Μάθε τα πάντα για την ημικρανία
Συγγραφέας Δημήτριος Παπαδόπουλος Γράφτηκε στις ,
H ημικρανία χωρίς αύρα συμβαίνει περίπου στο ένα τρίτο των πασχόντων από κεφαλαλγία. η διάγνωση της είναι σχετικά εύκολη. Τυπικά οι ασθενείς με ημικρανία εμφανίζουν έναν αριθμό από υποτροπιάζοντα επεισόδια μέτριου ως ισχυρού πονοκέφαλου ο οποίος μπορεί να είναι ετερόπλευρος ή/ και σφυγμικός και να διαρκεί μέρος της ημέρας ως και 3 ημέρες. Το επεισόδιο συνήθως συνοδεύεται από γαστρεντερικά συμπτώματα και οι ασθενείς περιορίζουν τις δραστηριότητες τους και προτιμούν ήσυχους και σκοτεινούς χώρους .
Μεταξύ των επεισοδίων είναι ελεύθεροι συμπτωμάτων.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΑΥΡΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ INTERNATIONAL HEADACHE SOCIETY (IHS)
| Α | Τουλάχιστον 5 επεισόδια που να πληρούν τα κριτήρια Β-Δ |
| Β | Επεισόδια κεφαλαλγία διάρκειας 4-72 ώρες(χωρίς θεραπεία ή με ανεπιτυχή θεραπεία) |
| Γ |
Η κεφαλαλγία έχει τουλάχιστον 2 απο τα ακόλουθα χαρακτηριστικά.1. ετερόπλευρη εντόπιση2. σφυγμική ποιότητα 3. μέτρια ή ισχυρή ένταση πόνου 4. επιδείνωση με ή περιορισμός των καθημερινών φυσικών δραστηριοτήτων |
| Δ |
Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων, ένα από τα ακόλουθα1. ναυτία ή/και εμετός 2. φωτοφοβία και φωνοφοβία |
| Ε | Η κεφαλαλγία δεν αποδίδεται σε άλλη διαταραχή |
Τα συμπτώματα της ημικρανίας με αύρα είναι προοδευτικώς εμφανιζόμενα, διαρκούν 5-60 λεπτά πριν την κεφαλαλγία και είναι οπτικά, συνιστώντας μία παροδική ημιανοπτική διαταραχή ή ένα διάχυτο σκότωμα. Τα οπτικά συμπτώματα μερικές φορές συμβαίνουν ταυτόχρονα ή διαδοχικά με αναστρέψιμες νευρολογικές διαταραχές όπως ετερόπλευρη παραισθησία στο χέρι, το βραχίονα ή το πρόσωπο ( το κάτω άκρο σπάνια πλήττεται) και/ή δυσφαγία, όλα εκδηλώσεις φλοιικής λειτουργικής διαταραχής του ενός εγκεφαλικού ημισφαιρίου
Οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν επεισόδια ημικρανίας χωρίς αύρα και άλλες φορές ημικρανία με αύρα. Μπορεί για ένα μεγάλο διάστημα να προεξάρχει ο ένας τύπος ημικρανίας και μετά ο άλλος. Όταν η ημικρανία συμβαίνει καθημερινά, τότε πρόκειται για τον χρόνιο τύπο της ημικρανίας που αποτελεί επιπλοκή της κλασικής ημικρανίας και απαιτεί ειδική διαχείριση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να καταλάβει από τι πάσχει και να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες. Άπο την άλλη πολλοί ασθενείς έχουν πολύ απαισιόδοξες προσδοκίες σχετικά με τη διαχείριση της κατάστασής τους. Γενικά απαιτείται πολύ καλή συνεργασία θεράποντος ιατρού και πάσχοντος με πολύ υπομονή από τον τελευταίο μέχρι την ταυτοποίηση μιας αποτελεσματικής θεραπεία πρόληψης και αντιμετώπισης οξέων επεισοδίων.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΡΙΣΗΣ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑΣ
Γενικά υπάρχει μια αναλγητική κλίμακα, η οποία εφαρμόζεται αρχίζοντας από την πρώτη βαθμίδα και ανεβαίνοντας επίπεδο, εφόσον παρουσιαστούν τρία επεισόδια αποτυχημένης αντιμετώπισης. Σαν γενικός κανόνας που θα πρέπει να εφαρμόζεται, σε όλα τα επεισόδια ο ασθενής εκτός από τα φάρμακα θα πρέπει να ξεκουράζεται και να κοιμάται.
