Ο ήλιος του καλοκαιριού
Συγγραφέας Βασίλειος Κατσιμπούλας Γράφτηκε στις ,
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έρχονται ολοένα συχνότερα στο προσκήνιο και οι βλαβερές επιδράσεις του. Η αλόγιστη έκθεση στις ζεστές ακτίνες του ήλιου “ενοχοποιείται” για διάφορες παθήσεις. Χρειάζεται λοιπόν μεγάλη προσοχή, ενημέρωση και προστασία.
Από την αρχαιότητα ήδη οι άνθρωποι απέδιδαν στον (θεό) ήλιο μεγάλη σημασία όπως και τιμές. Ήταν πηγή ζωής, φωτός και θερμότητας. Γνώριζαν ωστόσο και την άλλη όψη του, την εχθρική και επικίνδυνη -φοβόντουσαν το θυμό και την τιμωρία του. Στην εποχή μας, τα πράγματα είναι περισσότερο αποσαφηνισμένα σχετικά με το ουράνιο αυτό σώμα, τόσο για τις ευεργετικές όσο και για τις βλαβερές του ιδιότητες. Γνωρίζουμε πλέον ότι οι ζεστές ακτίνες του ήλιου συμβάλλουν στην καλή κατάσταση του οργανισμού αλλά και στην διάθεσή μας. Οι ψυχολόγοι συνδέουν την ευχάριστη ή μελαγχολική διάθεσή μας από τις φωτεινές ή συννεφιασμένες ημέρες, αντίστοιχα. Ποιος δεν απολαμβάνει το χαλαρωτικό και θερμό άγγιγμά του, αδιακρίτως εποχής, αλλά και ιδιαίτερα το καλοκαίρι πλάι στο κύμα και τη θαλασσινή αύρα; Ή μήπως υπάρχει τίποτα πιο απολαυστικό για τα πιτσιρίκια να εξορμούν τις ηλιόλουστες ημέρες στην παιδική χαρά, την εξοχή, τη θάλασσα και την άμμο, πλημμυρισμένα από ενέργεια και ευεξία;
Αλλά και όσον αφορά την ανάπτυξη και καλή λειτουργία του οργανισμού, ο ήλιος αποδεικνύεται ένας πολύτιμος φίλος για όλους. Καταρχάς, είναι απαραίτητος προκειμένου να συντελεστεί μία από τις πιο σημαντικές βιοχημικές λειτουργίες στον οργανισμό κατά την παιδική ηλικία. Με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας ο οργανισμός μετατρέπει την προβιταμίνη D σε βιταμίνη D. Η συγκεκριμένη μετατροπή αποτρέπει καταρχήν την εμφάνιση ραχίτιδας αλλά και ενισχύει τον οργανισμό του παιδιού προκειμένου να αντιμετωπίσει διάφορες παθήσεις των οστών στην ενήλικη ζωή του (οστεοπόρωση, οστεομαλάκυνση κα). Κάποια από τα στοιχεία τα οποία απαιτούνται για τη βιοχημική αυτή λειτουργία προσλαμβάνονται και μέσω της τροφής. Και στην περίπτωση αυτή όμως οι ιδιότητες του ήλιου κρίνονται απαραίτητες διότι βοηθούν τον παιδικό οργανισμό να απορροφήσει το ασβέστιο που παίρνει με την τροφή και να το αξιοποιήσει σωστά ώστε να “χτίσει” ένα γερό και δυνατό σκελετό. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η ηλιακή ακτινοβολία έχει θεραπευτικές ιδιότητες και σε ορισμένες παθήσεις του δέρματος, όπως η ψωρίαση ή τα εκζέματα, καθώς επίσης και στην αρθρίτιδα και το άσθμα.
