Έλεγχος Ποσοστού Σωματικού Λίπους
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Ιστορικά στοιχεία
Βασικός σκοπός της ανθρωπομετρίας μέσω την σωματομετρήσεων είναι ο υπολογισμός της σωματικής σύστασης και του σωματικού τύπου. Όπως μας λέει η ιστορία του Fitness, ο Edward Hitchcock (1828-1911) ήταν εκείνος που εισήγαγε για πρώτη φορά την έννοια των σωματομετρήσεων για να αξιολογήσει την πρόοδο της φυσικής κατάστασης. Στα αρχικά στάδια λοιπόν ο προσδιορισμός της σωματικής σύστασης και του σωματότυπου βασιζόταν σε μετρήσεις που περιελάμβαναν μόνο την μέτρηση του σωματικού βάρους και ύψους.
Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, της πληροφορικής είναι δυνατόν σήμερα να συμπεριλάβουμε περισσότερες παραμέτρους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη εγκυρότητα των στοιχείων και κατ’ επέκταση των αξιολογήσεων. Μια άλλη παράμετρος των μετρήσεων είναι και το Ποσοστό του Σωματικού Λίπους.
Τι είναι το Σωματικό Λίπος;
Το σώμα αποτελείται από διάφορους ιστούς, αλλά στη διάρκεια της ενήλικης ζωής δύο είναι οι ιστοί που προκαλούν σημαντικές αυξομειώσεις στο σωματικό βάρος, ο μυϊκός και ο λιπώδης.
Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από την άλιπη μάζα και τον λιπώδη ιστό.
Η άλιπη μάζα περιλαμβάνει τους μυς, τα οστά και τα διάφορα όργανα.
Ο λιπώδης ιστός είναι το ποσοστό της σωματικής μάζας που αποτελείται από λίπος. Συχνότερα ονομάζεται ως σωματικό λίπος και είναι το επί τοις εκατό της συνολικής σωματικής μάζας το οποίο αποτελείται από το λίπος.
Ο λιπώδης ιστός ή σωματικό λίπος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, το δομικό ή απαραίτητο και το αποταμιευτικό ή μη απαραίτητο.
Το απαραίτητο λίπος είναι το ποσοστό του λίπους που χρειάζεται το σώμα για να επιτελέσει τις συνηθισμένες βιολογικές του λειτουργίες.
Παράδειγμα δομικό λίπος είναι το συστατικό της μυελίνης που μονώνει τα νεύρα, και “υλικό συσκευασίας” ζωτικών οργάνων π.χ. ενδοφθαλμικό λίπος.
Αποτελεί το 8-12% του σωματικού βάρους στη γυναίκα και το 3-5% στον άνδρα. Αυτό το λίπος είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική ορμονική και αναπαραγωγική λειτουργία.Το αποταμιευτικό λίπος, αποτελεί πηγή ενέργειας για το ανθρώπινο οργανισμό. Το σώμα έχει επαρκή αποθέματα ενέργειας από λίπος για να διατηρηθεί ζωντανό επί πολλές εβδομάδες.
Το λίπος αποθηκεύεται στα λιποκύτταρα. Τα λιποκύτταρα σχηματίζουν ένα ελαστικό ενεργειακό απόθεμα, το οποίο μπορεί τόσο να διευρύνεται όσο και να μικραίνει. Το απόθεμα λίπους είναι δυνατόν να διευρυνθεί με δυο τρόπους: Είτε μέσω αύξησης του μεγέθους των λιποκυττάρων ή με αύξηση του αριθμού τους. Ο μέσος άνθρωπος έχει αριθμό λιποκυττάρων που ξεκινάει από 2?1010 και είναι δυνατόν να φτάσει μέχρι 16?1010. Επομένως, υπάρχει τεράστια ελαστικότητα για διεύρυνση του αποθέματος λίπους.
Γιατί είναι σημαντική η εύρεση του Ποσοστού Σωματικού Λίπους;
Όσοι ασχολούνται, απλά με την διατήρηση της φυσικής κατάστασης, ή είναι αθλητές είναι τα στοιχεία που τους απασχολούν: η τόνωση του καρδιοαναπνευστικού συστήματος, της δύναμης και η σύνθεση του σώματος.
Όλοι όσοι συμμετέχουν σε προγράμματα δύναμης και φυσικής κατάστασης επιθυμούν να αναπτύξουν την φυσική τους κατάσταση στο μέγιστο βαθμό ενώ παράλληλα να διατηρήσουν το ιδανικό σωματικό βάρος.