ΒΗΜΑ 1
Απλά αναλγητικά με ή χωρίς αντιεμετικά.
1α) μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά με ή χωρίς αντιεμετικά
Για τον πόνο
- ασπιρίνη 600-900 mg ή
- ibuprofen 400-600 mg
Τα αναλγητικά θα πρέπει να λαμβάνονται έγκαιρα στην έναρξη της ημικρανίας, όταν ακόμη δεν έχει ανασταλεί σε μεγάλο βαθμό η απορρόφηση από γαστρική στάση . Μέχρι 4 δόσεις το 24ωρο μπορεί να ληφθούν. Αυτά τα φάρμακα δεν θα πρέπει να συνδυάζονται με κωδεϊνη (lonarid N). Η τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητας της παρακεταμόλης σαν μονοθεραπεία είναι μικρή.
Για τη ναυτία και τον εμετό (αν χρειάζεται)
- Domperidone 10 mg έως 4 φορές ημερησίως
2β) Συνταγογραφούμενα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και ένα προκινητικό αντιεμετικό
Για τον πόνο
- ασπιρίνη 600-900 mg ή
- ibuprofen 400-600 mg ή
- τοφεναμικό οξύ ταχείας απελευθέρωσης 200 mg με επανάληψη άλλη μια φορά μετά απο 1-2 ώρες εφόσον χρειάζεται ή
- naproxen 750-825mg με επιπρόσθετα 250-275 mg μέχρι 2 φορές την ημέρα
- diclofenac-potassium 50-100mg με επανάληψη της δόσης. μέγιστη ημερήσια δόση 200mg
Προκινητικά – αντιεμετικά για την επιτάχυνση της δράσης των αντιφλεγμονωδών
- metoclopramide 10 mg ή
- domperidone 20 mg
η domperidone είναι λιγότερο κατασταλτική απο την metoclopramide και έχει λιγότερο κίνδυνο πρόκλησης εξωπυραμιδικών συμπτωμάτων.
3γ) Τριπτάνες
Θα πρέπει να λαμβάνονται στην έναρξη του πονοκεφάλου όταν τα συμπτώματα είναι ακόμη ήπια γιατί έτσι αυξάνεται η αποτελεσματικότητά τους. Φαίνεται να είναι αναποτελεσματικές όταν χορηγούνται στη φάση της αύρας. ‘Ολες οι τριπτάνες χαρακτηρίζονται από την επιστροφή των συμπτωμάτων εντός 48 ωρών, στο 20-50% των ασθενών που απάντησαν στην πρώτη χορήγηση. Όταν λαμβάνονται από το στόμα, συνιστάται η συγχορήγηση προκινητικού αντιεμετικού, metoclopramide ή domperidone.
- sumatriptan απο το στόμα αρχική δόση 50 mg και σε μη ανακούφιση 100 mg. Μέγιστη ημερήσια δόση από το στόμα 300mg. Σε μορφή ρινικού εκνεφώματος υπάρχει σε 20mg ανά δόση για τους ενήλικες και 10 mg για τα παιδιά(12-17 ετών) . Mέγιστη δόση από τη μύτη τα 40 mg. Σε περίπτωση ανάγκης γρήγορης έναρξης, πιο αποτελεσματική είναι η χορήγηση 6 mg υποδορίως με μέγιστη ημερήσια δόση τα 12 mg.
- Zolmitriptan 2,5 mg δισκίο ή ρινικό spray και επανάληψη μετά από 2 ώρες αν χρειάζεται. Μερικές φορές η πρώτη δόση είναι απ ευθείας 5 mg. Μέγιστη ημερήσια δόση 10 mg. Τ ο spray είναι χρήσιμο σε περίπτωσης εμέτου μια και το 30% απορροφάται από το ρινικό βλεννογόνο.