Οι ευεργετικές ιδιότητες του ήλιου επέρχονται, ωστόσο, υπό κάποιες προϋποθέσεις διότι η άμεση έκθεση στον ήλιο κρύβει σήμερα πολλούς κινδύνους. Ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους προέρχεται από την “τρύπα του όζοντος”. Το όζον είναι ένα αέριο άχρωμο με ιδιαίτερα έντονη οσμή και υπάρχει στη στρατόσφαιρα (σε ύψος δηλαδή που ξεπερνά τα 25.000 μέτρα από την επιφάνεια της γης). Η κύρια ιδιότητά του είναι ότι απορροφά τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Αποτελεί δηλαδή μια φυσική ασπίδα προστασίας του πλανήτη έναντι της ηλιακής ακτινοβολίας. Λειτουργεί ως ένα είδος προστατευτικής “ομπρέλας” η οποία αναχαιτίζει τις υπεριώδεις ακτίνες και επιτρέπει τη διέλευση της “καλής” ηλιακής ακτινοβολίας. Η αλόγιστη ανθρώπινη δραστηριότητα και η ρύπανση των τελευταίων δεκαετιών έχουν όμως επιδράσει καταστρεπτικά στο στρώμα του όζοντος. Έτσι, το όζον αραιώνει διαρκώς και αυτό σημαίνει ότι περιορίζεται η ικανότητά του να καταπολεμά τη βλαβερή ηλιακή ακτινοβολία. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι κάθε καταστροφή στο στρώμα του όζοντος κατά 1%, αντιστοιχεί σε βλαβερή επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας κατά 3%.
Εκτός από το όζον, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που δεχόμαστε, οπότε καλό είναι να τους γνωρίζουμε ώστε να μπορούμε να λάβουμε τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα. Η ώρα αποτελεί τον πλέον καθοριστικό από αυτούς. Η ηλιακή ακτινοβολία είναι πολύ πιο ισχυρή όταν ο ήλιος μεσουρανεί, ενώ η επίδρασή της υποχωρεί κατά τις πρωινές και απογευματινές ώρες -γι’ αυτό και ενδείκνυται η έκθεση στον ήλιο κατά τις ώρες αυτές. Οι καιρικές συνθήκες αποτελούν επίσης έναν παράγοντα ιδιαίτερα σημαντικό. Οι ακτίνες του ήλιου “δρουν” περισσότερο τις ηλιόλουστες ημέρες –μάλιστα όσο πιο υψηλή είναι η θερμοκρασία τόσο πιο δυνατές είναι οι υπεριώδεις ακτίνες. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι όταν η μέρα είναι συννεφιασμένη, μπορούμε να καθόμαστε άφοβα κάτω από τον ήλιο. Αντιθέτως, οι υπεριώδεις ακτινοβολίες διαπερνούν τα σύννεφα –που σε μας φαίνεται να λειτουργούν ως ένα φυσικό αντηλιακό- σε ποσοστό που φτάνει και το 80%. Η τοποθεσία στην οποία βρίσκεστε ενδέχεται να επηρεάζει την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεστε. Εάν για παράδειγμα αποφασίσετε να απολαύσετε τις θάλασσες και τις αμμουδιές μιας χώρας κοντά στον Ισημερινό, τότε οι πιθανότητες να πάθετε κάποιο έγκαυμα είναι αυξημένες διότι εκεί οι ακτινοβολίες είναι πολύ δυνατές. Κατά τον ίδιο τρόπο πιθανόν να εκτίθεστε όταν βρισκόσαστε σε περιοχή με μεγάλο υψόμετρο. Όσο πιο ψηλά βρίσκεστε τόσο αραιώνει η πυκνότητα της ατμόσφαιρας, άρα η ακτινοβολία είναι περισσότερη. (Γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσέχετε εξίσου την έκθεση στον ήλιο τόσο το καλοκαίρι στην παραλία όσο και το χειμώνα στο βουνό!).
Τι είναι οι υπεριώδεις ακτινοβολίες
Τις ακούμε συνεχώς διότι αναφέρονται ως οι πλέον επικίνδυνες από τις ακτίνες του ήλιου, αλλά και διότι αναγράφονται στα περισσότερα αντηλιακά σκευάσματα. Ήρθε λοιπόν η ώρα να τις “αποκαλύψουμε”.
