Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία: έρευνα για τη στοματική υγεία
Συγγραφείς: Αθανάσιος Κατσίκης, Αικατερίνη Καββαδία & Κωνσταντίνος Ουλής Γράφτηκε στις ,
Το στόμα μας επιτρέπει να μιλάμε, να γελάμε, να φιλάμε, να γευόμαστε, και να διατρεφόμαστε, στοιχεία πολύ σημαντικά για την ύπαρξη μας και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, ενώ έχει βρεθεί ότι η στοματική υγεία επηρεάζει σε μία στενή και αμφίδρομη σχέση και τη γενική υγεία των ατόμων.
Ωστόσο, η πλειοψηφία των ενηλίκων, έχει επισκεφθεί ελάχιστες φορές τον οδοντίατρο και έχει δαπανήσει λιγότερα από 50 ευρώ για οδοντιατρικές υπηρεσίες!
Η επιδημιολογική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της πρώτης τριετίας του «Προγράμματος Προαγωγής και Καταγραφής της Στοματικής Υγείας του Ελληνικού Πληθυσμού», έδειξε ότι η χώρα μας παρουσιάζει σαφή στασιμότητα, ή ακόμη και επιδείνωση της στοματικής κατάστασης των Ελλήνων, όσον αφορά την έκταση και τη βαρύτητα των νόσων της τερηδόνας και της περιοδοντικής νόσου. Τα προβλήματα αυτά βρέθηκε ότι επηρεάζουν περισσότερο συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού και παρουσιάζονται με μια ανισοκατανομή που έχει να κάνει με:
Ανισότητες στην έκταση, βαρύτητα και αντιμετώπιση των αναγκών, όταν:
• Η έκταση της τερηδόνας και της περιοδοντίτιδας προσβάλει περισσότερο, τα άτομα που ζουν στις μικρότερες πόλεις, τις αγροτικές περιοχές και τα άτομα με χαμηλότερο εκπαιδευτικό και οικονομικό επίπεδο.
• Οι ανάγκες αυτές μένουν αθεράπευτες, κατά 50% στους έφηβους και ενήλικες και στο σύνολο τους σχεδόν στα πεντάχρονα (87%) και στην τρίτη ηλικία (92%) με αποτέλεσμα την επιδείνωση όλων των δεικτών από ηλικία σε ηλικία που καταλήγουν σε περιοδοντίτιδα στους ενήλικες και απώλεια δοντιών στην τρίτη ηλικία γιατί η θεραπεία που ακολουθούν όταν την επιζητούν είναι η χειρότερη (εξαγωγές) ως οικονομικότερη.
• Την αποκατάσταση των αναγκών αφού μόνο ο ένας στους τρεις ενήλικες αγροτικών περιοχών και χαμηλότερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου φέρει προσθετική εργασία και ο ένας στους τρεις επισκέπτεται τον οδοντίατρο για έλεγχο και πρόληψη και με 31% στη κάτω και 41% στην άνω γνάθο να έχουν χάσει όλα τους τα δόντια και φέρουν ολικές οδοντοστοιχίες,
Κι αυτά γιατί υπάρχουν:
Aνισότητες στη πρόσβαση, τη χρήση και την ασφαλιστική κάλυψη των χρηστών σε σχέση με:
• Τον Φορέα Παροχής Υπηρεσιών
Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων , επισκέπτεται κυρίως τα ιδιωτικά ιατρεία (84,7% εφήβων, 92,5% ενηλίκων, 81,7% υπερηλίκων). Ενώ, τους δημόσιους φορείς παροχής υπηρεσιών επιλέγουν κυρίως υπερήλικες (14,6%) και άτομα με κατώτερη εκπαίδευση, σε αντίθεση με το 1,8% μόνο των ατόμων με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών.
• Τους Λόγους μη χρήσης υπηρεσιών
Το υψηλό κόστος και η ανεπαρκής ασφαλιστική κάλυψη επηρεάζουν αρνητικά την προτίμηση των ενηλίκων και των υπερηλίκων προς τον ιδιωτικό τομέα.
Η ποιότητα και το εύρος των υπηρεσιών, η γραφειοκρατία και η ανεπαρκής ασφαλιστική κάλυψη αναδεικνύονται στους σημαντικότερους λόγους μη χρήσης των οδοντιατρικών υπηρεσιών στο δημόσιο τομέα, σε ποσοστά που κυμαίνονταν από 55%- 95%.
• Τη Συχνότητα χρήσης υπηρεσιών
Η πλειοψηφία των εφήβων (51,6%) κάνει χρήση των οδοντιατρικών υπηρεσιών αραιά και κυρίως για έλεγχο (57,6%) και πόνο (20%), ενώ οι ενήλικες για έλεγχο (36,2%) και αποκατάσταση (35,6%) και οι υπερήλικες για πόνο (21,8%) αλλά και για αποκατάσταση (62,4%).
