Άποιος διαβήτης
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Ο άποιος διαβήτης, δεν σχετίζεται με διαταραχές των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος, αλλά με εκδήλωση πολυουρίας, η οποία θυμίζει την αντίστοιχη συμπτωματολογία του διαβήτη (εξ ού η παλαιά του ονοματοδοσία).
Πρόκειται για μία παθολογική κατάσταση, κατά την οποία εμπλέκεται μία ειδική ορμόνη, η λεγομένη αντιδιουρητική. Διακρίνονται οι ακόλουθες δύο περιπτώσεις.
Α. Αδυναμία συνθέσεως της αντιδιουρητικής ορμόνης στον υποθάλαμο (κεντρικό νευρικό σύστημα) και ακολούθως έκκρισεώς της από τον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης (κεντρικός άποιος διαβήτης)
Β. Η αντιδιουρητική ορμόνη παράγεται μεν σε φυσιολογικά επίπεδα, πλήν όμως παρουσιάζεται ανεπαρκής δράση της πάνω στα κύτταρα των αθροιστικών σωληναρίων του νεφρού (νεφρογενής άποιος διαβήτης).
Η αντιδιουρητική ορμόνη ονομάζεται και βασοπρεσσίνη. Πρόκειται για είναι ένα κυκλικό εννεαπεπτίδιο (πεπτιδορμόνη), το οποίο παράγεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα, από τα νευρικά κύτταρα του παρακοιλιακού πυρήνα του υποθαλάμου. Οι νευρικές ίνες των συγκεκριμένων κυττάρων καταλήγουν στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης, απ΄ όπου εκκρίνεται στην κυκλοφορία του αίματος η ορμόνη αυτή. Το κύριο ερέθισμα για την έκκριση της αντιδιουρητικής ορμόνης από τον υποθάλαμο, αποτελεί η μεταβολή της ωσμωτικής πιέσεως του πλάσματος του αίματος. Τιμές ωσμωτικότητας μεγαλύτερες από 280 mosm \ kg (συνθήκες δίψας), διεγείρουν την απελευθέρωση της ορμόνης και επομένως την κατακράτηση ύδατος και τη συμπύκνωση των ούρων.
Είτε πρόκειται για αδυναμία συνθέσεως και εκκρίσεως της αντιδιουρητικής ορμόνης, είτε πρόκειται για ανεπαρκή δράση της συγκεκριμένης ορμόνης πάνω στα υπεύθυνα νεφρικά κύτταρα, το τελικά καταγραφόμενο αποτέλεσμα είναι η αδυναμία επαναρρόφησης ύδατος από τους νεφρούς. Έτσι, προκύπτει αποβολή μεγάλης ποσότητας αραιών ούρων, μείωση του όγκου του αίματος, στοιχεία αιμοσυμπυκνώσεως και εμφάνιση υπερνατριαιμίας.
Οι εξετάσεις πάνω στις οποίες θα στηριχθεί τόσο η διάγνωση της νόσου, όσο και ο διαχωρισμός του τύπου της (κεντρικός – νεφρικός), είναι οι ακόλουθες:
– Συλλογή και μέτρηση παραμέτρων ούρων 24ώρου
Αποτελεί μία ουσιαστική και απλή εξέταση εντοπισμού της νόσου. Εφ΄ όσον αποβάλλεται ημερήσιος όγκος ούρων μικρότερος των 3 λίτρων, με διατήρηση φυσιολογικής της ωσμωτικότητας του πλάσματος του αίματος, τότε η διαγνωστική κατεύθυνση στρέφεται προς άλλα αίτια πολυουρίας, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερασβεστιαιμία, η υποκαλιαιμία.
– Μέτρηση ωσμωτικότητας ούρων και πλάσματος.
Στον άποιο διαβήτη, η ωσμωτικότητα των ούρων είναι χαμηλότερη από την ωσμωτικότητα του πλάσματος.
– Δοκιμασία στέρησης
Αποτελεί την κυριότερη δοκιμασία και γίνεται πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση. Η ιατρική επίβλεψη είναι απαραίτητη προκειμένου να αποτραπεί η αφυδάτωση και η υπόταση, αλλά και να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ψυχογενούς πολυδιψίας. Η δοκιμασία αυτή διαρκεί 12-18 ώρες και μετράται ανά 2ωρο το σωματικό βάρος, η ωσμωτικότητα του πλάσματος και των ούρων, το ειδικό βάρος και η ποσότητα των ούρων.
– Για τη διαφορική διάγνωση κεντρικού και νεφρογενή άποιου διαβήτη, πραγματοποιείται η δοκιμασία βασοπρεσσίνης.
Μετά τη χορήγηση της ορμόνης, εάν μεν η νόσος είναι κεντρικής προέλευσης αυξάνεται η ωσμωτικότητα των ούρων περισσότερο από 50%, ενώ εάν είναι νεφρικής αιτιολογίας, η ενδεχόμενη αύξηση της ωσμωτικότητας είναι πάντα μικρότερη του 50%.
– Προσδιορισμός των επιπέδων της Αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH).
Αξιόπιστα γίνεται με ραδιοανοσομετρική μέθοδο. Tα επίπεδα της ορμόνης θα είναι φυσιολογικά ή αυξημένα, στο νεφρογενή άποιο διαβήτη μετά από στέρηση ύδατος και ελαττωμένα, στον κεντρικό.