Οι υπεριώδεις ακτίνες είναι μερικές μόνο από τις ακτίνες που εκπέμπονται από τον ήλιο. Φανταστείτε τον ήλιο σαν ένα σταθμό πυρηνικής ενέργειας μέσα στον οποίο παράγεται ένα ευρύ φάσμα ορατών και αόρατων ακτίνων. Από αυτές, όμως, μόνο τα τρία δισεκατομμυριοστά φτάνουν ως την επιφάνεια της γης. Από το σύνολο αυτών, το 48% είναι ορατές ακτίνες. Οι άλλες είναι αόρατες και διακρίνονται σε υπέρυθρες (ποσοστό 46% )και υπεριώδεις (6%). Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες (Ultra Violet όπως αποκαλούνται στην αγγλική γλώσσα) χωρίζονται σε τρεις υποκατηγορίες: UVA, UVB και UVC. Αυτές υποδεικνύονται από τους ειδικούς ως οι πλέον βλαβερές για το δέρμα διότι προκαλούν όχι μόνο εγκαύματα αλλά και άλλες σοβαρότερες δερματικές παθήσεις.
Οι ακτίνες UVA χαρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να διαπερνούν την επιδερμίδα σε ιδιαίτερα μεγάλο βάθος, χωρίς ωστόσο να προκαλούν εγκαύματα. Χάρη σ’ αυτές αποκτά η επιδερμίδα το μπρούτζινο χρώμα, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν του καλοκαιριού. Επειδή όμως φθάνουν έως και τις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος, ενδέχεται να προξενήσουν μεγάλη ζημιά στο κολλαγόνο και την ελαστίνη, τις ουσίες που μας χαρίζουν ένα λείο και χωρίς ρυτίδες δέρμα. Οι ακτινοβολίες UVA “ενοχοποιούνται” σημαντικά λοιπόν για την αφυδάτωση και την πρόωρη γήρανση του δέρματος, ενώ μακροχρόνια κάνουν τον οργανισμό περισσότερο ευάλωτο σε μολύνσεις και εκδήλωση διαφόρων καρκινοπαθειών στο δέρμα.
Οι ακτίνες UVB λέγονται ακτίνες μικρού μήκους διότι δεν διαπερνούν την επιδερμίδα σε μεγάλο βάθος. Δρουν δηλαδή στην εξωτερική στοιβάδα του δέρματος. Αυτό όμως δεν τους προσδίδει μικρότερη επικινδυνότητα. Μπορούν να καταστρέψουν τους ιστούς και τα κύτταρα του δέρματος και προξενούν εγκαύματα καθώς και δερματικούς καρκίνους. Οι τελευταίες από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου, οι ακτίνες UVC, θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνες διότι φιλτράρονται από το όζον και έτσι εμποδίζεται η διέλευσή τους στην επιφάνεια της γης. Το πρόβλημα της συνεχώς αυξανόμενης τρύπας του όζοντος συσχετίζεται ωστόσο άμεσα με τις εν λόγω ακτίνες καθώς συρρικνώνεται ο ρυθμός απορρόφησης της βλαβερής υπεριώδους ακτινοβολίας από το όζον.
Μελανίνη, η ασπίδα του οργανισμού απέναντι στον ήλιο
Ο φυσικός μηχανισμός προστασίας του οργανισμού απέναντι στον ήλιο ονομάζεται μελανίνη. Πρόκειται για μια χρωστική ουσία του δέρματος, η οποία παράγεται σταδιακά από μια ειδική ομάδα κυττάρων, τα μελανοκύτταρα, που βρίσκονται στην (τελευταία) βασική στοιβάδα της επιδερμίδας. Ο “προορισμός” της είναι η προστασία του δέρματος από τις βλαπτικές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας. Η μελανίνη συντίθεται σε μεγάλο βαθμό όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο. Συγκεκριμένα, η παραγωγή της αρχίζει περίπου 48 ώρες μετά την αρχική έκθεση στον ήλιο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει η έκθεσή μας στις ακτίνες του ήλιου να γίνει προοδευτικά προκειμένου να μπορέσει το δέρμα να παράγει σιγά σιγά μικρές ποσότητες μελανίνης. Πρέπει δηλαδή να δώσουμε χρόνο στο δέρμα ώστε να αρχίσει να προετοιμάζεται για την άμυνά του έναντι του ήλιου. Με την πάροδο των ημερών αυξάνονται οι ποσότητες της παραγόμενης ουσίας και έτσι δημιουργείται η “ασπίδα” της μελανίνης. Η μελανίνη ωστόσο από μόνη της δεν αρκεί για να προστατεύσει το δέρμα. Επιβάλλονται και άλλα προστατευτικά μέτρα ώστε να αποφύγουμε τις βλαβερές συνέπειες της ηλιακής ακτινοβολίας.