• Το είδος του ασφαλιστικού φορέα και την έλλειψη κονδυλίων και χρηματοδότησης μέσω των ασφαλιστικών ταμείων,
τα οποία φαίνεται ότι είναι καθοριστικά στη χρήση των υπηρεσιών και τη μη αντιμετώπιση των αναγκών του πληθυσμού που αντανακλάται από το γεγονός ότι αν και όλοι έχουν ανάγκες θεραπείας, οι ανασφάλιστοι έχουν 2 έως και 5 φορές περισσότερες εξαγωγές και ανάγκες προσθετικής αντικατάστασης δοντιών από ότι έχουν οι ασφαλισμένοι στο Δημόσιο ή στο Ι.Κ.Α
Όπως προέκυψε από την έρευνα, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θα έκανε συχνότερη χρήση των ιδιωτικών οδοντιατρικών υπηρεσιών, εάν το ταμείο κάλυπτε υψηλότερο ποσοστό των δαπανών.
Σχεδόν το 50% του πληθυσμού (ασφαλισμένοι Ο.Γ.Α. και Ο.Α.Ε.Ε.) δεν έχει καμία σχεδόν κάλυψη οδοντιατρικής φροντίδας, ενώ το υπόλοιπο 50% (κυρίως ασφαλισμένοι του Ι.Κ.Α.) έχουν περιορισμένη κάλυψη και πρόσβαση σε χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις το 1,23% των δημοσίων δαπανών υγείας διατίθεται για οδοντιατρική φροντίδα στην Ελλάδα, όταν στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 5 έως 10%. Σαν αποτέλεσμα της ελλιπούς χρηματοδότησης, το κάθε νοικοκυριό καλείται να επιβαρυνθεί το κόστος, με αποτέλεσμα το 33,98% των χρημάτων που πληρώνει για δαπάνες Υγείας να αφορούν την οδοντιατρική φροντίδα.
Συνολικά, από τα αποτελέσματα της μελέτης φάνηκε ότι ένα μεγάλο ποσοστό των οδοντιατρικών αναγκών μένει χωρίς αντιμετώπιση, ιδιαίτερα σε άτομα χαμηλότερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου και αγροτικών περιοχών, που δεν χρησιμοποιούν το δημόσιο τομέα λόγω προβλημάτων και τον ιδιωτικό τομέα λόγω κόστους.
Ανισότητες ως προς την ικανοποίηση από την χρήση των οδοντιατρικών υπηρεσιών σε σχέση με :
• Την ηλικία, κατά την οποία ενώ οι έφηβοι είναι σε γενικό επίπεδο ικανοποιημένοι από τη χρήση των οδοντιατρικών υπηρεσιών (8,5), οι ενήλικες να είναι λιγότερο ικανοποιημένοι (6,3) και να χειροτερεύει ακόμα περισσότερο στους υπερήλικες με 5,1
• Την ασφαλιστική ή μη κάλυψη των ατόμων, κατά την οποία τα ανασφάλιστα άτομα δήλωσαν 3,5 (το 1 σημαίνει καθόλου ικανοποιημένος και το 10 απόλυτα ικανοποιημένος), ενώ οι ασφαλισμένοι στο ΤΣΑΥ δήλωσαν 8. Η διαφορά της ανισότητας όσον αφορά την ικανοποίηση από τις οδοντιατρικές υπηρεσίες είναι 4,5 μονάδες.
• Το επίπεδο εκπαίδευσης , που έδειξε ότι άτομα που αποφοίτησαν από το δημοτικό (κατώτερη εκπαίδευση) βαθμολόγησαν την ικανοποίηση τους με μέση τιμή 4,6, ενώ άτομα με μεταπτυχιακό τίτλο είχαν μέση τιμή 7.
• Το εισόδημα, που έδειξε ότι άτομα με εισόδημα κάτω των 500€ βαθμολόγησαν την ικανοποίηση τους με 2,7. Αντίθετα, άτομα με εισόδημα άνω των 3000€ δήλωσαν μέση τιμή ικανοποίησης από τις οδοντιατρικές υπηρεσίες 9,2. Η ικανοποίηση αυξήθηκε κατά 6,5 μονάδες από την χαμηλή εισοδηματική τάξη στην υψηλή.
Και όλα αυτά βρέθηκε ότι επηρεάζουν:
Τη σχετιζόμενη με την στοματική υγεία ποιότητα ζωής
Όλες οι ηλικιακές ομάδες, δήλωσαν ότι η ποιότητα της ζωής τους επηρεάζεται από την στοματική τους υγεία, και ιδιαίτερα η ομάδα των υπερηλίκων. Η επίδραση αυτή αφορά ιδιαίτερα στον περιορισμό των δραστηριοτήτων, στην ψυχολογική κατάσταση (δυσφορία), τη σωματική ανικανότητα και την κοινωνική ανικανότητα, κυρίως των υπερηλίκων.
Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων, εκτιμά ως καλή την κατάσταση της στοματικής του υγείας (60,6% των εφήβων και 53,8% των ενηλίκων), όλες οι ηλικιακές ομάδες θεωρούν ότι βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με την γενική τους υγεία.
