Τα περισσότερα περιστατικά τύφλωσης μπορούν να προληφθούν
Συγγραφείς: Παναγιώτης Οικονομίδης & Σταύρος Δημητράκος Γράφτηκε στις ,
Θεσσαλονίκη – κάθε 5 δευτερόλεπτα ένας συνάνθρωπός μας χάνει την όρασή του, ενώ 270 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μειωμένη όραση, σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία. Μάλιστα σήμερα 45 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως ειναι τυφλοί, με τις προβλέψεις να ανεβάζουν τον αριθμό στα 75 εκατ. το 2020.
Τα 2/3 περίπου των περιστατικών τύφλωσης είναι περιπτώσεις, που θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί με έναν ετήσιο οφθαλμολογικό έλεγχο.
Με στόχο το περιορισμό του αριθμού των τυφλών η Διεθνής Επιτροπή για την Πρόληψη της Τύφλωσης, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, «τρέχουν» το φιλόδοξο πρόγραμμα «2020: Δικαίωμα στην Όραση».
Σήμερα οι κυριότερες αιτίες απώλειας της όρασης είναι οι αγγειακές παθήσεις του ματιού (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, θρομβώσεις του αμφιβληστροειδούς) και το γλαύκωμα. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, είναι μια σοβαρή επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη. Στη χώρα μας εκτιμάται ότι πάσχουν από διαβήτη έως και ένα εκατομμύριο άτομα, δηλαδή περίπου το 10% του πληθυσμού. Τουλάχιστον το 50% των διαβητικών ατόμων δε γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο.
«Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, συμβαίνει σε ένα ποσοστό 50-70% των διαβητικών ασθενών, μετά από 15 χρόνια της πάθησης κι έχει άμεσο επακόλουθο τη σοβαρή μείωση της όρασης. Έτσι χαρακτηρίζεται από τους γιατρούς ως μια από τις μεγάλες τραγωδίες της σύγχρονης οφθαλμολογίας», επισημαίνει ο καθηγητής Οφθαλμολογίας στο ΑΠΘ, Παναγιώτης Οικονομίδης.
Ο αριθμός των πασχόντων από διαβητική αμφιβλήστροειδοπάθεια παγκοσμίως το 2000 ήταν 4,1 εκατομμύρια, ενώ το 2020 υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 6,1 εκατομμύρια.
«Η μόνη αντιμετώπιση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας μέχρι πρόσφατα ήταν η έγκαιρη θεραπεία με ακτίνες Laser. Σήμερα η χρήση των αντιαγγειογενετικών παραγόντων και της κορτιζόνης, που χορηγούνται μέσα στο μάτι, προσφέρουν τη μοναδική δυνατότητα πρόληψης από τις επιπλοκές της, που οδηγούν στην τύφλωση. Οι αντιαγγειογενετικοί παράγοντες πεγκαπτανίμπη και ρανιμπιζουμάμπη, εγκρίθηκαν από το FDA (Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ).
Το σκεύασμα ρανιμπιζουμάμπη είναι το κατ’ εξοχήν χρησιμοποιούμενο φάρμακο, η κυκλοφορία του οποίου στην Ευρώπη, εγκρίθηκε το 2007. Εφ’ όσον η θεραπεία αρχίσει έγκαιρα, η όραση σταθεροποιείται και επιβραδύνεται η εξέλιξή της. Τα αποτελέσματα των μελετών ήταν ενθαρρυντικά υπέρ της χρήσης της ρανιμπιζουμάμπης, όχι μόνο για την πρόληψη απώλειας της όρασης, αλλά και για τη βελτίωσή της, με θετικές επιπτώσεις στην υλοποίηση των καθημερινών δραστηριοτήτων του ασθενούς και γενικότερα στην ποιότητα ζωής του», προσθέτει ο
κ.Οικονομίδης.
Να σημειωθεί ότι στην πανεπιστημιακή κλινική του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ βρίσκεται σε εξέλιξη γενετική ανάλυση από το Thessaloniki Eye Study, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Φώτη Τοπούζη, που έχει ως στόχο να αναδείξει γενετικούς δείκτες, οι οποίοι συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων σταδίων της ηλικιακής εκφύλισης της ωχρά κηλίδας. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προσβάλλει άτομα άνω των 60 ετών και αποτελεί τη συχνότερη αιτία τυφλότητας της τρίτης ηλικίας στις κοινωνίες του δυτικού κόσμου.
Στην Ελλάδα με πληθυσμό 2,5 εκατομμυρίων ατόμων άνω των 60 ετών, ζουν 35.000 άτομα με προσβολή στο ένα και 7.500 άτομα με προσβολή και στα δυο μάτια, από τα οποία, περισσότερα από τα μισά δεν γνωρίζουν την αιτία της τυφλότητάς τους.
«Τα άτομα που προσβάλλονται, χωρίς να είναι τυφλά, στερούνται σε σχετικά νέα ηλικία και για το υπόλοιπο της ζωής του απολαύσεις, όπως είναι το διάβασμα και η τηλεθέαση, χόμπι και ευχάριστες δραστηριότητες, δεν αναγνωρίζουν τα πρόσωπα φίλων και συγγενών και τέλος δεν ανταποκρίνονται αξιοπρεπώς σε ζωτικές τους ανάγκες, όπως τα καθημερινά τους ψώνια, το μαγείρεμα, η αναγνώριση του φαγητού στο πιάτο, η προσωπική και οικιακή καθαριότητα. Η ωχρά κηλίδα δεν είναι πάθηση, όπως πολλοί πιστεύουν, είναι περιοχή που μπορεί να προσβληθεί από πολλές και διάφορες παθήσεις. Μία από αυτές είναι και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς», εξηγεί ο καθηγητής Οφθαλμολογίας στο ΑΠΘ, Σταύρος Δημητράκος.
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μια αλλαγή που οφείλεται στην ηλικία. Είναι η ατροφία των χιτώνων του βυθού του οφθαλμού και η παύση της λειτουργίας για την οποία προορίζονταν. Αυτή η μορφή της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς, ονομάζεται ξηρή ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί θεραπεία για την αντιμετώπισή της. Στην πρόληψή της ίσως να βοηθά η κατανάλωση λιπαρών ψαριών, όπως η σαρδέλες και λαχανικών όπως το μπρόκολο και το σπανάκι, ενώ ίσως να βλάπτει το κάπνισμα. Κάποιες φορές, η ξηρή μορφή της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς μπορεί να μεταπέσει σιγά-σιγά, ή εντελώς ξαφνικά σε υγρή μορφή και αυτό γιατί παθολογικά αγγεία αναπτύσσονται στην εκφυλισμένη περιοχή της ωχράς. Η αντιμετώπιση της πάθησης σε αυτή τη φάση έχει καλή προοπτική για τη διατήρηση της κεντρικής πολύτιμης όρασης.
«Μόνον η υγρή μορφή και αυτή υπό προϋποθέσεις, είναι δυνατόν να αναχαιτιστεί και καμιά φορά να γιατρευτεί εξολοκλήρου. Δύο είναι σήμερα τα εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ φάρμακα για ενδοφθάλμια χρήση, η πεγκαπτανίμπη και η ρανιμπιζουμάμπη, που παρ’ όλο το υψηλό κόστος τους, διατίθενται δωρεάν στους ασφαλισμένους ασθενείς. Σε πολυκεντρικές διεθνείς μελέτες έχει αποδειχθεί ότι και τα δύο ανακόπτουν την απώλεια οπτικής οξύτητας, που οφείλεται στην υγρή ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας», καταλήγει ο κ.Δημητράκος.