Οι συνήθεις παιδικές δερματοπάθειες
-Φωτοδερματίτιδες. Εμφανίζονται με τη μορφή ερυθήματος (κοκκινίλας), οιδήματος (πρηξίματος) και φυσαλίδων (φουσκάλων)στην επιφάνεια του δέρματος. Οφείλονται στο συνδυασμό ορισμένων φαρμάκων, αρωμάτων, καλλυντικών, φυτών, βαφών για τα μαλλιά, καθώς και στην ηλιοθεραπεία. Εκδηλώνονται σε ευαίσθητα παιδικά δέρματα που έχουν προδιάθεση στους ερεθισμούς από την ηλιακή ακτινοβολία. Ορισμένες φορές στην πρόκληση αυτού του ερεθισμού συντείνουν και άλλοι παράγοντες. Κάποια φάρμακα τα οποία παίρνουν συνήθως τα παιδιά σε συνδυασμό και με την έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου ενδέχεται για παράδειγμα να προκαλέσουν φωτοδερματίτιδα. Τα αντιβιοτικά, οι πενικιλίνες, οι τετρακυκλίνες, οι σουλφοναμίδες, τα αντιδιαβητικά “ενοχοποιούνται” για τέτοιου είδους ευαισθησίες. Γι’ αυτό η έκθεση στον ήλιο πρέπει να γίνεται με προσοχή και κατόπιν της υποδείξεως του ιατρού εφόσον το παιδί λαμβάνει τέτοια φαρμακευτικά σκευάσματα.
Τα αρώματα ή κάποια καλλυντικά προϊόντα (σαμπουάν, αφρόλουτρα, κολόνιες κλπ) μπορεί επίσης να προκαλέσουν φωτοδερματίτιδα. Στην περίπτωση αυτή μπορεί στο δέρμα του παιδιού να εμφανιστούν ανοιχτόχρωμες καστανές κηλίδες που δημιουργούνται με την αλληλεπίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας με το καλλυντικό ή αρωματικό προϊόν.
Εξανθήματα λόγω φωτοδερματίτιδας μπορεί να εμφανιστούν στο παιδικό δέρμα εάν το παιδί έλθει σε επαφή με ορισμένα χόρτα ή φύλλα δένδρων που περιέχουν φωτοδυναμικές ουσίες. Εάν για παράδειγμα το παιδί βγει από την πισίνα ή τη θάλασσα και ακουμπήσει ένα τέτοιο φυτό (πχ ξαπλώσει επάνω σε πεσμένα φύλλα δένδρων ή σε χόρτα), πιθανόν να εμφανίσει συμπτώματα φωτοδερματίτιδας.
Προστασία από τον ήλιο
Κατά τη λαϊκή ρήση “ο ήλιος τρέφει τα παιδιά”. Αυτό σήμερα όμως γίνεται μόνο υπό προϋποθέσεις διότι η έκθεση στον ήλιο εγκυμονεί και αρκετούς κινδύνους. Εσείς ως γονείς οφείλετε να είστε ενημερωμένοι για αυτούς καθώς επίσης και για τα προστατευτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνετε για την προφύλαξη του παιδιού από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτινοβολίες.
