Αγγειακή άνοια και Γνωστική Αποκατάσταση- Vascular dementia (VaD)
Συγγραφέας Τέσσα Χριστοδούλου Γράφτηκε στις ,
Η αγγειακή άνοια (Vascular dementia) είναι ένας γενικός όρος προκειμένου να χαρακτηριστούν γνωστικά ελλείμματα στην προσοχή, την λήψη αποφάσεων, την κρίση, τον σχεδιασμό και την οργάνωση αλλά και τις μνημονικές διεργασίες που οφείλονται σε εγκεφαλική βλάβη από αδυναμία της ροής του αίματος στον εγκέφαλο. Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας μπορεί να εμφανιστούν ύστερα από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά ένα εγκεφαλικό επεισόδιο δεν οδηγεί πάντα σε αγγειακή άνοια.
Το αν ένα εγκεφαλικό επεισόδιο επηρεάσει τις γνωστικές λειτουργίες και προκαλέσει νοητική έκπτωση σε ένα άτομο εξαρτάται από την σοβαρότητα και την εγκεφαλική δομή που πλήττεται. Η αγγειακή άνοια μπορεί επιπλέον να είναι αποτέλεσμα άλλων διαταραχών που προκαλούν βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία και μειώνουν την κυκλοφορία εμποδίζοντας τον εγκέφαλο να οξυγονωθεί σωστά. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιοαγγειακά προβλήματα και εγκεφαλικά επεισόδια περιλαμβάνουν την υψηλή αρτηριακή πίεση, την χοληστερίνη και το κάπνισμα και κατά συνέπεια μπορεί να οδηγήσουν σε αγγειακής άνοια συμπτώματα.
Πολλά από τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας μοιάζουν με αυτά της άνοιας τύπου Alzheimer’s και συχνά γίνεται λανθασμένη διάγνωση. Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας είναι πιο εμφανή αμέσως μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της αγγειακής άνοιας είναι ότι ακολουθούν μια σειρά από εγκεφαλικά ή μειωμένης έντασης εγκεφαλικά επεισόδια. Οι αλλαγές στις γνωστικές λειτουργίες γίνονται εμφανείς άμεσα και το άτομο εμφανίζει μειωμένη λειτουργικότητα σε αντίθεση με την συνήθως σταθερή νοητική έκπτωση που παρατηρείται στην άνοια τύπου Alzheimer’s. Βέβαια και η αγγειακή άνοια μπορεί να εμφανιστεί σταδιακά όπως και η άνοια τύπου Alzheimer’s όπως επίσης και οι δύο μορφές άνοιας μπορεί να παρουσιαστούν ταυτόχρονα. Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι τα άτομα με συμπτώματα άνοιας έχουν εγκεφαλικές και νευροφυσιολογικές αλλαγές που δεν χαρακτηρίζουν μόνο έναν τύπο άνοιας. Η μορφή αυτή ονομάζεται μεικτή άνοια.
Κάποια από τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας περιλαμβάνουν σύγχυση, αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής, μειωμένη ικανότητα οργάνωσης της σκέψης και σχεδιασμού αλλά και επικοινωνίας, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, προβλήματα στη μνήμη, ανησυχία και ευερεθιστότητα, περιπλάνηση, ακράτεια ούρων και ψυχολογικές διαταραχές όπως κατάθλιψη.
Οι πιο συχνές εργαστηριακές εξετάσεις που θα σας ζητηθούν περιλαμβάνουν τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερίνης και της σακχάρου. Επιπρόσθετα προκειμένου να αποκλειστούν άλλες αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν σε νοητική έκπτωση και διαταραχές της μνήμης μπορεί να χρειαστεί να εξετάσετε τον θυρεοειδή σας και πιθανές ελλείψεις βασικών βιταμινών όπως Β12.
Η νευρολογική εξέταση περιλαμβάνει αντανακλαστικές αντιδράσεις, την μυϊκή δύναμη, την ισορροπία, την όραση και την αφή και τον συντονισμό. Νευροαπεικονιστικές μέθοδοι (brain imaging techniques) όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία (CT και MRI) μπορούν να εντοπίσουν νευροφυσιολογικές εγκεφαλικές ανωμαλίες που έχουν προκληθεί από εγκεφαλικό επεισόδιο, όγκους, βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία και οδηγούν σε νοητική έκπτωση.
Ο Νευροψυχολογικός έλεγχος θα εντοπίσει μέσω δοκιμασιών (τεστ) πιθανές ελλείψεις σε διάφορους νοητικούς τομείς όπως την προσοχή, την μνήμη και τη λήψη αποφάσεων, την ικανότητα εκμάθησης καινούριων πληροφοριών, την επίλυση προβλημάτων και την καθημερινή σας λειτουργικότητα.
Μια πλήρης νευροψυχολογική εκτίμηση διαρκεί γύρω στις 2 ώρες και ολοκληρώνεται σε μια μόνο επίσκεψη. Συνδυάζεται από κλινική συνέντευξη και λήψη ιστορικού τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσο και από τον/ την συνοδό ενώ υπάρχει πάντα συνεργασία με Ειδικό Νευρολόγο. Είναι απαραίτητη η νευρολογική εξέταση συνήθως πριν τον Νευροψυχολογικό έλεγχο. Στην αναφορά προτείνεται συνήθως παρέμβαση Γνωστικής Αποκατάστασης προκειμένου να μειωθούν τα γνωστικά ελλείμματα.
Η Γνωστική Αποκατάσταση είναι μια δομημένη σειρά από θεραπευτικές δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί για να επανεκπαιδεύσουν την ικανότητα του ατόμου να σκέφτεται, να χρησιμοποιεί την κρίση του και να παίρνει αποφάσεις. Επικεντρώνεται στο να βελτιώσει ελλείψεις στη μνήμη, προσοχή, αντίληψη, μάθηση, σχεδιασμό και λήψη αποφάσεων.
Ο όρος Γνωστική Αποκατάσταση, εφαρμόζεται σε μια σειρά από παρεμβατικές στρατηγικές ή τεχνικές που έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τους ασθενείς να μειώσουν, να διαχειριστούν και να αντιμετωπίσουν τις γνωστικές ελλείψεις ύστερα από εγκεφαλική βλάβη. Ο απώτερος στόχος της Γνωστικής Αποκατάστασης είναι να βελτιώσει την ποιότητα ζωής ή να βελτιώσει την ικανότητα της λειτουργικότητας του ατόμου τόσο στο σπίτι όσο και έξω από αυτό.
Η Γνωστική Αποκατάσταση είναι ένα πρόγραμμα καθοδηγούμενης θεραπείας για την εκμάθηση ή την επανεκμάθηση τρόπων συγκέντρωσης, επίλυσης προβλημάτων και τρόπους βελτίωσης της μνήμης ύστερα από μια διαταραχή που πλήττει τον εγκέφαλο. Επίσης γνωστή ως Νευροψυχολογική Αποκατάσταση ή Νευροαποκατάσταση, περιλαμβάνει την ανάρρωση των γνωστικών ελλείψεων μέσω αποκατάστασης ή επανόρθωσης.