- Rizatriptan δισκίο 5, 10 mg. Έναρξη με 10 mg και μέγιστη ημερήσια δόση τα 20 mg. Ασθενείς που λαμβάνουν propranolol θα πρέπει να ξεκινούν με 5 mg και μέγιστη ημερήσια δόση τα 10 mg.
- Naratriptan δισκίο 2,5 mg. Έναρξη με 2,5 mg και μέγιστη ημερήσια δόση τα 5 mg
- Almotriptan δισκίο 12,5 mg. Οι μελέτες έδειξαν ανάλογη αποτελεσματικότητα με την sumatriptan 100mg . Είναι καλά ανεκτό και είναι καλή επιλογή για φάρμακο εκλογής στην κατηγορία των τριπτανών. Μέγιστη ημερήσια δόση 25 mg.
- Eletriptan δισκίο 20, 40 mg . Δοσοεξαρτώμενη σχέση αποτελεσματικότητας. έναρξη με 20 ή 40 mg. Μέγιστη ημερήσια δόση 80 mg.
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 3Γ)
- Μη ελεγχόμενη υπέρταση
- Παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Παιδιά κάτω των 12 ετών
4δ) Συνδυασμοί φαρμάκων
Υπάρχει κάποια τεκμηρίωση ότι ο συνδυασμός sumatriptan 50mg και naproxen 500mg είναι ανώτερος από κάθε μονοθεραπεία.
ΓΕΝΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
- Αποφυγή λήψης οπιοειδών (κωδεϊνη, τραμαδόλη κλπ)
- αποφυγή χρήσης τριπτανών για 10 ή παραπάνω μέρες ή /και αντιφλεγμονωδών , αναλγητικών για 15 ή παραπάνω μέρες λόγω του κινδύνου πρόκλησης πονοκεφάλου από υπερχρήση αναλγητικών.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ
ΕΝΔΕΙΞΗ ΕΝΑΡΞΗΣ
Η θεραπεία προφύλαξης χρησιμοποιείται για την ελάττωση του αριθμού των επεισοδίων όταν η αντιμετώπιση των οξέων κρίσεων είναι μη επαρκής όπως αξιολογείται από τον ίδιο τον ασθενή. Στα παιδιά το κριτήριο αξιολόγησης είναι η συχνότητα ανάγκης απουσίας από το σχολείο λόγω ημικρανίας. Ένα άλλο κριτήριο είναι η υπερχρήση αναλγητικών . Η θεραπεία πρόληψης δεν αντικαθιστά την οξεία θεραπεία αλλά συνδυάζεται με αυτή.
ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΟΟΛΟΓΙΑΣ
Η δόση των φαρμάκων θα πρέπει να αυξάνεται μέχρι να επιτευχθεί αποτέλεσμα ή να εμφανιστούν μη ανεκτές παρενέργειες. Αν το φάρμακο μετά την αργή τιτλοποίηση δεν φέρει ικανοποιητικό αποτέλεσμα μετά από χρήση για 6-8 εβδομάδες, διακόπτεται και αλλάζεται με άλλο. Η θεραπεία πρόληψης με αποτελεσματικό φάρμακο θα πρέπει να συνεχίζεται για 4-6 μήνες και να διακόπτεται σταδιακά μέσα σε 2-3 εβδομάδες.
ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
- β- αδρενεργικοί αποκλειστές. καρδιοεκλεκτικότητα και υδροφιλία βελτιώνουν αμφότερα την πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών.
- Amitriptyline* 10-150mg ημερησίως 1-2 ώρες πριν τον ύπνο, είναι φάρμακο πρώτης γραμμής όταν η ημικρανία συνυπάρχει με κεφαλαλγία τάσης
• άλλη κατάσταση χρόνιου πόνου
• διαταραχή ύπνου
• κατάθλιψη
ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
- Topiramate 25-50 mg δύο φορές την ημέρα
- Sodium Valproate 300-1000mg δύο φορές την ημέρα
ΠΗΓΕΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
1.BRITISH ASSOCIATION FOR THE STUDY OF HEADACHE
