Διαβήτης και άσκηση
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Ανδρέου Γράφτηκε στις ,
Η άσκηση είναι μια από τις από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου II και των προβλημάτων που τον συνοδεύουν, όπως είναι η αύξηση λίπους στον κορμό, υπέρταση, και αύξηση λιπιδίων. Ο διαβήτης II είναι χρόνια κατάσταση που μπορεί να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στις αλλαγές του τρόπου ζωής όπως είναι η δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας λιπαρών και η αερόβια άσκηση. Αν ο ασθενής δεν αλλάξει τις βλαβερές συνήθειες της κακής διατροφής και καθιστικής ζωής, τότε πρέπει να ακολουθήσει κάποια φαρμακευτική αγωγή. Δυστυχώς, παθήσεις όπως ο διαβήτης, δεν έχουν θεραπεία και όταν αρχίσει η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να συνεχιστεί εφ’ όρου ζωής για να βοηθήσει και στη πρόληψη καρδιακών προβλημάτων.
Τι είναι ο διαβήτης τύπου IΙ; Ο διαβήτης ΙΙ χαρακτηρίζεται από ψηλότερο επίπεδο σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκεμία). Τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, ανεβαίνουν γιατί τα κύτταρα στο σώμα δεν ανταποκρίνονται σωστά στην ορμόνη ινσουλίνη. Το πάνκρεας εκκρίνει ινσουλίνη όταν το σάκχαρο ανεβαίνει και ο ρόλος της ορμόνης αυτής είναι να δώσει το σήμα στα κύτταρα να αφήσουν την γλυκόζη να εισχωρήσει. Κάποια βλάβη πάνω στα σημεία που δέχονται την ινσουλίνη δημιουργούν μια ανοσία προς την ινσουλίνη. Έτσι, αφού το σάκχαρο δεν μπορεί να εισχωρήσει μέσα στα κύτταρα, συνεχίζει να κυκλοφορά στο αίμα και να δημιουργεί την υπεργλυκεμία. Τι προκαλεί αυτή την αντίδραση προς την ινσουλίνη δεν είναι γνωστό ακόμα αλλά πιθανόν να οφείλεται στο τρόπο ζωής και σε γενετικούς παράγοντες. Διαβήτης ΙΙ είναι πιο συχνό φαινόμενο σε αναπτυγμένες χώρες όπου οι φυσικές και σωματικές δραστηριότητες είναι περιορισμένες, η κατανάλωση τροφής είναι αυξημένη και η παχυσαρκία σε ψηλά επίπεδα. Άτομα τα οποία είχαν διαγνωστεί με διαβήτη ΙΙ, και μείωσαν την ποσότητα και βελτίωσαν την ποιότητα του φαγητού, έχασαν τα περιττά κιλά και ξεκίνησαν συστηματική αερόβια άσκηση, είχαν θετικά αποτελέσματα στον έλεγχο του σακχάρου.
Γιατί το λίπος στη κοιλιακή περιφέρεια είναι επικίνδυνο;
Ο διαβήτης ΙΙ συμβαίνει συνήθως σε άτομα που έχουν περιττό λίπος στην κοιλιά. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το λίπος που βρίσκεται ανάμεσα στους κοιλιακούς μυς είναι πιο επικίνδυνο από το υποδόριο λίπος (το λίπος που βρίσκεται κάτω από το δέρμα). Επειδή όμως, το ενδοκοιλιακό λίπος μπορεί να μετρηθεί μόνο με ακριβές και μη πρακτικές μεθόδους όπως είναι ο αξονικός τομογράφος, είναι αρκετός και ο έλεγχος του λίπους με λιπομέτρηση ή με την μέτρηση της περιφέρειας της μέσης σε σύγκριση με την περιφέρεια της λεκάνης.
Συστήνουμε άσκηση.
Η άσκηση πρέπει να είναι η πρώτη μέθοδος που θα χρησιμοποιήσει κάποιος που έχει διαγνωστεί με διαβήτη. Ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Άτομα που ακολουθούν σωστή διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση, μπορούν να αποφύγουν την φαρμακευτική αγωγή για χρόνια. Η άσκηση δρα πάνω στην ευαισθησία των δεκτών ινσουλίνης στα κύτταρα για 48-72 ώρες. Όταν αυξάνεται η ευαισθησία των δεκτών, τότε η ινσουλίνη μπορεί να κάνει την δουλειά της και να μειώσει το σάκχαρο στο αίμα. Αφού το σάκχαρο εισχωρήσει μέσα στα κύτταρα μπορεί να αποθηκευτεί ή να χρησιμοποιηθεί σαν ενέργεια. Η άσκηση πρέπει γίνεται σε μέτρια ένταση για να αποδώσει τα πιο ευεργετικά αποτελέσματα στην μείωση του σακχάρου. Μέτρια ένταση εννοούμε ότι το έργο που παράγεται χρειάζεται μεταξύ 50-70% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου. Αυτή η ένταση μπορεί να βελτιώσει και τα άλλα προβλήματα που συνοδεύουν τον διαβήτη όπως είναι η μείωση της πίεσης (σε όσους έχουν υπέρταση), η βελτίωση των λιπιδίων, αύξηση της HDL (καλής χοληστερόλης) και μείωση των τριγλυκεριδίων. Ο συνδυασμός της δίαιτας με την άσκηση βοηθά στην μείωση του ενδοκοιλιακού λίπους και κατ’ επέκταση στην μείωση του κινδύνου για διαβήτη.
Διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια με διάφορες επιπλοκές και χαρακτηρίζεται από ψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και από δευτερεύοντες μικροαγγειακές παρακμές που επηρεάζουν τον αμφιβληστροειδή χιτώνα, τα νεφρά και την περιφερειακή κυκλοφορία. Χωρίζεται σε Τύπου Ι Διαβήτης (εξαρτώμενος σε ινσουλίνη) και Τύπου ΙΙ (μη εξαρτώμενος σε ινσουλίνη). Τα χαρακτηριστικά των δυο κατηγοριών παρουσιάζονται στον πιο κάτω πίνακα:
| Χαρακτηριστικά | Εξαρτώμενος σε ινσουλίνη (Τύπου Ι) |
Μη Εξαρτώμενος σε ινσουλίνη (Τύπου ΙΙ) |
| Ηλικία που ξεκινά | < 20 ετών | > 40 ετών |
| Συχνότητα | 0.5 % | 4-5 % |
| Κληρονομικότητα | Πιθανή | Συχνή |
| Παχυσαρκία | + – | + + |
| Επίπεδο ινσουλίνης στο αίμα | Χαμηλή ή μηδέν | Ψηλή (αρχικά) Χαμηλή (αργότερα) |
| Θεραπεία ινσουλίνης | Πάντοτε | 20-30% |
| Επιπλοκές | Συχνά | Συχνά |
Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του διαβήτη. Η υπομέγιστη αεροβική άσκηση προκαλεί άμεση αύξηση χρήσης της γλυκόζης στους μυς. Η χρήση γλυκόζης συνεχίζεται και μετά την άσκηση λόγω της σύνθεσης γλυκογόνου. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να επιτρέψουν την μείωση της δόσης ινσουλίνης που παίρνουν οι ασθενείς καθημερινά για να ελέγχουν το επίπεδο γλυκόζης.
Τα άτομα που πάσχουν από Τύπου ΙΙ διαβήτη μπορούν να έχουν αρκετά ενθαρρυντικά αποτελέσματα με την γυμναστική στο σημείο που μπορούν να μειώσουν το σάκχαρο κοντά στα κανονικά επίπεδα. Οι περισσότεροι ασθενείς με Τύπου ΙΙ διαβήτη πάσχουν και από παχυσαρκία (ιδιαίτερα στην κοιλιά), υπέρταση, υπερλιπιδιμεία, και μη ανοχή γλυκόζης λόγω της αντίστασης που προκαλεί η ινσουλίνη. Με ένα σωστό συνδυασμό υγιεινής διατροφής (δίαιτας) και συχνής άσκησης, τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα μπορούν να αντιστραφούν. Ειδικότερα με την άσκηση αυξάνεται ο μεταβολισμός γλυκόζης και λιπώδη οξέων στους σκελετικούς μυς όπως και η ευαισθησία ινσουλίνης. Επίσης μειώνεται η αγγειακή αντίσταση στους σκελετικούς μυς.
Ανάλογα με τα προβλήματα που μπορεί να έχουν άτομα με διαβήτη, πρέπει να αναμένονται και τυχών δυσκολίες με την άσκηση. Για παράδειγμα η μέγιστη χρήση οξυγόνου και η μέγιστη καρδιακή συχνότητα σε τεστ αντοχής μπορεί να είναι μειωμένα κατά 15-20% σε σύγκριση με άτομα της ίδιας ηλικίας που δεν πάσχουν από διαβήτη. Επίσης, συχνά παρατηρείται και ψηλή πίεση κατά την διάρκεια, και αμέσως μετά την άσκηση. Συστήνετε να γίνετε τεστ αντοχής ή τεστ κοπώσεως πριν να ξεκινήσει κάποιος διαβητικός να ασκείται γιατί οι πιθανότητες για ασυπτωματική καρδιακή νόσο είναι αυξημένες και στους δύο τύπους διαβήτη.
Για τα άτομα που παίρνουν ινσουλίνη θα πρέπει να γίνει κάποια αλλαγή στην δόση ανάλογα με την άσκηση για να μην επέρχεται υπογλυκεμία. Επίσης, ενδείκνυται κατανάλωση υδατανθράκων για την αποφυγή υπογλυκαιμίας που μπορεί να προκληθεί με την άσκηση.
