Άσθμα
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Τι είναι το άσθμα
Το άσθμα είναι ένα συχνό και χρόνιο νόσημα που χαρακτηρίζεται από επεισόδια δύσπνοιας τα οποία οφείλονται στην περιοδική απόφραξη των αεραγωγών, δηλαδή των σχηματισμών εκείνων που είναι υπεύθυνοι για τη μεταφορά του αέρα στους πνεύμονες.
Ποσο συχνό είναι το άσθμα
Η συχνότητα που το άσθμα προσβάλλει τον άνθρωπο διαφέρει από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα, η συχνότητα είναι 10% για τα παιδιά και 6% για τους ενήλικες. Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι γνώσεις μας πάνω στο νόσημα αυτό αυξάνονται και η φαρμακευτική αντιμετώπιση βελτιώνεται, η επίπτωσή του συνεχίζει να αυξάνεται.
Ποια είναι η αιτία του άσθματος
Στο άσθμα εκείνο που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι μια στένωση ή απόφραξη των αεραγωγών, δηλαδή των σωληνοειδών εκείνων σχηματισμών που μεταφέρουν τον αέρα από την ατμόσφαιρα στους πνεύμονες κατά την εισπνοή και απομακρύνουν τον αέρα από τους πνεύμονες στην ατμόσφαιρα κατά την εκπνοή. Η στένωση αυτή δε διατηρείται μόνιμα αλλά με τη λήψη του κατάλληλου φαρμάκου υποχωρεί. Ωστόσο, εάν το άσθμα δεν αναγνωριστεί ή δεν αντιμετωπιστεί σωστά, με την πάροδο του χρόνου, οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις έχουν σαν αποτέλεσμα να αλλάζει η δομή των αεραγωγών αυτών και, συνεπώς, να δημιουργούνται μόνιμα προβλήματα. Οι παράγοντες που προκαλούν τη στένωση των αεραγωγών είναι η φλεγμονή, δηλαδή ο ερεθισμός της εσωτερικής επιφάνειας των αεραγωγών, η μεγάλη παραγωγή βλέννας από τον οργανισμό και η σύσπαση των μυών του τοιχώματος των αεραγωγών, με αποτέλεσμα το στένεμά τους. Για την εμφάνιση των φαινομένων αυτών ενοχοποιούνται τόσο γονιδιακοί παράγοντες, δηλαδή παράγοντες κληρονομικότητας, όσο και ειδικές συνθήκες του περιβάλλοντος, οι λεγόμενοι εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος.
Ποιοι είναι οι εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος, δηλαδή οι ειδικές εκείνες συνθήκες που μπορούν είτε να προκαλέσουν μια ασθματική κρίση είτε να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του άσθματος
Οι συχνότεροι από αυτούς είναι:
* Η σκόνη, η γύρη, οι τρίχες από τη γούνα των ζώων
* Ο καπνός του τσιγάρου, η ατμοσφαιρική ρύπανση
* Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος (π.χ. διάφορες λοιμώξεις)
* Η έντονη σωματική άσκηση
* Η εισπνοή κρύου αέρα
* Η χρήση ασπιρίνης
Οι παράγοντες εκείνοι που προκαλούν μια κρίση άσθματος διαφέρουν από άτομο σε άτομο, και μπορεί να είναι ένας ή περισσότεροι. Το γεγονός ότι ένα άτομο μπορεί να εμφανίζει ευαισθησία σε κάποιον εκλυτικό παράγοντα δε σημαίνει πως θα παρουσιάζει οπωσδήποτε ευαισθησία και στους υπόλοιπους.
Ποια είναι τα συμπτώματα του άσθματος
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα του άσθματος είναι το αίσθημα δύσπνοιας, ο βήχας και ένα αίσθημα σύσφιξης ή βάρους στο στήθος. Πολλές φορές, κυρίως κατά την εκπνοή μπορεί να ακούγεται ένας ήχος σαν σφύριγμα. Ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός ή να συνοδεύεται από κολλώδη απόχρεμψη. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι από πολύ ήπια έως πολύ σοβαρά και υποχωρούν άμεσα με τη λήψη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής. Σε πολύ σοβαρές κρίσεις μπορεί να διαπιστωθεί πολύ γρήγορη αναπνοή, συσπάσεις των μυών του λαιμού, ενώ τα σημεία του θώρακα που βρίσκονται ανάμεσα στις πλευρές μπορεί να εισέρχονται λίγο προς τα μέσα καθώς το άτομο αναπνέει. Σε ακόμη πιο σοβαρές περιπτώσεις, στις οποίες απαιτείται άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο, το άτομο φαίνεται να μελανιάζει, παρουσιάζει σύγχυση και μπορεί ακόμη και να χάσει τις αισθήσεις του.
