Χοροθεραπεία – Κινητική Θεραπεία για Βρέφη, Παιδιά και Εφήβους
Συγγραφέας Δημήτριος Ζάχος Γράφτηκε στις ,
Τα βρέφη, τα παιδιά και οι έφηβοι μοιράζονται το φαινόμενο μιας ραγδαίας αλλαγής του σώματος με την οποία βιώνουν και αντιλαμβάνονται τον κόσμο και μέσω της οποίας ολοκληρώνουν τις βιολογικές, συναισθηματικές και νοητικές διαδικασίες. Οι δημιουργικές και αυθόρμητες πλευρές της κινητικής θεραπείας προσφέρουν ένα φυσικό θεραπευτικό τρόπο ειδικά κατάλληλο για την ανάπτυξη του σωματοκεντρικού βρέφους, παιδιού, ή εφήβου.
ΒΡΕΦΗ
Εξελιγμένες τεχνικές επιτρέπουν σήμερα την διάγνωση από την βρεφική ηλικία ενός μεγάλου εύρους περιπτώσεων όπως σύνδρομο DOWN, αδυναμία όρασης, ακοής, αναπτυξιακή καθυστέρηση κ.τ.λ. Επειδή η έμφαση της κινητικής θεραπείας βρίσκεται στην μη λεκτική επικοινωνία μπορεί να γίνει η πιο κατάλληλη μορφή θεραπείας για τέτοια παιδιά.
Ο κινητικός θεραπευτής χρησιμοποιεί συγκεκριμένες παρεμβατικές τεχνικές ανάλογα με την προσωπικότητα του κάθε παιδιού και την αδυναμία του. Παραδείγματος χάρη, ερέθισμα σε ένα υποκινητικό παιδί n προσοχή και εστίαση σε κάποιο υπερκινητικό παιδί προσφέρεται μέσα σε μια αμοιβαία κινητική αλληλεπίδραση. Eπιπρoσθέτως, ο κινητικός θεραπευτής μπορεί να συμπεριλάβει και τους γονείς μέσα στην θεραπευτική διαδικασία δίνοντάς τους την δυνατότητα να συναλλαγούν με τα συναισθήματα που έχουν για το παιδί τους, όπως επίσης να τους προσφέρει τεχνικές για μια πιο ενημερωμένη και υγιή σχέση γονέα – παιδιού.
ΑΥΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙ
Τα αυτιστικά παιδιά χαρακτηρίζονται από την αδυναμία τους να διαμορφώσουν διαπροσωπικές σχέσεις και να αλληλεπιδράσουν κατάλληλα με το περιβάλλον. Συχνά χωρίς να μιλάνε, αυτά τα παιδιά μπορεί να απασχολούνται με παράξενες, επαναλαμ6ανόμενες κινητικές συμπεριφορές οι οποίες αυξάνουν την απομόνωσή τους.
Ο κινητικός θεραπευτής χρησιμοποιεί την κίνηση του σώματος για να έρθει σε επαφή και να δημιουργήσει μία θεραπευτική σχέση με το παιδί.
Χαρακτηριστικά στοιχεία της κίνησης του παιδιού είναι ο καθρεπτισμός της κίνησης, η δημιουργία κάποιας προσωπικής του σειράς κινήσεων η οποία το καθησυχάζει λόγω της οικειότητας και της αποδοχής που έχει το παιδί με αυτή. Ξεκινώντας από αυτή την μοναδική κινητική συμπεριφορά ο κινητικός θεραπευτής συναντά το παιδί σε ένα πρωταρχικό, μη λεκτικό επίπεδο και από εκεί το παιδί μπορεί να εξελιχθεί αυξάνοντας την αυτογνωσία ταυ και ανακαλύπτοντας νέες ικανότητες για να αντιμετωπίσει το περιβάλλον.
ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να έχουν παραμορφωμένη ή ανολοκλήρωτη εικόνα του σώματός τους, προβλήματα αντίληψης, φτωχή ισορροπία και προσανατολισμό, και πολύ συχνά προβλήματα συμπεριφοράς. Επίσης, αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν μια εξαιρετικά φτωχή γνώμη για τον εαυτό τους, η οποία επιβραβεύεται και από τις συνεχείς αποτυχίες στο σχολείο. Η κινητική θεραπεία δουλεύει ακριβώς πάνω σε όλα αυτά τα προβλήματα.
Ο κινητικός θεραπευτής δουλεύει με τις ανέπαφες ικανότητες του παιδιού, τονίζοντας την ευχαρίστηση της σωματικής δράσης, ενώ προσφέρει κινητικές εμπειρίες οι οποίες σχετίζονται με τις διαστάσεις και το σχήμα του σώματος, με τον προσανατολισμό των μελών του σώματος, με την οργάνωση ταυ χώρου, όπως επίσης με τον έλεγχο των παρορμήσεων και την κατάλληλη έκφραση των συναισθημάτων.
ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Τα παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές παρουσιάζουν διαταραχές στην συμπεριφορά τους, όπως επίσης και στις σύνθετες νοητικές λειτουργίες. Η δυσκολία του παιδιού στο να εκφράζει τις εμπειρίες της ζωής ξεπερνιέται μέσω της κίνησης η οποία μεταμορφώνει αυτή την δυσκολία τη παιδιού σε συμβολική πράξη. Έτσι, η κινητική θεραπεία μπορεί να γεφυρώσει τον χαοτικό κόσμο του παιδιού με την εξωτερική πραγματικότητα. Ασφαλείς και ευχάριστες κινητικές αλληλεπιδράσεις χτίζουν μια σχέση εμπιστοσύνης και προσφέρεται μια νέα ευκαιρία για ανάπτυξη περνώντας απ’ όλα τα αναπτυξιακά στάδια.
ΕΦΗΒΟΙ
Σημαντικές φυσιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Πιθανά προβλήματα αυτής της ηλικίας είναι η σύγχυση της εικόνας που έχουν οι έφηβοι για τον εαυτό τους και της σεξουαλικής τους ταυτότητας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ασταθής σωματική εικόνα, χαμηλό έλεγχο των παρορμήσεων και δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η κινητική θεραπεία προσφέρει ένα ασφαλές, και με κατάλληλο για την ηλικία παιχνίδι, περιβάλλον μέσα στο οποίο ψυχολογικές συγκρούσεις μπορούν να αναγνωριστούν και να δoυλευτoύν. Μέσω της κινητικής δράσης και αλληλεπίδρασης η σωματική εικόνα και η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους σταθεροποιείται. Aισθήματα σύγxησnς εκφράζoνται και κατάλληλοι ρόλοι και συμπεριφορές ενηλίκων δοκιμάζονται συμβολικά.
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Αν και η κάθε προσωπική ανικανότητα παρουσιάζει ειδικά προβλήματα, όλα τα άτομα με ανικανότητες – αναπηρίες αντιμετωπίζουν μοναδικά φυσικά και συναισθηματικά εμπόδια ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν αλλά και να επεκτείνουν το λειτουργικό τους επίπεδο. Η κινητική θεραπεία προσφέρει ένα μέσο με το οποίο το άτομο μπορεί να επανακτήσει μια ανέπαφη σωματική εικόνα και μια αίσθηση του εαυτού του.
ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ
Τα άτομα με εγκεφαλικές βλάβες αντιμετωπίζουν ισόβιες πιθανές ανικανότητες στο φυσικό, συναισθηματικό και νοητικό τομέα. Η αποκατάσταση και η θεραπεία συναντά τα ψυχολογικά και τα φυσικά τραύματα ταυτόχρονα. Οι δραστηριότητες της κινητικής θεραπείας εστιάζουν απευθείας στην ενοποίηση της αισθητήριας λήψης και της επίγνωσης του σώματος. Με τέτοιους ασθενείς ο κινητικός θεραπευτής δουλεύει πάνω στο ζήτημα του χρόνου, του χώρου και της κατεύθυνσης στο χώρο. Τα άτομα βοηθούvται στο να εστιάζουν, να διατηρούν την προσοχή και να επεξεργάζονται ένα ερέθισμα. Με αυτόν τον τρόπο, αυξάνεται η ικανότητα τους να ελέγχουν την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον. Επιπροσθέτως, μέσω της κινητικής διαδικασίας, σκέψεις και συναισθήματα μπορούν να περάσουν από το ασυνείδητο σε ένα συνειδητό επίπεδο και ευθύς να αναγνωριστούν και να δουλευτούν. Ερευνώντας νέα κινητικά μοτίβα και δυναμικές το άτομο μπορεί να αναπτύξει προσαρμοστικές, εκφραστικές και επικοινωνιακές συμπεριφορές οι οποίες οδηγούν στην ανάπτυξη της λειτουργικότητάς του και της ανεξαρτησίας του.
ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΟΙ
Ο κινητικός θεραπευτής δουλεύοvτας με άτομα που έχουν υποστεί ακρωτηριασμούς εστιάζει στις αλλαγές της εικόνας του σώματος και στα σωματικά όρια. Συναισθήματα απώλειας, θυμού και απογοήτευσης επεξεργάζονται από το άτομο. Το άτομο εξερευνεί τις ρεαλιστικές του ανάγκες όπως επίσης τους ρεαλιστικούς και μη ρεαλιστικούς του φόβους. Η κινητική θεραπεία βοηθά το άτομο να αναπτυχθεί μέσα στα προσωπικά του όρια και ικανότητες. Επίσης, η κινητική θεραπεία έχει άμεσο αποτέλεσμα στην αποδοχή και τον έλεγχο των καταστάσεων από το άτομο.
ΦΥΣΙΚΕΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
Παιδιά και Ενήλικες
ΒΛΑΒΗ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ
Σε μια κοινωνία οργανωμένη μόνο για άτομα που έχουν ανέπαφες και χρησιμοποιούν και τις πέντε αισθήσεις τους η απουσία ή η απώλεια μιας ή και περισσοτέρων αισθήσεων προκαλεί ειδικά προβλήματα για θεραπεία. Τα άτομα με προβλήματα όρασης, ακοής απαιτούν εντατική θεραπεία και αν πρόκειται για παιδιά απαιτούνται μοναδικές παρεμβατικές τεχνικές όσο το δυνατόν πιο νωρίς. Ένα τυφλό μωρό χρειάζεται να του δοθεί εξωτερικό ερέθισμα για να σηκώσει το κεφάλι του, πρέπει να παροτρυνθεί για να εξερευνήσει τον χώρο και να του δοθούν ευκαιρίες για να εκφράσει τον θυμό του, κάτι που είναι απαραίτητο για την φυσιολογική ανάπτυξη. Παρόμοια, το κουφό παιδί πρέπει να προσαρμοστεί σ’ έναν κόσμο στο οποίο η γλώσσα του ήχου και του λόγου ποτέ δεν μπορεί να κατανοηθεί ολοκληρωτικά.
Η εικόνα του σώματος, η αναγνώριση διαφόρων μελών του σώματος, και η μη λεκτική επικοινωνία είναι όλα μέρη της θεραπευτικής αγωγής που χρησιμοποιεί σ κινητικός θεραπευτής ώστε να μπορέσουν αυτά τα παιδιά να αναπτύξουν τις ικανότητές τους στο μέγιστο. Τυφλά αλλά και κουφά άτομα που έχασαν αυτή τους την αίσθηση κατά την διάρκεια της ζωής τους παρουσιάζουν παρόμοια αλλά και ξεχωριστά προβλήματα για παρέμβαση. Αίσθημα απώλειας, συχνά μελαγχολία πρέπει να δουλευτούν παράλληλα με νέα ζητήματα κινητικότητας, επικοινωνίας, προσωπικής αναγνώρισης και ανεξαρτησίας. Δουλεύοντας στο κινητικό επίπεδο, είτε ατομικά είτε ομαδικά, επανακαθίσταται μια αίσθηση ζωτικότητας και αυτονομίας. Ταυτόχρονα η απευθείας σωματική δράση προσφέρει μια ευκαιρία για πειραματισμό με νέες έννοιες του χώρου, νέους τρόπους επικοινωνίας και ανανεωμένες φυσικές ακεραιότητες.
ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Η κινητική θεραπεία συμπληρώνει την δουλειά άλλων ειδών θεραπείας μέσω της ανάπτυξης της κιναισθητικής αντίληψης, του προσανατολισμού στο χώρο, της προσοχής και της υπομονής. Ενώ οι ασθενείς εξερευνούν τις σωματικές τους δυνατότητες βοήθιουνται να αναπτύξουν κινητικά μοτίβα και δυναμικές οι οποίες βοηθούν στην αναπλήρωση του σωματικού τους μειονεκτήματος. Άτομα που πρόσφατα απέκτησαν κάποιο σωματικό μειονέκτημα βιώνουν συναισθηματικές αντιδράσεις στην απώλεια της φυσικής τους λειτουργίας με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η εξάρτησή τους από άλλους. Ο κινητικός θεραπευτής δουλεύοντας απευθείας στο σωματικό επίπεδο κινητοποιεί τις φυσικές και συναισθηματικές πηγές του ατόμου με σκοπό να διευκολύνει την συναισθηματική έκφραση και να αυξήσει την αυτοεκτίμηση, την εμπιστοσύνη και την ανεξαρτησία.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Χαρακτηριστικό των ατόμων που πάσχουν από διαταραχές της διατροφής (π.χ. ανορεξία, βουλιμία) είναι η παραμόρφωση της εικόνας που έχουν για το σώμα τους, και η λανθασμένη αντίληψη όσο αφορά το σωματικό τους μέγεθος και τα σωματικά τους όρια. Σαν αποτέλεσμα έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση με αντίκτυπο σε προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων. Αυτά τα άτομα συχνά έχουν δυσκολία στο να αναγνωρίζουν την συναισθηματική τους κατάσταση. Επίσης, προσπαθούν να διαχωρίσουν τις σωματικές τους αισθήσεις και το επακόλουθο χάσιμο των σωματικών τους λειτουργιών.
Η κινητική θεραπεία δουλεύει απευθείας με το σώμα, χρησιμοποιεί την κινητική δράση και αλληλεπίδραση για να αναπτύξει το άτομο μια πιο ρεαλιστική αντίληψη για το σώμα και για τον εαυτό του. Τα άτομα βοήθιουνται να αναγνωρίσουν την ένταση στο σώμα τους το σημάδι μιας προβληματικής κατάστασης με αποτέλεσμα να αντικαταστούν τις αυτοκαταστροφικές τους πράξεις με πιο υγιείς επιλογές και ελέγχους των καταστάσεων.
Ο ευχάριστος αυθορμητισμός της κινητικής θεραπείας προσφέρει μια ευκαιρία στο άτομο να βιώσει το σώμα του σαν μια πηγή σημαντικής ικανοποίησης παρά σαν μια πηγή συνεχών προβλημάτων. Επιπροσθέτως, τα άτομα αποκτούν μια εμπειρία στενής σχέσης μέσα στην θεραπεία η οποία προσφέρει μια διαφορετική άποψη των διαπροσωπικών σχέσεων από την απομόνωση που συνήθως νιώθουν.