Η παιδική επιδερμίδα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε σχέση με την επιδερμίδα ενός ενήλικα διότι ο παιδικός οργανισμός δεν έχει προλάβει να αναπτύξει τις απαραίτητες φυσικές ασπίδες προστασίας. Καταρχάς, δεν έχει σχηματιστεί ακόμη καλά η κεράτινη στοιβάδα της επιδερμίδας και δεν έχει μεγάλο πάχος η επιδερμίδα, οπότε διαπερνά πιο εύκολα η υπεριώδης ακτινοβολία. Δεν έχει σχηματιστεί επίσης το υδρολιπικό στρώμα, το οποίο επίσης προστατεύει την επιδερμίδα και “ευθύνεται” για την καλή ενυδάτωσή της. Έτσι, το δέρμα ενός παιδιού ξηραίνεται πολύ εύκολα. Τέλος, η μελανίνη, η χρωστική ουσία που παράγουν τα μελανοκύτταρα προκειμένου να προστατεύσουν τον οργανισμό από την ηλιακή ακτινοβολία, βρίσκεται σε περιορισμένη ποσότητα στον παιδικό οργανισμό διότι τα μελανοκύτταρα δεν έχουν ακόμη αρχίσει να λειτουργούν. Για όλους αυτούς τους λόγους, η επαφή ενός παιδιού με τον ήλιο πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή.
Αντηλιακή προστασία
Η προστασία των παιδιών από τον ήλιο πρέπει να γίνεται για να προληφθεί τόσο η άμεση, οξεία επίδραση της ακτινοβολίας όσο και η μακροχρόνια, σωρευτική επίδρασή της. Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες τύπου UVB, οι οποίες φτάνουν μέχρι την εξωτερική στοιβάδα του δέρματος, ευθύνονται κυρίως για την άμεση επίδραση, ενώ για τις χρόνιες οι ακτίνες τύπου UVA οι οποίες εισχωρούν πολύ βαθιά στο δέρμα. Η μεν πρώτη (άμεση) εκδηλώνεται με φωτοδερματίτιδες, ερυθήματα, εγκαύματα, η άλλη (χρόνια) με ρυτίδες, πανάδες, κηλίδες, μελανώματα. Ένα αντηλιακό σκεύασμα, το οποίο θα “μπλοκάρει” τις ακτινοβολίες UVA και UVB να εισχωρήσουν στο δέρμα, είναι το πρώτο …αξεσουάρ του καλοκαιριού που πρέπει να προμηθευτείτε για το μικρό σας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δείξετε ως προς τον δείκτη προστασίας που αναγράφεται επάνω στο αντηλιακό. Ο δείκτης προστασίας είναι ο “μαγικός” αριθμός ο οποίος δείχνει πόσες φορές περισσότερο μπορεί να μείνει κάτω από τον ήλιο το παιδί που το φορά σε σχέση με το χρονικό διάστημα για το οποίο επιτρέπεται να μείνει κάτω από τον ήλιο χωρίς αυτό. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί μπορεί να εκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία για διάστημα δέκα λεπτών, όταν χρησιμοποιήσει αντηλιακό με δείκτη προστασίας 15, τότε μπορεί να μείνει εκτεθειμένο με ασφάλεια στον ήλιο για χρονικό διάστημα 150 λεπτά [10(λεπτά) επί 15(δείκτης προστασίας)], δηλαδή για δυόμισι ώρες. Μετά από το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το παιδί χρειάζεται εκ νέου αντηλιακή προστασία. Οι ειδικοί συνιστούν επίσης να κάνετε μια μικρή δοκιμή επάνω στο δέρμα του παιδιού προτού την αγοράσετε ώστε να αποφύγετε την πρόκληση ερεθισμών και αλλεργιών στη χρήση της. Καλό είναι επίσης να τηρείται τους χρόνους ανανέωσης του αντηλιακού επάνω στο δέρμα κατά τις υποδείξεις των ειδικών αλλά και τις οδηγίες που αναγράφονται επάνω στο σκεύασμα. Αδιάβροχο ή μη, το αντηλιακό πρέπει να απλώνεται κάθε δύο περίπου ώρες και πάντοτε μετά από μπάνιο ή έντονη εφίδρωση. Σημαντικό είναι επίσης να απλώνεται επάνω σε στεγνό και καθαρό δέρμα διότι απορροφάται καλύτερα.