Ενώ βρέθηκαν και οι ακόλουθες ανισότητες της σχετιζόμενης με την στοματική υγεία ποιότητας ζωής σε σχέση με:
Το επίπεδο μόρφωσης, σύμφωνα με το οποίο άτομα με κατώτερο επίπεδο μόρφωσης έδειξαν ότι η σχετιζόμενη με τη στοματική τους υγεία ποιότητα ζωής είναι χαμηλότερη (τιμή δείκτη16,2) από τα άτομα που είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου οι οποίοι είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής (τιμή δείκτη 11,9).
Την εισοδηματική τάξη των ατόμων, η οποία επηρεάζει την ποιότητα ζωής τους που σχετίζεται με την στοματική υγεία. Συγκεκριμένα, άτομα με χαμηλό εισόδημα (κάτω από 500€) δήλωσαν χαμηλή ποιότητα ζωής, με μέση τιμή 16,9, ενώ αντίθετα, άτομα με υψηλό εισόδημα (άνω των 3000€) σημείωσαν 7,9., δηλαδή παρατηρείται διαφορά 9 μονάδων.
Τα παραπάνω στοιχεία δόθηκαν στην δημοσιότητα, από την Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία σε Συνέντευξη Τύπου, που διεξήχθη σήμερα (2/2/2011), για την παρουσίαση μεγάλης έρευνας, με θέμα Διερεύνηση των Ανισοτήτων και της Ικανοποίησης των Χρηστών από τις Οδοντιατρικές Υπηρεσίες και Σχέση της Στοματικής Υγείας με την Ποιότητα της Ζωής των Ελλήνων, που διεξήχθη την τριετία 2006-2009, στο πλαίσιο του Προγράμματος Προαγωγής και Καταγραφής της Στοματικής Υγείας του Ελληνικού Πληθυσμού , που υποστηρίζεται από την Colgate.
Ομιλητές ήταν οι κ.κ. Αθανάσιος Κατσίκης, Πρόεδρος Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, Κωνσταντίνος Ουλής, Επιστημονικός Υπεύθυνος, Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδοδοντιατρικής, Αικατερίνη Καββαδία, Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδοδοντιατρικής και Ιωάννης Υφαντόπουλος, Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, καθώς και ο Γενικός Διευθυντής της Colgate-Palmolive Hellas κ. Βαγγέλης Σπυριδάκος.
Παράλληλα, οι ομιλητές παρουσίασαν τις δράσεις του νέου προγράμματος Καταγραφής και Προαγωγής της Στοματικής Υγείας του Ελληνικού Πληθυσμού, για την τριετία 2010-2013, που περιλαμβάνουν ένα σημαντικό Πρόγραμμα Αγωγής Στοματικής Υγείας με τη μέθοδο Βιωματικής Μάθησης.
Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που μέσω της ενημέρωσης και της διαμόρφωσης ή τροποποίησης συμπεριφορών των ατόμων, στοχεύει στη διατήρηση ή βελτίωση της υγείας τους. Βασίζεται σε παιδαγωγικές τεχνικές όπως: παιχνίδια, role plays, θεατρικά, καλλιτεχνικές δημιουργίες, αφήγηση ιστοριών κτλ.
Οι ηλικίες 9-12 και 13-15, διαπιστώθηκε ότι έχουν τα περισσότερα προβλήματα στοματικής υγείας (τερηδόνα και ουλίτιδα), γι’ αυτό και αποτελούν τις ηλικίες- στόχο, για την υλοποίηση του προγράμματος. Το πρόγραμμα υλοποιείται από τους εκπαιδευτικούς, στην αίθουσα (στις αντίστοιχες ηλικιακές ομάδες), σε συνεργασία με τους Οδοντιατρικούς Συλλόγους και την Οργανωτική Επιτροπή Συντονισμού και Εφαρμογής.
Σημειώνεται ότι μέσω του Προγράμματος Καταγραφής και Προαγωγής της Στοματικής Υγείας του Ελληνικού Πληθυσμού, που σχεδίασε και υλοποίησε η Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία, με την υποστήριξη της Colgate, εκπονήθηκε ο πρώτος επιδημιολογικός χάρτης στην Ελλάδα και θεσπίσθηκε ο Νοέμβριος ως Μήνας Στοματικής Υγείας. Επίσης στο πλαίσιο του προγράμματος, από το 2001 έως και σήμερα, έχουν εκπαιδευθεί περισσότερα από 300.000 παιδιά σε θέματα που αφορούν στη σωστή στοματική υγιεινή.
H συνεισφορά της Colgate στο χώρο της στοματικής υγείας έχει αρχίσει ήδη από το 1873, έτος δημιουργίας του πρώτου εργαστηρίου ερευνών της εταιρείας, οπότε και ξεκινά να δημιουργεί εξειδικευμένα προϊόντα που συμβάλλουν αποφασιστικά στην βελτίωση της υγείας του στόματος.
