ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ
Συγγραφέας Ιωάννης Μπουκοβίνας Γράφτηκε στις ,
Τι πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με την γονιμότητα και τον καρκίνο
Θεραπείες που είναι τοξικές για τις γονάδες, όπως τα περισσότερα είδη της χημειοθεραπείας μπορεί να επηρεάσουν την γονιμότητά των ασθενών, θέμα το οποίο πολλοί ογκολόγοι δεν συζητούν με τους ασθενείς τους πριν ξεκινήσουν θεραπείες αυτού του είδους.
Θέματα που αφορούν την γονιμότητα συζητούνται με τους ασθενείς πριν την έναρξη θεραπείας;
Σε δύο πρόσφατες μελέτες, καταγράφηκε ότι μόνο 57% των ασθενών στο πρώτο δείγμα και 60% στο δεύτερο θυμήθηκαν ότι κάποιος στην ιατρική ομάδα τους συζήτησε την γονιμότητα σε σχέση με τον καρκίνο, αν και όλοι οι ερωτηθέντες ασθενείς που είχαν διαγνωσθεί ως καρκινοπαθείς ήσαν κάτω των 40 ετών.
Τι είδους επιλογές υπάρχουν για τους άντρες;
Η τράπεζα σπέρματος είναι ένας από τους πιο εύκολους τρόπους για τους άντρες με καρκίνο, να διατηρήσουν τις πιθανότητες που έχουν ν’ αποκτήσουν παιδιά. Δυστυχώς, μόνο 25% των ανδρών που μπορούν να καταθέσουν στην τράπεζα σπέρματος επωφελούνται της ευκαιρίας, και από αυτούς που πράγματι επιλέγουν να το πράξουν, μόνο 10% χρησιμοποιούν το σπέρμα για γονιμοποίηση.
Τι είδους επιλογές υπάρχουν για τις γυναίκες;
Για τις γυναίκες δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο με την τράπεζα σπέρματος. Η πλέον αξιόπιστη επιλογή για τις γυναίκες, εφόσον έχουν σύζυγο ή είναι πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν σπέρμα δότη, είναι ο κύκλος της τεχνητής γονιμοποίησης (διέγερση ωορρηξίας, γονιμοποίηση ωαρίων και ψύξη εμβρύων) πριν την έναρξη χημειοθεραπείας, ή ακτινοβολίας της λεκάνης. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό επιτυχίας εάν επιθυμούν αργότερα να χρησιμοποιήσουν τα έμβρυα για να καταστούν έγκυες.
Υπάρχει επίσης όλο και μεγαλύτερη επιτυχία με την κατάψυξη μη γονιμοποιημένων ώριμων ωαρίων για γυναίκες δίχως συντρόφους. Οι γυναίκες αυτές μπορούν να περάσουν από τον κύκλο διαδικασίας της τεχνητής γονιμοποίησης, να συλλέξουν πολλαπλά ώριμα ωάρια και να τα καταψύξουν με την ελπίδα ότι εφόσον αργότερα αποκτήσουν σχέση και θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν. Μιά πειραματική διαδικασία ή οποία όλο και περισσότερο θεωρείται δόκιμη είναι η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού προ της θεραπείας με την ελπίδα ότι αργότερα μπορεί να μεταμοσχευτεί στο σώμα της γυναίκας δημιουργώντας τόσο ορμόνες όσο και ώριμα ωοκύτταρα (ωά). Έμβρυα έχουν παραχθεί με επιτυχία από τον ιστό αυτού του είδους, αλλά δεν έχει ακόμα αναφερθεί τοκετός ή διαδικασία γέννησης.
Όσον αφορά γυναίκες με καρκίνο του μαστού οι οποίες εκφράζουν φόβους μπαίνοντας στο κύκλο διαδικασίας τεχνητής γονιμοποίησης με αποτέλεσμα υψηλά επίπεδα παραγωγής ορμονών, μια νέα μέθοδος ωοθηκικής διέγερσης χρησιμοποιεί ταμοξιφένη επιπρόσθετα με τις συνήθεις IVF (In Vitro Fertilization = τεχνητή γονιμοποίηση) ορμόνες, ελπίζοντας ότι έτσι μπλοκάρονται τα οιστρογόνα και δεν εισέρχονται σε οιαδήποτε κύτταρα του μαστού που δεν έχουν υποστεί θεραπεία κατά του καρκίνου.
Παρόλα αυτά δεν είναι σαφές πόσες γυναίκες έχουν ενημερωθεί σχετικά με όλες αυτές τις πιθανότητες πριν την έναρξη αντικαρκινικής θεραπείας. Επίσης παραμένει απροσπέλαστος φραγμός για πολλές γυναίκες η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης για τις μεθόδους βοηθητικής αναπαραγωγής. Τέλος κάποιες από τις μεθόδους αυτές είναι πολύ δύσκολο να γίνουν στην Ελλάδα
Υπάρχουν επιλογές για εκείνους οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί θεραπεία;
Η απάντηση είναι ναι. Άνδρες και γυναίκες μπορούν κάλλιστα να χρησιμοποιήσουν διάφορες μεθόδους γονιμοποίησης όπως είναι για παράδειγμα η τεχνητή γονιμοποίηση. Για όσους δεν διαθέτουν πλέον σπέρμα και για όσες δεν παράγουν ωάρια, υπάρχει μία νέα εναλλακτική μέθοδος η οποία ονομάζεται αναπαραγωγή μέσω τρίτων.