Συμβουλές για μικρούς και μεγάλους
-Αποφύγετε τον ήλιο από τις 11πμ έως τις 4μμ
-Προτιμάτε ανοιχτόχρωμα ή λευκά ρούχα τους καλοκαιρινούς μήνες
-Βάζετε πάντοτε γυαλιά ηλίου –οι υπεριώδεις ακτίνες ενδέχεται να προκαλέσουν προβλήματα και στα μάτια σας
-Εξίσου σημαντικό αξεσουάρ είναι και το καπέλο για την προστασία του προσώπου και του κεφαλιού σας
-Προτιμήστε να κινείστε πάντοτε στη σκιά
-Χρησιμοποιείτε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας
-Απλώστε το αντηλιακό επάνω στο στεγνό δέρμα σας μισή περίπου ώρα πριν εκτεθείτε στον ήλιο
-Ανανεώστε το αντηλιακό σας, ακόμη κι αν είναι αδιάβροχο, έπειτα από το μπάνιο
Ήλιος και μωρά
Εάν το μωράκι σας δεν έχει συμπληρώσει τους τρεις πρώτους μήνες της ζωής του, τότε το πλέον φρόνιμο και σωστό για τη υγεία του είναι να μην το αφήνετε καθόλου εκτεθειμένο στον ήλιο. Οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί όσον αφορά την εναρκτήρια ημερομηνία της σχέσης του βρέφους με τον ήλιο: μετά τον τρίτο μήνα και με μεγάλη προσοχή. Αν δεν μπορείτε να κάνετε διαφορετικά, τότε προσπαθήστε να βρίσκεστε όσο το δυνατόν λιγότερη ώρα στον ήλιο. Σε κάθε περίπτωση εννοείται ότι το παιδί φορά ρουχαλάκια που προστατεύουν το σώμα του και καπέλο, ενώ επάνω στο καροτσάκι του είναι ανοιχτή η ομπρέλα του. Καλό είναι επίσης να αποφεύγετε τη χρήση αντηλιακών –δεν ενδείκνυνται σε μωρά κάτω των έξι μηνών. Μπορείτε όμως να χρησιμοποιήσετε μια καλή ενυδατική κρέμα, κατάλληλη για το μωρό σας, και να βοηθήσετε το δερματάκι του να αντεπεξέλθει στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.
Εάν το μωράκι σας έχει συμπληρώσει τους έξι μήνες, τότε μπορείτε να σας …συνοδέψει στη θάλασσα και τον ήλιο, αρκεί να τηρήσετε κάποιους κανόνες ως προς την ώρα, την τοποθεσία, τη διαδρομή, το ένδυμα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η πιο κατάλληλη ώρα για να επισκεφθείτε με το μωρό σας την αμμουδιά είναι πριν τις 10 το πρωί και μετά τις έξι το απόγευμα. Αυτές τις ώρες η ένταση των ηλιακών ακτίνων είναι μειωμένη σημαντικά σε σχέση με το μεσημέρι όπου οι ακτίνες πέφτουν σχεδόν κάθετα στην γη. Μισή ώρα προτού βγείτε από το σπίτι αλείψτε το μωρό (προσοχή σε στεγνό και καθαρό δέρμα) με το αντηλιακό του ώστε να απορροφηθεί σωστά. Πρέπει να έχετε προμηθευτεί ένα αντηλιακό κατάλληλο για μωρά, χωρίς άρωμα ή λανολίνη και με υψηλό δείκτη προστασίας. Επιμείνετε ιδιαίτερα στις πιο ευαίσθητες περιοχές, δηλαδή στα μάτια, τη μύτη, τα αυτιά, τα μάγουλα, τον αυχένα, και μην παραλείπετε να χρησιμοποιείτε ένα ειδικό αντηλιακό στικ για τα χείλη. Επιμεληθείτε επίσης το ντύσιμο του μωρού. Προτιμήστε ανοιχτόχρωμα υφάσματα τα οποία αντανακλούν τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Μην ξεχάσετε το ανοιχτόχρωμο καπέλο