Μανούλα, πονάει η κοιλιά μου
Συγγραφέας Ιωάννα Παναγιώτου Γράφτηκε στις ,
Η θέα ενός παιδιού που πονά σίγουρα δεν αφήνει ασυγκίνητο κανέναν μας. Ωστόσο πολλες φορές η ηλικία του παιδιού και το σημείο στο οποίο πονά δημιουργούν προβληματισμό τόσο στους γονείς όσο και στον παιδιάτρο. Ο πόνος στην κοιλιακή χώρα είναι συχνός και πολλές φορές έντονος. Η παιδίατρος-γαστρεντερολόγος Ιωάννα Παναγιώτου δίνει χρήσιμες πληροφορίες για το πως πρέπει να αντιδρούμε κάθε φορά που το παιδί μας πονά.
Οι πόνοι στην κοιλιά είναι ένα συχνό πρόβλημα της παιδικής ηλικίας, και απαντά στο 10-15% των παιδιών 4-16 ετών. To σύμπτωμα αυτό, συνήθως δεν επηρεάζει τη φυσιολογική δραστηριότητα, και δεν απαιτεί ιατρική υποστήριξη και παρακολούθηση.
Ποιοι πόνοι στην κοιλιά απασχολούν και προβληματίζουν.
Παροξυσμικός κοιλιακός πόνος στα παιδιά μεταξύ 4-16 ετών που επιμένουν περισσότερο από τρεις μήνες και επηρεάζουν την καθημερινή φυσιολογική δραστηριότητα
Οι πόνοι που πραγματικά προβληματίζουν τόσο το οικογενειακό περιβάλλον,
όσο και τους παιδίατρους, είναι αυτοί που διαρκούν περισσότερο από τρεις
μήνες και φαίνεται ότι επηρεάζουν σημαντικά, τις φυσιολογικές δραστηριότητες
και τη συμπεριφορά του παιδιού. Η διάγνωση του πόνου που λέγεται ‘λειτουργικός’
μπαίνει αφού αποκλεισθούν οργανικά αίτια.
Οι πόνοι αυτοί εκδηλώνονται σαν:
α) εντοπισμένοι παροξυσμικοί πόνοι (κυρίως γύρω από ομφαλό)
β) πόνοι που συνοδεύονται από δυσπεπτικά ενοχλήματα
γ) πόνοι που συσχετίζονται με διαταραχή της λειτουργίας του εντέρου
Ποια είναι η αφορμή του πόνου;
Η παθογένεια και αιτιολογία του ‘λειτουργικού’ πόνου στην κοιλιά είναι άγνωστη. Ο πόνος αυτός έχει ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης για κάθε παιδί, δεν μιμείται απαραίτητα κάποιο συγκεκριμένο κοινωνικό μοντέλο, δεν μιμείται εκδηλώσεις πόνου, προσώπου στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον και δεν χρησιμοποιείται σαν μέσο αποφυγής δυσάρεστης απασχόλησης από το παιδί.
Παρ’ όλα αυτά όμως συνοδεύεται από νοσηρότητα, που επηρεάζει την ψυχοκοινωνική συμπεριφορά, επιδρά σημαντικά στην παρακολούθηση των μαθημάτων και αρκετών άλλων δραστηριοτήτων όπως ο αθλητισμός, αλλά και επηρεάζει στην ψυχική ισορροπία της οικογένειας.
Μελέτες αναφέρουν ότι μόνο 1/10 παιδιά με τέτοιες εκδηλώσεις παρακολουθούν ανελλιπώς το σχολείο, ενώ απουσία από το σχολείο για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των πέντε ημερών παρατηρείται σε 28% των παιδιών.
Η αντιμετώπιση και συμπεριφορά του περιβάλλοντος συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση της νοσηρότητας. Το άγχος, ο πανικός, από τους γονείς, τους δασκάλους αλλά και από τους παιδίατρους, ενδυναμώνουν τον πόνο.
Φάρμακα, παραμονή στο σπίτι, παροχές από τους γονείς, θεωρούνται υπερβολικά. Ακόμη και το προσωπικό του σχολείου συμβάλλει στην παράταση των συμπτωμάτων όταν αναίτια στέλνει το παιδί στο σπίτι, και ο ιατρός όταν συνταγογραφεί φάρμακα, για ανακούφιση των συμπτωμάτων χωρίς λόγο.
Κλινικά χαρακτηριστικά του πόνου είναι η βαθμιαία έναρξή του, η διάρκεια μεγαλύτερη από μία ώρα παρατηρείται σε 50% των παιδιών, ενώ συνεχής πόνος παρατηρείται σε 10%.