Στην πραγματικότητα είναι αρκετοί αυτοί που συμμετέχουν σε προγράμματα γυμναστικής με μοναδικό στόχο την απώλεια λίπους και βάρους. Για να επιτευχτεί όμως το ιδανικό βάρος για τον καθένα θα πρέπει πρώτα να προσδιοριστεί και αυτό είναι κάτι που μπορεί να επιτευχτεί μέσω της μέτρησης της σωματικής σύνθεσης. Εκτός από το σωματικό βάρος και τον Δ.Μ.Σ. (Δείκτη Μάζας Σώματος), η μέτρηση της σωματικής σύνθεσης, περιλαμβάνει και το Ποσοστό Σωματικού Λίπους.
Οι άνθρωποι που ασχολούνται με την προπόνηση και την διατροφή γνωρίζουν το πόσο σημαντικό είναι η εύρεση του ποσοστού σωματικού λίπους και κατ’ επέκταση η σωματική σύνθεση.
Παρακάτω βλέπετε κάποια παραδείγματα της χρησιμότητας του να γνωρίζει ο απλός ασκούμενος, ο αθλητής και ο προπονητής ή διατροφολόγος την ποσοστιαία αναλογία του σωματικού λίπους. – Οριοθετεί στο άτομο πόσο τοις εκατό παραπάνω από το φυσιολογικό είναι το Ποσοστό Σωματικού Λίπους. Επομένως δημιουργεί συγκεκριμένο στόχο για την απώλεια αυτού του περιττού ποσοστού.
– Ένας απλός ασκούμενος θα μπορούσε να διαπιστώσει την πρόοδο του ανά χρονικά διαστήματα σε σχέση με τους στόχους του όπως π.χ. ανάπτυξη μυϊκού ιστού και μείωση του λιπώδους ιστού.
– Ένας παχύσαρκος θα μπορούσε να διαπιστώσει εάν τα κιλά που χάνει προέρχονται κυρίως από το λίπος ή είναι αποτέλεσμα μεγαλύτερης απώλειας νερού και μυών.
– Ένας αθλητής οποιουδήποτε αθλήματος θα μπορούσε να διαπιστώσει την επίδραση ενός προγράμματος μυϊκής ενδυνάμωσης.
– Ένας γυμναστής να εξακριβώσει τις σωματοδομικές διαφορές που προκύπτουν από το ένα πρόγραμμα στο άλλο.
– Στο Personal Training (Προσωπική Προπόνηση) είναι απολύτως απαραίτητη η πλήρης σωματοδομική ανάλυση για να αξιολογηθεί η διαχρονική πρόοδος του ασκούμενου.
– Ο διατροφολόγος αξιολογώντας τα αποτελέσματα της μέτρησης του σωματικού λίπους, θα κρίνει αν το διατροφικό πρόγραμμα του πελάτη του χρειάζεται αλλαγές ή όχι. Η αλλαγή αυτή θα κριθεί απαραίτητη, αν από τα αποτελέσματα που προκύψουν φανερώνουν απώλεια μόνο υγρών ή του μυϊκού συστήματος. Μέθοδοι λιπομέτρησηςΥπάρχουν πολλοί μέθοδοι μέτρησης της σύνθεσης του Ποσοστού Σωματικού Λίπους. Παρά τον μεγάλο αριθμό των διαθέσιμων τεχνικών μέτρησης, λίγες είναι αυτές που μπορούν να εφαρμοστούν στις συνθήκες ενός γυμναστηρίου. Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνικές εύρεσης του σωματικού λίπους παρέχουν ασφαλείς μετρήσεις παρ’ όλο που αρκετές από αυτές δεν υπολείπονται σε λάθη. Οι φτηνότερες σε κόστος έχουν χαμηλή αξιοπιστία και αυτές που έχουν υψηλή αξιοπιστία έχουν υψηλό κόστος.
Περισσότερο γνωστοί τρόποι υπολογισμού είναι η υδροστατική μέθοδος και η μέθοδος των δερματοπτυχώσεων.
Υδροστατική μέθοδος
Η υδροστατική μέθοδος είναι, χωρίς κανένα επιστημονικό αντίλογο η πλέον έγκυρη και αξιόπιστη αλλά απαιτεί δαπανηρό εργαστηριακό εξοπλισμό και εξειδίκευση.
Η υδροστατική μέθοδος αντενδείκνυται σε ορισμένα προβλήματα υγείας, απαιτεί καλά διαμορφωμένο χώρο και ειδικό για την πραγματοποίηση της μέτρησης που οι γνώσεις του ξεφεύγουν από εκείνες ενός γυμναστή.
Εξαιτίας όλων αυτών των δεδομένων σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος του εξοπλισμού δεν μπορεί να γίνει στα γυμναστήρια.
Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται ευρέως σε ερευνητικές εφαρμογές και μπορεί κάνεις να τη βρει διαθέσιμη σε αρκετά πανεπιστημιακά τμήματα καθώς και σε μερικά νοσοκομεία.