καθώς και τα γυαλιά ηλίου για τα μεγαλύτερα παιδιά. Επιλέξτε μια σκιερή διαδρομή, ιδίως εάν το έχετε στην αγκαλιά σας. Εάν μετακινείστε με το αυτοκίνητο, προτού βάλετε το μωράκι σας στο κάθισμά του, βεβαιωθείτε ότι τα μεταλλικά του μέρη δεν έχουν ζεσταθεί από τη θερμότητα του ήλιου. Εάν πάλι μετακινήσετε το μωρό με το καροτσάκι, φροντίστε ώστε η ομπρέλα να σκιάζει το πρόσωπο και το σώμα του. Τέλος, στην αμμουδιά διαλέξτε ένα ήσυχο και σκιερό μέρος το οποίο θα σας προσφέρει επιπλέον προστασία από τον ήλιο. Η έκθεση στον ήλιο πρέπει να γίνεται σταδιακά. Ξεκινήστε με 15 λεπτά την ημέρα για τις πρώτες εβδομάδες και αυξήστε το κατά δέκα λεπτά αργότερα.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει και αρχίζει να απολαμβάνει πραγματικά τις χαρές της θάλασσας, της άμμου και του παιχνιδιού, τότε η φροντίδα σας πρέπει να ενταθεί. Διότι τα παιδιά συνήθως θέλουν να παίζουν με τις ώρες κάτω από τον ήλιο, έξω από την ομπρέλα, μέσα στη θάλασσα και οι υποδείξεις των μεγάλων ποσώς τα απασχολούν. Ο κίνδυνος να υποστούν εγκαύματα ελλοχεύει. Γι’ αυτό πρέπει να είστε προσεκτικοί. Μην ξεχνάτε να ανανεώνετε το αντηλιακό στο σώμα του παιδιού μετά από τις βουτιές ή όταν ιδρώνει. Δώστε του χυμούς και νερό ώστε να αναπληρώνει την απώλεια των υγρών με τον ιδρώτα. Ενημερώστε το παιδί για τους κινδύνους του ήλιου και για τα μέτρα προστασίας που πρέπει να λαμβάνει. Και φυσικά, δώστε του το καλύτερο παράδειγμα, ακολουθώντας εσείς οι ίδιοι τις συμβουλές που του δίνετε!
Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τα ηλιακά εγκαύματα
Η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα, ιδίως εάν το δέρμα του παιδιού είναι γυμνό και χωρίς αντηλιακή κρέμα. Το έγκαυμα πρώτου βαθμού εμφανίζεται με τη μορφή ερυθήματος (κοκκινίσματος) της επιδερμίδας. Μπορεί να εμφανιστεί αρκετές ώρες μετά την υπερβολική και απρόσεκτη έκθεση στον ήλιο, γι’ αυτό δεν πρέπει να το “υποτιμήσετε”. Πολύ δε περισσότερο εάν συνεχιστεί η έκθεση στον ήλιο, οπότε μπορεί να εξελιχθεί σε έγκαυμα δεύτερου βαθμού. Τότε, το κοκκίνισμα συνοδεύεται από φουσκάλες με υγρό και σε κάποιες περιπτώσεις επίσης από ρίγη, ναυτίες, πυρετό. Τότε, κρίνεται απαραίτητη η παρουσία του ιατρού προκειμένου να χορηγήσει κάποιο φαρμακευτικό σκεύασμα. Γενικά, χρειάζονται μερικές ώρες για να εκδηλωθεί ένα έγκαυμα, αλλά αρκετές ημέρες για να υποχωρήσει. Τα έντονα συμπτώματα υποχωρούν μετά από τρεις με τέσσερις ημέρες και περίπου μετά από μία εβδομάδα –ή και περισσότερο εάν το έγκαυμα ήταν βαρύτερης μορφής- το δέρμα αρχίζει να ξεφλουδίζει. Κατά το στάδιο αυτό, χρειάζεται λίγη προσοχή εκ μέρους σας εάν το παιδί είναι μικρό ώστε να μπορέσετε να “τιθασεύσετε” το χεράκι του το οποίο θα πειράζει συνεχώς το σημείο του εγκαύματος.