Το παιδί δεν έχει την δυνατότητα να περιγράψει τον πόνο ο οποίος δεν επηρεάζει τον ύπνο και δεν το ξυπνάει. Είναι χαρακτηριστική η εικόνα του παιδιού που διπλώνεται, κάνει περίεργες γκριμάτσες, ενώ πολλές φορές ο πόνος συνοδεύεται από πονοκέφαλο, ωχρότητα και ναυτία.
Χαρακτηριστικά κοιλιακού πόνου (λειτουργικής αρχής)
Αρχίζουν βαθμιαία και διαρκούν Συνεχής πόνος περιγράφεται σε ποσοστό < 10%.
Δεν υπάρχει σαφής περιγραφή του πόνου και αντανακλά σε άλλες περιοχές
του σώματος.
Δεν υπάρχει συσχέτιση με συγκεκριμένη τροφή.
Δεν ξυπνά τα παιδιά την νύχτα.
Δεν συνοδεύεται από παθολογικό εργαστηριακό έλεγχο.
Έκλυση του πόνου ή υποτροπή παρατηρείται μετά από επώδυνα περιβαλλοντικά
ερεθίσματα.
Η αντιμετώπιση των πόνων λειτουργικής αιτιολογίας περιλαμβάνει αρχικά, την εφαρμογή κατάλληλων χειρισμών στο, και από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον.
Σημαντικό ρόλο παίζουν οι αξιόπιστες πληροφορίες από το ιστορικό, η διευκρίνιση, αξιολόγηση και απoδελτίωση των συμπτωμάτων.
Οι γονείς και οι δάσκαλοι, πρέπει να μάθουν να υποστηρίζουν το παιδί και όχι τον πόνο, και ο τρόπος ζωής και μέσα και έξω από την οικογένεια, να ευρίσκεται σε ισορροπία, παρά την κλινική εικόνα.
Τακτικές, όπως η ανελλιπής παρακολούθηση των μαθημάτων, η ανεξαρτητοποίηση του παιδιού, και λιγότερος πανικός και άγχος γύρω από το πρόβλημα θεωρούνται απαραίτητα στοιχεία στην αντιμετώπιση.
Φάρμακα θα δοθούν;
Η χορήγηση διαιτολογίου με φυτικές ίνες ή υπακτικών φαρμάκων φαίνεται να μην ανακουφίζει το παιδί, εκτός αν συνυπάρχει δυσκοιλιότητα. Η δυσαπορρόφηση υδατανθράκων μπορεί να ενισχύει τον πόνο.
Ο περιορισμός του γάλατος (λακτόζης-λακτάσης), των φρούτων (φρουκτόζης) και της σορβιτόλης, είναι δυνατόν να προκαλεί ύφεση.
Υπάρχει σημαντικά περιορισμένη εμπειρία από την μακροχρόνια χορήγηση αντισπασμωδικών φαρμάκων στην παιδιατρική. Φαίνεται όμως ότι τέτοιου είδους θεραπευτική τακτική, μπορεί να συμβάλλει στην παράταση των συμπτωμάτων.
Η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία δεν είναι ενδεδειγμένη αν και σε 50% των περιπτώσεων φαίνεται να βελτιώνει την κλινική εικόνα.
Ψυχολογική υποστήριξη απαιτείται σε παιδιά με άγχος, εικόνα κατάθλιψης ή χαμηλή αυτοεκτίμηση που ζουν σε περιβάλλον με προβλήματα συμπεριφοράς ή προσαρμογής στο κοινωνικό σύνολο, ή όταν υπάρχει αποτυχία στους πρώτους χειρισμούς προσέγγισης με απλούς τρόπους.
Η πρόγνωση των κοιλιακών πόνων είναι στην πλειονότητα ευνοϊκή. Προδιαθεσικοί παράγοντες για την καλή έκβαση αποτελούν η ηλικία έναρξης (> 6 ετών) συμπτώματα που διαρκούν λιγότερο από 6 μήνες, και ασφαλώς η διαβίωση σε ήρεμες οικογενειακές συνθήκες.
Το 30-50% θα παρουσιάσουν ύφεση των συμπτωμάτων έξι εβδομάδες μετά τη διάγνωση, το 30-50% θα έχουν παρεμφερή συμπτωματολογία και σαν ενήλικες που δεν επηρεάζει την δραστηριότητά τους, ενώ το 30% θα εκδηλώσουν άλλη συμπτωματολογία όπως κεφαλαλγία, αυχεναλγία και διαταραχές της έμμηνου ρύσης.
Φαίνεται όμως ότι τελικά, τα παιδιά με λειτουργικούς κοιλιακούς πόνους δεν έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης οργανικής νόσου όταν ενηλικιωθούν.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ‘Ευεξία και Διατροφή’ του Ελληνικού Ιδρύματος Γαστρεντερολογίας και Διατροφής
