Υπέρταση και διατροφική αντιμετώπισή της.
Συγγραφέας Ιωάννης Κερίμης Γράφτηκε στις ,
Με τον όρο αρτηριακή πίεση εννοούμε τη δύναμη με την οποία το αίμα πιέζει τα τοιχώματα των αρτηριών μέσα στις οποίες κυκλοφορεί. Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς πχ 120/80 mmHg εκ των οποίων ο πρώτος αριθμός να αντιστοιχεί στη συστολική πίεση (κατά τη διάρκεια της συστολής της καρδίας) ενώ η δεύτερη στη διαστολική πίεση (κατά τη διαστολή της καρδίας). Όταν οι τιμές της αρτηριακής πίεσης παραμένουν ψηλές για ένα παρατεταμένο διάστημα τότε σημαίνει ότι το άτομο πάσχει από υπέρταση.
Η υπέρταση είναι μια «σιωπηλή» νόσος δηλαδή τα συμπτώματα της δεν εμφανίζονται άμεσα, ενώ σύμφωνα με στατιστικές μόνο 1 στους 3 ανθρώπους γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση. Οποιοσδήποτε μπορεί να αποκτήσει υπέρταση ενώ αυξημένο κίνδυνο έχουν οι άνδρες >55 χρονών, οι γυναίκες >65 χρονών , οι καπνιστές, τα υπέρβαρα άτομα, τα άτομα με μειωμένη σωματική δραστηριότητα, άτομα με πολύ άγχος, άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων κ.α. Μακροχρόνια, η υψηλή αρτηριακή πίεση προκαλεί ζημιά στα τοιχώματα των αρτηριών αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες για απόκτηση στεφανιαίας νόσου, παθήσεις των νεφρών, προβλήματα όρασης και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Η υπέρταση είναι δύσκολο να θεραπευτεί πλήρως και συχνά είναι αναγκαία η μακροχρόνια χρήση φαρμακευτικής αγωγής (πχ διουρητικά), τα συμπτώματα όμως μπορούν να μειωθούν και με απλές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες του ατόμου. Οι πρώτες αναγκαίες αλλαγές στην καθημερινότητα του ατόμου είναι η διακοπή του καπνίσματος και η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Ένα και μόνο τσιγάρο μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση μέχρι και 20mmHg για 30 και πλέον λεπτά ενώ η υπερβολική χρήση αλκοόλ (>3-4 ποτά ημερησίως) ευθύνεται για περίπου 7% των περιπτώσεων υπέρτασης. Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ(1-2 ποτηράκια) , ειδικά κόκκινου κρασιού, μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην υγεία λόγω της περιεκτικότητας του κόκκινου κρασιού σε ρεσβερατρόλη και ανθοκυάνια που δρουν σαν αντιοξειδωτικά ενώ αντιθέτως η υπερβολική κατανάλωση έχει τα αντίθετα αποτελέσματα και μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως υπέρταση, κύρωση του ύπατος και αυξημένο σωματικό βάρος.
Η σωματική άσκηση συμβάλει σημαντικά στη μείωση της υπέρτασης ακόμη και μέτρια δραστηριότητα όπως πχ το περπάτημα μπορεί να μειώσει τη συστολική και διαστολική πίεση έως και 9-11 μονάδες. Η άσκηση που προτείνεται περισσότερο για την υγεία του κυκλοφοριακού συστήματος είναι η αερόβια όπως πχ το περπάτημα, το τροχάδι, το τένις, ο χορός, τα ομαδικά αθλήματα, το κολύμπι και το ποδήλατο.
Τα άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος είναι σε αυξημένο κίνδυνο για υπέρταση ενώ μια απώλεια βάρους της τάξης του 5-10% μπορεί να μειώσει σημαντικά την αρτηριακή πίεση.
Διατροφικά, για την πρόληψη η τη μείωση της αρτηριακής πίεση συστήνεται η μείωση του νατρίου (χλωριούχο νάτριο =αλάτι) και η αύξηση της κατανάλωσης τροφών που περιέχουν κάλλιο και ασβέστιο. Μια μελέτη που ονομάζεται DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) επισήμανε την επίδραση που είχαν οι αλλαγές στη διατροφή κάποιων ατόμων σε σχέση με την αρτηριακή τους πίεση. Η διατροφή των συμμετεχόντων ήταν πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ανεπεξέργαστους υδατάνθρακες, γάλα και γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά (0-1%). Τα άτομα που άλλαξαν τις διατροφικές τους συνήθειες είδαν μέσα σε οκτώ εβδομάδες σημαντική μείωση της αρτηριακής τους πίεσης ενώ μια δεύτερη μελέτη DASH-2 που περιόρισε και τη λήψη του νατρίου στο 1500 mg τη μέρα είδαν μείωση της αρτηριακής τους πίεσης ανάλογη με αυτή των αντιυπερτασικών χαπιών. Πιστεύεται ότι η σημαντική μείωση της αρτηριακής πίεσης οφείλεται στην αυξημένη περιεκτικότητα της δίαιτας DASH σε κάλλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο και στην μειωμένη περιεκτικότητα σε νάτριο. Γενικά το νάτριο θα πρέπει να περιορίζεται στα 1500 με 2300 mg τη μέρα. Ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι περιέχει περίπου 2400 mg νάτριο. Το νάτριο δεν βρίσκεται μόνο στο επιτραπέζιο αλάτι αλλά εμπεριέχεται σε πολλές τροφές όπως είναι τα τρόφιμα σε κονσέρβες, τα αλλαντικά και τα καπνιστά κρέατα, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα τυριά, το αλατισμένο βούτυρο, τα πατατάκια, τα έτοιμα γεύματα, η soya sauce κ.α. Η χρήση αυτών των τροφίμων σε άτομα με ιστορικό υπέρτασης θα πρέπει γενικώς να αποφεύγονται.
Συμπερασματικά, για τη μείωση της υπέρτασης πέραν της φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να γίνονται και κάποιες αλλαγές στις συνήθειες του ατόμου όπως είναι η διακοπή του καπνίσματος, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και η αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες όπως είναι η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, η μείωση της κατανάλωσης νατρίου <2300mg/ημερησίως και ή αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών που είναι πλούσια σε κάλιο όπως και της κατανάλωσης άπαχων γαλακτοκομικών. Επίσης η απώλεια κιλών και η εξασφάλιση του ιδανικού βάρους μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και γενικώς να βοηθήσει στην γενική υγεία του ατόμου.
H Δίαιτα DASH
| Διατροφική Ομάδα | Ημερήσια Κατανάλωση (Μερίδες) | Θρεπτικά Συστατικά |
| Δημητριακά | 7-8 | Υδατάνθρακες & Φυτικές Ίνες |
| Λαχανικά | 4-5 | Κάλιο, Μαγνήσιο, Φυτικές Ινες |
| Φρούτα | 4-5 | Κάλιο, Μαγνήσιο, Φυτικές Ίνες |
| Γάλα & Γαλακτοκομικά | 2-3 | Ασβέστιο, Πρωτεΐνη, Κάλιο, Μαγνήσιο |
| Κρέας, κοτόπουλο, ψάρι | 2 ή λιγότερα | Πρωτεΐνη & Μαγνήσιο |
| Ξηροί καρποί, Σπόρια, Όσπρια | 4-5 (εβδομάδα) | Μαγνήσιο, Κάλιο, Πρωτεΐνη, Φυτικές Ίνες |
