Γονιδιακή θεραπεία «ψαλιδίζει» την αιμορροφιλία
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Αμερικανοί ερευνητές ανέπτυξαν μια γονιδιακή θεραπεία για την αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας σε ποντίκια, μιας συγγενούς διαταραχής της πήξης του αίματος. Η τεχνική που ανήκει σε ειδικούς του Παιδιατρικού Νοσοκομείου της Φιλαδέλφειας στην Πενσυλβάνια αντικαθιστά γονίδια σε όργανα-«στόχους» χωρίς να απαιτείται η απομάκρυνση κυττάρων από το σώμα, «επιδιορθώνοντας» ταυτοχρόνως πολλές και διαφορετικές μεταλλάξεις.
Η μέθοδος βασίζεται στη χρήση ενζύμων που ονομάζονται νουκλεάσες με δομή δακτύλων ψευδαργύρου. Τα συγκεκριμένα ένζυμα αποτελούν ουσιαστικά μοριακά «ψαλίδια» τα οποία κόβουν τη διπλή έλικα σε συγκεκριμένα σημεία. Μετά το «cut» οι μηχανισμοί επιδιόρθωσης των κυττάρων αποκαθιστούν τη βλάβη.
Χωρίς απομάκρυνση κυττάρων
Μέχρι σήμερα οι θεραπείες που βασίζονταν στους δακτύλους ψευδαργύρου απαιτούσαν την αφαίρεση κυττάρων από τον οργανισμό, τη γενετική τροποποίησή τους στο εργαστήριο και την επανεισαγωγή τους στο σώμα του ασθενούς. Η μέθοδος αυτή φαίνεται να είναι αποτελεσματική για ορισμένες διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και του αίματος όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται και δοκιμές της σε ασθενείς με HIV και διαβητική νεφροπάθεια.
Ωστόσο οι ειδικοί αναζητούσαν έναν τρόπο επιδιόρθωσης των γονιδιακών μεταλλάξεων μέσα στο σώμα χωρίς να απαιτείται η απομάκρυνση κυττάρων. Τώρα η Κάθριν Χάι από το Παιδιατρικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφειας και οι συνεργάτες της ένωσαν τις δυνάμεις τους με ειδικούς της εταιρείας Sangamo BioSciences με έδρα στο Ρίτσμοντ της Καλιφόρνιας οι οποίοι εξειδικεύονται στις νουκλεάσες με δομή δακτύλων ψευδαργύρου και βρήκαν αυτόν τον τρόπο, όπως αναφέρουν με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Nature».
Τα άτομα με αιμορροφιλία Β εμφανίζουν πολλαπλές μεταλλάξεις στο γονίδιο F9, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν έλλειψη ενός παράγοντα πήξης του αίματος που παράγεται από το ήπαρ. Το αποτέλεσμα είναι ότι ακόμη και ένα ελαφρύ γρατζούνισμα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή τους εξαιτίας ακατάσχετης αιμορραγίας.
«Ψαλίδισμα» των μεταλλάξεων
Η Χάι και οι συνεργάτες της χρησιμοποίησαν στα πειράματά τους ποντίκια γενετικώς τροποποιημένα ώστε να φέρουν το ελαττωματικό ανθρώπινο γονίδιο. Σχεδίασαν νουκλεάσες με μορφή δακτύλων ψευδαργύρου προκειμένου να «κόψουν» το γονιδίωμα στην αρχή της αλληλουχίας του F9 και να εισαγάγουν το υγιές γονίδιο. Με τον τρόπο αυτό επιδιόρθωσαν ταυτοχρόνως όλες τις μεταλλάξεις του γονιδίου.
Ως «όχημα μεταφοράς» του υγιούς γονιδίου στον οργανισμό των ζώων οι ειδικοί χρησιμοποίησαν έναν ιό ο οποίος στόχευε το ήπαρ. Μετά τη θεραπεία το αίμα των πειραματοζώων εμφάνιζε πήξη σε 44 δευτερόλεπτα σε σύγκριση με χρόνο μεγαλύτερο του ενός λεπτού στα ποντίκια που έπασχαν από αιμορροφιλία. Συγχρόνως το αίμα των ζώων που είχαν λάβει τη θεραπεία περιείχε 3%-7% του παράγοντα πήξης που βρισκόταν σε έλλειψη στον οργανισμό πριν τη θεραπεία.
Στον άνθρωπο τα επίπεδα αυτά του παράγοντα θα μεταφράζονταν σε ήπια αιμορραγία. Είναι επίσης σημαντικό ότι ο παράγοντας πήξης συνέχιζε να παράγεται και αφότου οι ειδικοί αφαίρεσαν τμήμα του ήπατος των ζώων με αποτέλεσμα να υπάρξει αναγέννησή του. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι η γονιδιακή παρέμβαση «πέρασε» και στα θυγατρικά κύτταρα.
Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι κατά τη διάρκεια των οκτώ μηνών της μελέτης δεν εμφανίστηκαν παρενέργειες από τη θεραπεία στα ζώα – ούτε τοξικότητα ούτε αλλαγές στην ηπατική λειτουργία.
Τεχνικά εμπόδια
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα άλλοι ειδικοί έκαναν λόγο για μια πολλά υποσχόμενη μέθοδο η οποία βρίσκεται όμως ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Σύμφωνα με τον Μαρκ Κέι, ερευνητή στο πεδίο των γονιδιακών θεραπειών από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια «θεωρητικώς όλες οι γενετικές νόσοι θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με αυτόν τον τύπο θεραπείας».
Ωστόσο, όπως τόνισε ο ερευνητής, υπάρχουν ακόμη αρκετά τεχνικά εμπόδια τα οποία πρέπει να ξεπεραστούν προτού η μέθοδος έχει ευρεία ιατρική εφαρμογή. Για παράδειγμα είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί ποια είναι η κατάλληλη ποσότητα DNA που πρέπει να μεταφερθεί στον οργανισμό και σε ποια ακριβώς κύτταρα. Παράλληλα χρειάζεται να εξασφαλιστεί ότι οι νουκλεάσες με δομή δακτύλων ψευδαργύρου δεν θα κόψουν λάθος τμήμα του DNA καθώς και ότι οι ιοί «οχήματα μεταφοράς» δεν θα προκαλέσουν προβλήματα στον οργανισμό.
ΠΗΓΗ: tovima.gr