Αν το έγκαυμα είναι ήπιας μορφής, τότε αντιμετωπίζεται σχετικά εύκολα και στο σπίτι. Όπως θα σας υποδείξει άλλωστε και ο ιατρός, πρέπει να βάζετε συνεχώς δροσερές κομπρέσες στην περιοχή του δέρματος που έχει το έγκαυμα. Τα ντους που τόσο πολύ επιθυμούμε όλοι το καλοκαίρι δεν ενδείκνυνται διότι μπορεί να είναι επώδυνα στο σημείο του εγκαύματος. Επίσης, καλό είναι να χρησιμοποιείτε μια καλή υδατική κρέμα η οποία θα βοηθήσει να υποχωρήσει ο πόνος και το πρήξιμο –κατά προτίμηση με πανθενόλη για αντιφλογιστική δράση. Μην παραλείπετε να δίνετε στον μικρό παθόντα πολλά υγρά για να αντικαταστήσει τα υγρά που χάνει ο οργανισμός του καθώς και να του χορηγείτε παυσίπονα.
Εάν το έγκαυμα είναι βαρύτερης μορφής, συνιστάται η επάλειψη του “επίμαχου” σημείου με κάποια κορτιζονούχα κρέμα η οποία απομακρύνει γρήγορα το κοκκίνισμα. Προϋποτίθεται φυσικά η επίσκεψη στον ιατρό ο οποίος είναι ο πλέον αρμόδιος για να σας υποδείξει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Η χρήση μιας οποιασδήποτε καταπραϋντικής κρέμας ή σπρέι που αγοράσατε μόνοι σας από το φαρμακείο ενδέχεται να προκαλέσει μεγαλύτερο ερεθισμό του δέρματος. Και φυσικά απαγορεύεται η επάλειψη με βούτυρο ή παρεμφερή υλικά στα εγκαύματα!
Τι πρέπει να θυμάστε
-Το ηλιακό έγκαυμα και η ηλίαση μπορούν να συμβούν σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το πόσο σκούρο είναι το δέρμα τους. Προσοχή, λοιπόν, ιδίως εάν έχετε μωρό. Πριν από κάθε σας έξοδο στον ήλιο, βεβαιωθείτε ότι όλες οι εκτεθειμένες επιφάνειες του δέρματός του είναι προστατευμένες με ένα ισχυρό αντηλιακό γαλάκτωμα.
-Αντηλιακή προστασία χρειάζονται και τα χείλη του παιδιού. Είναι το μόνο σημείο όπου δεν υπάρχει μελανίνη. Μην παραλείπετε λοιπόν να κάνετε επαλείψεις με ειδικό στικ ώστε να μην προκαλέσετε ξηρότητα και κάψιμο.
-Ο χρόνος έκθεσης του παιδιού στον ήλιο πρέπει να είναι περιορισμένος. Αρχικά, δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 15 λεπτά την ημέρα, ενώ μετά από δύο εβδομάδες μπορείτε να αυξάνετε σταδιακά το χρόνο παραμονής στον ήλιο κατά δέκα λεπτά την ημέρα. Οι ασφαλέστερες ώρες της ημέρας είναι πριν τις 11πμ και μετά τις 4μμ
-Το ντύσιμο του παιδιού πρέπει επίσης να λειτουργεί προστατευτικά για το δέρμα του. Ιδίως στην αρχή του καλοκαιριού καλό είναι να του φοράτε βαμβακερές μπλούζες με μακριά μανίκια, μακριά παντελόνια και πλατύγυρο καπέλο όταν παίζει έξω για πολλές ώρες. Όταν πλέον μαυρίσει, η προστασία που χρειάζεται είναι λιγότερη.
-Πριν πάτε με το παιδί στη θάλασσα ή την πισίνα, απλώστε σε όλη την εκτεθειμένη επιφάνεια του δέρματος του παιδιού μια ανθεκτική αδιάβροχη αντηλιακή κρέμα με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15. Αν μπαίνει στο νερό συχνά, επαναλάβετε κάθε 3-4 ώρες.
-Αν το παιδί λαμβάνει φαρμακευτικά σκευάσματα όπως οι σουλφοναμίδες, οι τετρακυκλίνες, οι πενικιλίνες κα, καλό είναι να αποφεύγει την έκθεση στον ήλιο διότι τα αντηλιακά δεν προφυλάσσουν από τις αντιδράσεις φωτοευαισθησίας.