Πώς καθορίζεται η βαρύτητα του άσθματος
Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τη συχνότητα των κρίσεων το άσθμα διακρίνεται σε τέσσερις βαθμίδες:
* Βαθμίδα 1: Διαλείπουσα νόσος. Τα συμπτώματα του άσθματος εμφανίζονται σπανιότερα από μία φορά την εβδομάδα και ο ασθενής είναι απολύτως φυσιολογικός το υπόλοιπο χρονικό διάστημα. Συμπτώματα κατά τη διάρκεια της νύχτας εμφανίζονται σπανιότερα από 2 φορές το μήνα.
* Βαθμίδα 2: Ήπια εμμένουσα νόσος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνότερα από μία φορά την εβδομάδα αλλά όχι κάθε μέρα. Συμπτώματα κατά τη διάρκεια της νύχτας εμφανίζονται συχνότερα από δύο φορές το μήνα. Ο ασθενής δεν παρουσιάζει συμπτώματα στο υπόλοιπο χρονικό διάστημα.
* Βαθμίδα 3: Μέτρια εμμένουσα νόσος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται κάθε ημέρα και μπορεί να επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου ή τον ύπνο του. Τα νυχτερινά συμπτώματα εμφανίζονται συχνότερα από μία φορά την εβδομάδα.
* Βαθμίδα 4: Σοβαρή εμμένουσα νόσος. Τα συμπτώματα είναι συνεχή με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η σωματική δραστηριότητα του ατόμου. Τα νυχτερινά συμπτώματα είναι συχνά.
Πώς ο γιατρός θα διαγνώσει το άσθμα
Άτομο που παρουσιάζει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να επισκεφτεί το γιατρό του για να αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει την πιθανότητα ενός υποκείμενου άσθματος. Ο γιατρός θα πάρει ένα πολύ προσεκτικό ιστορικό και κατόπιν θα προχωρήσει σε μια σειρά εξετάσεων, η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η λεγόμενη σπιρομέτρηση, αλλά και η μέτρηση της μέγιστης εκπνευστικής ροής (PEFR). Πολλές φορές, είναι απαραίτητο να γίνουν και ορισμένες δερματικές αλλεργικές δοκιμασίες με σκοπό να διαπιστωθεί ποιοι είναι οι εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος για το συγκεκριμένο ασθενή. Επίσης, ειδικές αιματολογικές εξετάσεις και ακτινογραφία θώρακα μπορεί να ζητηθούν.
Ποια είναι η θεραπεία του άσθματος
Η αντιμετώπιση του άσθματος διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τη βαρύτητα του νοσήματος. Από τη στιγμή που θα διαγνωστεί το άσθμα, είναι πολύ σημαντικό να αναγνωριστούν τα εκλυτικά αίτια για το συγκεκριμένο άτομο και να συστηθεί αποφυγή τους. Αυτό μπορεί συχνά να είναι δύσκολο και να σημαίνει αλλαγή του περιβάλλοντος εργασίας ή απομάκρυνση ενός αγαπημένου κατοικιδίου.
Η φαρμακευτική θεραπεία δε θεραπεύει οριστικά το άσθμα αλλά στοχεύει στο να θέσει τη νόσος υπό έλεγχο. Συγκεκριμένα, αποβλέπει στη βελτίωση των συμπτωμάτων και συνεπώς της ποιότητας ζωής του ατόμου, στην πρόληψη των κρίσεων και στη διατήρηση της λειτουργίας των πνευμόνων εντός φυσιολογικών ορίων. Όπως προαναφέρθηκε, η χορηγούμενη φαρμακευτική δεν είναι η ίδια για όλα τα άτομα που πάσχουν από άσθμα αλλά διαφέρει ανάλογα με τη βαρύτητα αυτού. Έτσι, σε πολύ ήπιες περιπτώσεις, η αποφυγή και μόνο των εκλυτικών παραγόντων μπορεί να είναι αρκετή. Γενικά, η φαρμακευτική αντιμετώπιση του άσθματος περιλαμβάνει δύο κατηγορίες φαρμάκων: τα βρογχοδιασταλτικά, τα οποία ανακουφίζουν άμεσα από τα συμπτώματα και τα αντιφλεγμονώδη τα οποία προφυλάσσουν από νέες κρίσεις. Τα περισσότερα φάρμακα για το άσθμα χορηγούνται με τη μορφή εισπνοών, με κατάλληλες συσκευές, στη χρήση των οποίων πρέπει να εκπαιδευτεί το άτομο προτού ξεκινήσει τη θεραπεία του, ειδικά εάν πρόκειται για παιδί. Επίσης, οι ασθματικοί ασθενείς είναι καλό να επαναλαμβάνουν το αντιγριππικό εμβόλιο κάθε φθινόπωρο και σε περίπτωση σωματικής άσκησης, αυτή πρέπει να ξεκινάει και να σταματάει αργά και όχι απότομα.
Γενικά, το άσθμα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, είναι ένα χρόνιο νόσημα και χρειάζεται αντιμετώπιση εφ’ όρου ζωής. Για το λόγο αυτό, απαιτείται στενή επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς και συχνή παρακολούθηση προκειμένου η νόσος να παραμένει υπό έλεγχο και να μην επηρεάζει το επίπεδο της ποιότητας ζωής του ατόμου.
