Η λέξη κερατόκωνος σημαίνει την ανάπτυξη κωνικού σχήματος του κερατοειδούς. Πρόκειται για μία μη φλεγμονώδη εκτασία του κερατοειδούς. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από προοδευτική λέπτυνση και αύξηση της καμπυλότητας του κερατοειδούς. Καθώς η καμπυλότητα αυξάνει και ο κερατοειδής λεπταίνει, η όραση του ασθενούς χειροτερεύει. Η μείωση της όρασης μπορεί να είναι μικρή ή μεγάλη ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Η ελάττωση της όρασης κυρίως οφείλεται σε ανώμαλο αστιγματισμό και μυωπία και λιγότερο σε θόλωση του κερατοειδούς.

Γιατί ο κερατοειδής είναι σημαντικός;
Για να κατανοήσουμε τι είναι ο κερατόκωνος, είναι σημαντικό να καταλάβουμε τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο κερατοειδής στην ικανότητά μας να βλέπουμε. Συχνά παρομοιάζεται με παράθυρο του οφθαλμού, αφού το φως πρέπει να περάσει μέσα από τον κερατοειδή για να μπεί στο μάτι. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος για να περάσει το φως μέσα. Επειδή ο κερατοειδής είναι τοιχωματικός χιτώνας, χρησιμεύει στο να προστατεύει το υπόλοιπο μάτι από ξένα σώματα. Μία ακόμη σημαντική λειτουργία του είναι η διάθλαση του φωτός που μπαίνει στο μάτι. Με άλλα λόγια, ο κερατοειδής συγκλίνει τις εισερχόμενες ακτίνες φωτός με σκοπό αυτές να προσπέσουν στον αμφιβληστροειδή. Ο αμφιβληστροειδής είναι που μετατρέπει τις φωτεινές εικόνες σε ηλεκτρικά σήματα οποία πηγαίνουν στον εγκέφαλο και έτσι αντιλαμβανόμαστε αυτό που βλέπουμε. Θόλωση του κερατοειδούς ή διαταραχή της αρχιτεκτονικής του από κερατόκωνο περιορίζουν τη σωστή λειτουργία του, με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσκολία στο να φτάσει το φως στον αμφιβληστροειδή και από κει στον εγκέφαλο.

Ποια είναι τα συμπτώματα του κερατοκώνου;
Τα πιο συχνά συμπτώματα του κερατοκώνου είναι αλλοίωση ή θόλωση της όρασης λόγω αύξησης της μυωπίας και του αστιγματισμού. Μπορεί να υπάρξει ανάγκη για συχνή αλλαγή γυαλιών ή φακών επαφής, λόγω του ότι ο κερατοειδής αποκτά πιο ανώμαλο σχήμα. Τα συμπτώματα του κερατοκώνου συχνά αφορούν και τα δύο μάτια, συχνότερα όμως το ένα προσβάλλεται περισσότερο.

Ποιος άλλος έχει κερατόκωνο;
Ο κερατόκωνος συνηθέστερα εμφανίζεται στην εφηβεία ή στη δεύτερη δεκαετία της ζωής. 1 στους 2000 ανθρώπους στο γενικό πληθυσμό πάσχει από κερατόκωνο. Περίπου 1 στους 10 ασθενείς με κερατόκωνο, έχουν μέλη στην οικογένεια τους που πάσχουν από την ίδια νόσο. Φαίνεται ότι η νόσος έχει οικογενή χαρακτήρα. Η κατάσταση δεν έχει συσχετισθεί με κάποια κοινωνική, μορφωτική ή γεωγραφική κατανομή. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί κερατόκωνο. Υποθέτουμε ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση λόγω του οικογενούς χαρακτήρα της νόσου. Μερικοί ερευνητές αναζητούν την πιθανότητα να ευθύνεται το ενδοκρινικό σύστημα, αφού η νόσος συχνά συμβαίνει στην εφηβεία. Είναι δυνατό το τρίψιμο των ματιών να συντελεί στη δημιουργία της πάθησης.

Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί ο κερατόκωνος;
Η οπτική διαταραχή σε ήπιες περιπτώσεις κερατοκώνου μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά ή ειδικούς φακούς επαφής που αντισταθμίζουν το κωνικό σχήμα που απέκτησε ο κερατοειδής.
Σε σοβαρές περιπτώσεις ή όταν η εφαρμογή φακών επαφής είναι αδύνατη, υπάρχει ένδειξη χειρουργικής επέμβασης μεταμόσχευσης του κερατοειδούς.
Από τους 100 ασθενείς που πάσχουν από κερατόκωνο, μόνο 10 θα χρειαστούν μεταμόσχευση. Οι υπόλοιποι 90 έχουν ικανοποιητική όραση είτε με γυαλιά είτε με φακούς επαφής. Η επιτυχία της μεταμόσχευσης του κερατοειδούς στον κερατόκωνο έχει μεγάλο ποσοστό επιτυχίας που φθάνει το 95%.
Ο κερατόκωνος αποτελεί αντένδειξη για διαθλαστική επέμβαση με το excimer laser. Η χορήγηση αντιαλλεργικών κολλυρίων(σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων) βοηθά τους ασθενείς στην αποφυγή του τριψίματος των ματιών.

Τι είναι η μεταμόσχευση του κερατοειδούς;
Κατά την μεταμόσχευση του κερατοειδούς αφαιρείται το κεντρικό τμήμα του κερατοειδούς με ένα ειδικό τρύπανο. Ο κερατοειδής του ασθενούς αντικαθίσταται με ανθρώπινο κερατοειδή από έναν δότη ο οποίος έχει δωρήσει τους κερατοειδείς του για μεταμόσχευση, ή του οποίου η οικογένεια δώρησε τους κερατοειδείς μετά τον θάνατο του δότου. Όλοι οι κερατοειδείς ελέγχονται για HIV, ηπατίτιδα και άλλες λοιμώδεις ασθένειες. Συνοπτικά ο νέος κερατοειδής τέμνεται με ειδικό τρύπανο και ράβεται με ειδικά ράμματα.
Η επέμβαση γίνεται με τοπική ή γενική αναισθησία στο χειρουργείο. Η υποτροπή του κερατοκώνου μετά την επέμβαση είναι εξαιρετικά σπάνια.
Αντιδράσεις απόρριψης είναι πιθανές, αλλά είναι αναστρέψιμες αν αντιμετωπιστούν έγκαιρα.