά μορφή και το ακόρεστο λίπος είναι σε υγρά ή ημίρρευστη μορφή σε συνήθεις θερμοκρασίες περιβάλλοντος.
Επομένως τα «trans» λιπαρά οξέα διευκολύνουν την σύγχρονη βιομηχανία στην παραγωγή τέτοιου είδους προϊόντων όπως είναι οι μαργαρίνες που είναι από την μια φυτικής προέλευσης, αλλά σε μια μορφή εντελώς διαφορετική από τα άλλα φυτικά έλαια. «Τrans» λιπαρά οξέα περιέχονται πια σε μεγάλο μέρος προϊόντων που τα αγοράζουμε αλόγιστα μη γνωρίζοντας τους κινδύνους, όπως είναι τα μπισκότα, τα crackers, διάφορα αρτοσκευάσματα, κρουασάν, πατατάκια, γαριδάκια, γλυκά, τηγανητά φαγητά κλπ τροφές που είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στον παιδικό πληθυσμό.
Ποιες είναι όμως οι επιπτώσεις των «trans» λιπαρών οξέων στην υγεία μας;
Από πολλές, διαφορετικές και αξιόπιστες επιδημιολογικές μελέτες προκύπτει ότι τα «trans» λιπαρά οξέα, έχουν μεγάλη συμμετοχή στην αύξηση των ισχαιμικών περιστατικών εδώ και πολλά χρόνια. Έχει τεκμηριωθεί πλέον επιστημονικά ότι η κατανάλωση «trans» λιπαρών οξέων μειώνει τα επίπεδα της HDL της «καλής» χοληστερόλης και αυξάνει τα επίπεδα της LDL της «κακής» χοληστερίνης. Το αρνητικό και επιβλαβές αυτό αποτέλεσμα για την υγεία μας είναι πιο έντονο σε οξύτητα από το ανάλογο που μας προκαλούν τα κορεσμένα λίπη. Πρόσφατη μελέτη απέδειξε ότι η κατανάλωση των «trans» λιπαρών οξέων επηρέασε δυσμενέστερα τόσο τον Αθηρωματικό Δείκτη, τον λόγο δηλαδή ολικής χοληστερόλης προς HDL χοληστερόλης, όσο και την συνολική καρδιακή και αγγειακή λειτουργία.
Λόγω του τεκμηριωμένου και ορατού από χρόνια κινδύνου από τα «Τrans» λιπαρά οξέα, επιστημονικές ομάδες όπως Παιδίατροι, Διαιτολόγοι, Καρδιολόγοι κλπ, μεμονωμένοι λειτουργοί της υγείας, αλλά και μεγάλοι οργανισμοί υγείας όπως ο FDA, έχουν αναλάβει πρωτοβουλία και απαιτούν την αναγραφή της περιεκτικότητας των «trans» λιπαρών οξέων στα τυποποιημένα προϊόντα. Όχι βέβαια μόνο σε συνολικό λίπος, σε κορεσμένο και σε ακόρεστο, αλλά και σε «Τrans» λιπαρά οξέα, μέχρι να γίνει η πλήρης αντικατάστασή τους από λίπη, που θα είναι λιγότερο επιβλαβή για την υγεία μας. Μέχρι τότε τουλάχιστον πρέπει να γνωρίζουμε αν τα προϊόντα που αγοράζουμε περιέχουν απ αυτή την επιβλαβή κατηγορία λιπαρών και σε ποιο ποσοστό τα περιέχουν για να λειτουργεί σωστά και το κριτήριο της επιλογής μας. Τώρα πια κυκλοφορούν στο εμπόριο μαργαρίνες «trans free» όπως αποκαλούνται, οι οποίες όχι μόνο δεν περιέχουν «Τrans» λιπαρά οξέα αφού περιορίζεται η χρήση υδρογονωμένων λιπών, αλλά είναι σχετικά χαμηλές σε περιεκτικότητα και σε κορεσμένα λίπη. Ταυτόχρονα δυναμώνει η φωνή των επιστημόνων που συνιστούν αποκλειστικά τη χρήση του ελαιολάδου σαν την ιδανικότερη επιλογή και σαν αντιστάθμισμα για την υγεία μας στην εποχή των «trans» λιπαρών οξέων, των διοξινών και για ότι άλλο αρνητικό απορρέει από λοιπούς διατροφικούς κινδύνους που μας απειλούν.