Σε ένα ζευγάρι όπου ο άνδρας έχει καρκίνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σπέρμα από δότη. Η μέθοδος αυτή δεν είναι καθόλου δαπανηρή σε σχέση με όλες τις άλλες μεθόδους και θεραπείες γονιμότητας. Οι δότες αξιολογούνται με βάση την υγεία τους, την γενετική τους ιστορία, τις ενδεχόμενες μεταδοτικές σεξουαλικές ασθένειες από εμπορικές τράπεζες σπέρματος. Μια υγιής γυναίκα ηλικίας κάτω των 35 ετών ενδέχεται να μείνει έγκυος μέσα σε τρεις έως έξι μήνες. Δωρεά ωαρίου για μία γυναίκα η οποία είχε καρκίνο είναι μία πιο ακριβή περίπτωση. Πρώτον είναι τα έξοδα του γιατρού ο οποίος θα χειριστεί την διαδικασία τεχνητής γονιμοποίησης. Μετά, εκτός και εάν είναι μέλος της οικογένειας ή φίλη, η εθελόντρια συνήθως αμείβεται.
Και πάλι η ασφάλεια είναι το πρόβλημα και για τις δυο περιπτώσεις. Η πολιτεία καλύπτει κάποια έξοδα και μετά από αρκετή γραφειοκρατική ταλαιπωρία.
Σχετικά με την υιοθεσία;
Η υιοθεσία για όσους επιζούν από τον καρκίνο είναι μία περίπλοκη υπόθεση. Στην περίπτωση διεθνούς υιοθεσίας ορισμένες χώρες είναι περισσότερο φιλικά διακείμενες προς τον καρκίνο από άλλες. Πολλές χώρες θέτουν ως όρο ότι ο υποψήφιος γονέας βρίσκεται τουλάχιστον πέντε χρόνια εκτός θεραπείας, ή οφείλει να παρουσιάσει μία επιστολή γραμμένη από τον ογκολόγο η οποία αναφέρει ρητά ότι ή πρόγνωση είναι καλή και κατά πάσα πιθανότητα θα έχει μία κανονική έκταση ζωής.
Πολλές υιοθεσίες στις Ηνωμένες Πολιτείες γίνονται από τις φυσικές μητέρες σε σύνδεση με τους θετούς γονείς μέσω δικηγόρου ο οποίος δρα ως μεσολαβητής. Τα ζευγάρια που πρόκειται να υιοθετήσουν ανησυχούν για το αν η φυσική μητέρα θα αλλάξει γνώμη μετά το πέρας της εγκυμοσύνης. Προφανώς λίγες μητέρες θα δώσουν το μωρό τους σε κάποιον ο οποίος έχει υποστεί καρκίνο. Εγχώρια γραφεία υιοθεσίας είναι επίσης δυνατόν να κάνουν διακρίσεις εις βάρος καρκινοπαθών επιζώντων αν και δεν είναι πρόθυμα να δηλώσουν τα κριτήριά τους δημόσια. Παρόλα αυτά πολλοί επιζώντες καρκινοπαθείς καταφέρνουν να προβούν σε υιοθεσία είτε από εγχώρια ή από διεθνή πηγή.
Μία άλλη εναλλακτική λύση είναι η υιοθεσία ενός παιδιού με ιδιαίτερες ανάγκες. Όμως, με δεδομένη την οικονομική επιβάρυνση και το θέμα υγείας των νέων που έχουν επιζήσει από τον καρκίνο, είναι τελείως φυσικό να μην έχουν τα μέσα για να αντιμετωπίσουν τις επιπρόσθετες φυσικές ή συναισθηματικές ανάγκες αυτών των παιδιών.
Στην Ελλάδα για αυτό το θέμα υπάρχει απόλυτο κενό.
Οι νεαροί επιζώντες από καρκίνο νιώθουν αρκετά υγιείς για να εκτελέσουν γονικά καθήκοντα;
Στις έρευνες περισσότεροι από το 90% των επιζώντων απάντησαν «Ναι». Μόνο μία μειοψηφία, λιγότεροι από το 20% ένοιωσαν ότι ο καρκίνος είχε παίξει αρνητικό ρόλο σχετικά με την ικανότητά τους να εμπλακούν σε σχέσεις και οικονομικά θέματα σημαντικά για να γίνουν γονείς.
Γενικά τα άτομα τα οποία έχουν υποστεί καρκίνο συχνά νοιώθουν πολύ πιο κοντά στην οικογένειά τους και εκτιμούν την οικογένεια ακόμη περισσότερο. Και όπως αναμενόταν όταν τους τέθηκε η ερώτηση σχεδόν όλοι οι επιζήσαντες ένοιωσαν πως η εμπειρία τους με τον καρκίνο θα τους έκανε ακόμα καλλίτερους ως γονείς.
