Προσοχή στις τροφικές αλλεργίες.
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Η συχνότητα εμφάνισης τροφικών αλλεργιών έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, με ένα ποσοστό της τάξεως περίπου του 2 – 4% των ενηλίκων και του 6% των παιδιών να υποφέρουν από κάποιου είδους τροφική αλλεργία. Παρόλο που σήμερα γνωρίζουμε περισσότερο από ποτέ ποιες τροφές προκαλούν αλλεργίες, οι τροφικές αλλεργίες παραμένουν ένα περίπλοκο ζήτημα και μια επιστημονική πρόκληση.
Τι προκαλεί τις τροφικές αλλεργίες;
Το ανοσοποιητικό σύστημα μάς προστατεύει από ξένες βλαβερές πρωτεΐνες αναπτύσσοντας μια διαδικασία εξαφάνισής τους. Η αλλεργία είναι βασικά μια «λαθεμένου τύπου ανοσοποίηση», όπου μία φυσιολογικά αβλαβής ουσία- ένα αλλεργιογόνο- θεωρείται από τον οργανισμό απειλητική και δέχεται επίθεση από τα συστήματα ανοσοποιητικής άμυνας του οργανισμού. Σε μια αληθινή αλλεργική αντίδραση, το ανοσοποιητικό σύστημα απαντά με την παραγωγή αντισώματα (πρωτεΐνες που ενώνονται με το αλλεργιογόνο για να το απενεργοποιήσουν και να το απομακρύνουν από το σώμα). Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αντισωμάτων, αλλά αυτό που είναι υπεύθυνο για την πρόκληση της τροφικής αλλεργίας είναι το IgE (ανοσοσφαιρίνη E). Το αντίσωμα IgE προσκολλάται στα αλλεργιογόνα, προκαλώντας αλλεργική αντίδραση.
Κατά τη διάρκεια μιας αλλεργικής αντίδρασης, το IgE προκαλεί την απελευθέρωση στο αίμα μορίων που δρουν ως σινιάλο, γεγονός που τελικά ενεργοποιεί την έναρξη των συμπτωμάτων που είναι κοινά στις τροφικές αλλεργίες. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν δερματικό ερύθημα, φαγούρα στη μύτη και τα μάτια, φτάρνισμα, δύσπνοια, βήχα, φαγούρα στα χείλια και το στόμα, ναυτία, κράμπες, πρήξιμο, έμετο και διάρροια. Ευτυχώς, οι περισσότερες αλλεργικές αντιδράσεις στο φαγητό είναι σχετικά ήπιες, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αποβούν μοιραίες.
Αλλεργία ή δυσανεξία;
Πολλοί άνθρωποι ονομάζουν την οποιαδήποτε δυσάρεστη αντίδραση στα διάφορα τρόφιμα “αλλεργία”, αλλά ,σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί απλώς να είναι μια δυσανεξία ή/και απέχθεια. Οι πραγματικές αλλεργικές αντιδράσεις λαμβάνουν χώρα αμέσως μετά το φαγητό και εμπλέκουν το ανοσοποιητικό σύστημα με την απελευθέρωση του IgE. Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στα διάφορα τρόφιμα συνήθως εκδηλώνονται πολύ αργότερα, δεν περιλαμβάνουν ανοσολογική απόκριση και, τις περισσότερες φορές, εκδηλώνονται ως πρήξιμο, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Ένα παράδειγμα δυσανεξίας στα τρόφιμα είναι η δυσανεξία στη λακτόζη. Κάποιοι άνθρωποι έχουν έλλειψη του πεπτικού ενζύμου λακτάση, που διασπά το ζάχαρο του γάλακτος, τη λακτόζη. Συνεπώς, η λακτόζη περνά αδιάσπαστη στο παχύ έντερο, όπου και ζυμώνεται από τα βακτήρια του έντερου, προκαλώντας φούσκωμα (μετεωρισμό), πόνο και διάρροια.
Τα συνηθέστερα αλλεργιογόνα
Όλα τα τρόφιμα μπορεί, δυνητικά, να προκαλέσουν αλλεργίες. Ωστόσο, στην Ευρώπη 14 τρόφιμα φαίνεται να παρουσιάζουν το μεγαλύτερο κίνδυνο για πρόκληση αλλεργίας (Πίνακας 1) και είναι, συνεπώς, αναγκαίο για τα παραπάνω τρόφιμα να εφαρμόζεται η σχετική με τη σήμανση νομοθεσία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά συνήθως «απαλλάσσονται» από τις αλλεργίες αυτές κατά την εφηβική ηλικία.
Κύρια αλλεργιογόνα τρόφιμα
Σέλινο
Δημητριακά με γλουτένη
Αβγά
Ψάρια
Λούπινα (όσπρια που ανήκουν στην κατηγορία των φαβοειδών)
Γάλα
Μαλάκια (του είδους Molluscs)
Μουστάρδα
Αραχίδες (φιστίκια)
Σησάμι
Οστρακοειδή
Σόγια
Διοξείδιο του θείου (που χρησιμοποιείται ως αντιοξειδωτικό και συντηρητικό, π.χ. στα ξερά φρούτα, το κρασί, τις επεξεργασμένες πατάτες)
Ξηροί καρποί με κέλυφος
«Κατώφλι» εκδήλωσης αλλεργίας
Για το 2 – 4% των ενηλίκων και το 6% των παιδιών που υποφέρουν από τροφικές αλλεργίες υπάρχει ένας μεγάλος βαθμός διακύμανσης της ποσότητας του αλλεργιογόνου που χρειάζεται να περιέχεται στο τρόφιμο, προκειμένου να προκληθεί αλλεργική αντίδραση. Η ελάχιστη συγκέντρωση αλλεργιογόνου που προκαλεί αλλεργική αντίδραση είναι γνωστή ως «κατώφλι». Εξαιτίας των μεγάλων διαφορών στα όρια αυτών των τιμών από άτομο σε άτομο, είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε μία παγκοσμίως αποδεκτή τιμή για τη μέγιστη συγκέντρωση ενός αλλεργιογόνου μέσα σε κάποιο τρόφιμο, το οποίο, αν καταναλωθεί, δεν θα προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις. Η ανάπτυξη ουσιαστικών παραγόντων πρόβλεψης της σοβαρότητας της αντίδρασης σε μεμονωμένα άτομα είναι ένας σημαντικός στόχος της έρευνας.
Νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Για να διασφαλίσει η ΕΕ ότι υπάρχει διαθέσιμο το αναγκαίο επίπεδο ενημέρωσης, έχει επιβάλλει την ξεκάθαρη αναφορά των 14 κύριων αλλεργιογόνων συατατικών (βλέπε πίνακα 1) στις ετικέτες όλων των προ-συσκευασμένων τροφίμων, όταν τα ίδια, ή συστατικά που τα περιέχουν, χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε ποσότητα στο συσκευασμένο τρόφιμο (εκτός από το διοξείδιο του θείου, το οποίο δεν είναι απαραίτητο να αναγράφεται αν περιέχεται στο συσκευασμένο τρόφιμο σε συγκεντρώσεις κάτω από 10 mg/kg).
Η περίπτωση του «ίσως να περιέχει»
Μεγάλη προσοχή δίνεται κατά τη διάρκεια παρασκευής των βιομηχανικά επεξεργασμένων τροφίμων, για την αποτροπή επιμόλυνσής τους από τροφογενή αλλεργιογόνα άλλων προϊόντων, μέσω της εφαρμογής ορθών πρακτικών υγιεινής και διαχωρισμού των τροφίμων. Υπάρχει, βέβαια, και η περίπτωση ένα προϊόν που δεν περιέχει στη συνταγή του, για παράδειγμα, ξηρούς καρπούς, να παρασκευάζεται στον ίδιο χώρο με κάποιο τρόφιμο που περιέχει ξηρούς καρπούς, με αποτέλεσμα τελικά το προϊόν αυτό να περιέχει ίχνη ξηρών καρπών και, συνεπώς, να περιέχει τα αλλεργιογόνα τους. Τις περισσότερες φορές, η πιθανότητα μιας τέτοιας επιμόλυνσης αναφέρεται προαιρετικά στις ετικέτες της συσκευασίας ως «ίσως να περιέχει», γεγονός που προσφέρει πολύ σημαντική πληροφορία στους καταναλωτές.
Τι πρέπει να κάνετε αν υποψιάζεστε ότι έχετε κάποια τροφική αλλεργία;
Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάποια τροφική αλλεργία, είναι καλύτερο να αποφύγετε την κατανάλωση της ύποπτης τροφής, μέχρι ο γιατρός σας να προσδιορίσει την αιτία των συμπτωμάτων σας, καθώς αυτά ενδέχεται να οφείλονται σε κάποια άλλη πάθηση. Εάν τελικά διαπιστωθεί σχέση των συμπτωμάτων με κάποια τροφική αλλεργία, πρέπει να απευθυνθείτε σε ειδικό αλλεργιολόγο. Ο μόνος τρόπος για να αποδειχθεί ότι πάσχετε από κάποια αλλεργία είναι να υποβληθείτε σε σειρά δερματικών δοκιμών (με εφαρμογή της ύποπτης τροφής απευθείας στο δέρμα) και σε διπλά τυφλές δοκιμές από του στόματος (λήψη της ύποπτης τροφής ή ενός εικονικού φαρμάκου -placebo- σε μορφή κάψουλας, χωρίς να γνωρίζετε ούτε εσείς ούτε ο γιατρός το περιεχόμενο της κάψουλας).
Η ζωή με την αλλεργία
Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία που να απαλλάσσει μονίμως από τις τροφικές αλλεργίες. Μετά τη διάγνωση, η μόνη λύση είναι αυτή της «αποφυγής» μέσω του αποκλεισμού των ένοχων τροφών από το διαιτολόγιο του πάσχοντος. Επισημαίνεται ότι η κατάργηση ορισμένων τροφών, ιδίως εάν πρόκειται για κάποια από τις βασικές τροφές οποιουδήποτε διαιτολογίου, απαιτεί σχετική ιατρική συμβουλή ώστε να αποφευχθούν τυχόν διατροφικές ελλείψεις, ιδίως στα παιδιά.
Το παρόν άρθρο, που αποτελεί μεταφρασμένο και προσαρμοσμένο στα ελληνικά δεδομένα απόσπασμα άρθρου που δημοσιεύτηκε στο “FOODTODAY” το 2008, είναι προσφορά για το ελληνικό κοινό από το Ίδρυμα ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ. Το “FOODTODAY” εκδίδεται από το EUFIC (European Food Information Council), με σκοπό να παρέχει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στους εκπαιδευτικούς φορείς, στους επαγγελματίες της υγείας και στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με θέματα υγείας, διατροφής, ασφάλειας τροφίμων και νέες μεθόδους παραγωγής, επιτρέποντάς τους να τις επικοινωνούν στο ευρύ κοινό.
http://www.iad.gr/