Η μέθοδος ονομάζεται και υδροστατικό ζύγισμα αφού κατά την διάρκεια της διαδικασίας ο εξεταζόμενος ζυγίζεται έξω και κάτω από το νερό.
Το ζητούμενο της μεθόδου αυτής είναι η εύρεση της πυκνότητας του σώματος και βασίζεται στην αρχή του Αρχιμήδη. Το βάρος του σώματος έξω από το νερό φυσιολογικά είναι μεγαλύτερο από ότι μέσα στο νερό. Η διάφορα του βάρους έξω και μέσα στο νερό μας δίνει την ποσότητα του νερού που εκτοπίστηκε. Βάση της αρχής του Αρχιμήδη μετρώντας τον όγκο του εντοπιζόμενου νερού μπορούμε να βρούμε τον όγκο του σώματος.
Το σφάλμα της μέτρησης με την μέθοδο της υδροστατικής ζύγισης κυμαίνεται από 2% έως 3%, το όποιο είναι αποδεκτό ακόμη και στους πλέον αυστηρούς ερευνητικούς σχεδιασμούς.
Μέθοδος δερματοπτυχώσεων
Είναι η ευκολότερη, γρηγορότερη και φτηνότερη μέθοδος μέτρησης του Ποσοστού του Σωματικού Λίπους. Χρησιμοποιείται σε γυμναστήρια και γίνεται με πολλές παραλλαγές.
Παρακάτω θα ασχοληθούμε με την μέθοδο των ελάχιστων δερματοπτυχώσεων. Στην μέθοδο αυτή χρησιμοποιούνται ειδικά όργανα τα δερματοπτυχόμετρα, τα οποία μετρούν το πάχος συγκεκριμένων πτυχών του δέρματος.
Το δερματοπτυχόμετρο ονομάζεται και παχυμετρικός διαβήτης ή απλά ταχύμετρο. Τα δερματοπτυχόμετρα χρησιμοποιούνται για την μέτρηση του υποδόριου λίπους από το 1930.
Με το δερματοπτυχόμετρο μετράμε, τις ενδυκνειώμενες δερματικές πτυχώσεις συγκεκριμένων περιοχών του σώματος και με βάση ειδικούς πινάκες σε συνδυασμό με μαθηματικές εξισώσεις, υπολογίζουμε το ποσοστό του λίπους.
Τα άτομα που μετριούνται θα πρέπει να έχουν τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού για τον οποίο κατασκευάστηκε η χρησιμοποιούμενη εξίσωση.
Όταν καλύπτεται η παραπάνω προϋπόθεση οι τιμές του σωματικού λίπους που προσδιορίζονται από την δερματοπτυχομέτρηση διαφέρουν μονό 3% με 5% από τις αντίστοιχες τιμές του σωματικού λίπους που υπολογίζονται μέσω της υδροστατικής μεθόδου. Η απειρία του εξεταστή μπορεί να αυξήσει το σφάλμα της πρόβλεψης λογά έλλειψης ακριβείας κατά την μέτρηση. Οι πτυχές που θα μετρηθούν πρέπει να επιλεγούν προσεκτικά, ειδάλλως το σφάλμα θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο.
Οι μετρήσεις πρέπει να γίνονται πάντα στην ιδία πλευρά του σώματος, συνήθως δεξιά ή όπου έχει πλευρίωση ο εξεταζόμενος (αριστερόχειρας – δεξιόχειρας).
Πώς θα υπολογίσω μόνος μου το Ποσοστό Σωματικού Λίπους;
Λόγω του ότι ο προσδιορισμός του σωματικού λίπους απαιτεί την χρήση ειδικών μηχανημάτων και εξειδίκευση το καθιστά δύσκολο στην καθημερινή πράξη.
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα για την εκτίμηση του βαθμού υπερβάλλοντος σωματικού βάρους (παχυσαρκίας) και τους κινδύνους που διατρέχει το κάθε άτομο, όρισε τον Δείκτη Μάζας Σώματος (B.M.I = Body Mass Index). Ο δείκτης αυτός αποτελεί το πηλίκο που προκύπτει από τη διαίρεση του βάρους ενός ατόμου (σε kg) με το τετράγωνο του ύψους του (σε m2).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
PERSONAL TRAINING Γ.ΚΕΦΑΛΑΣ-Σ.ΔΕΔΟΥΚΟΣ I.A.F.A. COLLEGE
ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
STRENGTH & CONDITIONING ΤΕΥΧΟΣ 1/Νο 3 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1997
ΑΘΛΗΣΗ ΥΓΕΙΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΤΟΣ 1/ΑΡ.2 ΑΠΡΙΛ.-ΜΑΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 1999
Πηγή:http://www.fitnessinfo.gr
