Σπέτσες
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Οι Σπέτσες (καθαρεύουσα Σπέτσαι), είναι ιστορική νήσος κοντά στην Αργολική χερσόνησο, δεξιά της εισόδου του Αργολικού κόλπου, σε απόσταση 1,5 μιλίου από την Ερμιονίδα και 50 μιλίων από τον Πειραιά. Τις Σπέτσες απαρτίζουν τρεις ακόμη νησίδες: η Σπετσοπούλα, ο Άγιος Ιωάννης και το Μικρό Μπούρμπουλο.
Έκταση – Ακρωτήρια
Οι Σπέτσες έχουν σχήμα ωοειδές, περίμετρο ακτογραμμής 11 μιλίων, έκταση 22,5 τ.χλμ. με μέγιστο μήκος 4 μίλια και μέγιστο πλάτος 2,5 μίλια. Διασχίζεται από βουνοσειρές με υψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία (291μ.). Τα ακρωτήρια της νήσου είναι: Το Σουρμπούτι (ΒΑ.), το Κάβο – Φανάρι (Α.), ο Μαυρόκαβος (ΝΑ.), το Ζάστανο (Ν.) και το Μπουρμπούθι (ΒΔ.).
Παραγωγή – Κλίμα
Το έδαφος των Σπετσών είναι κυρίως πευκόφυτο, ενώ μεγάλο μέρος του είναι καλλιεργήσιμο. Κύρια προϊόντα που παράγονται είναι ελιές, λάδι, δημητριακά, σταφύλια, αμύγδαλα, σύκα και λίγα κτηνοτροφικά προϊόντα. Το κλίμα είναι δροσερό και υγιεινό και προσφέρεται ως τόπος παραθερισμού. Οι κάτοικοι επιδίδονται κυρίως στη ναυτιλία και την αλιεία.
Πρωτεύουσα – Συνοικισμοί
Πρωτεύουσα είναι η ομώνυμη πόλη της νήσου που αποτελεί Δήμο στον οποίο υπάγονται οι συνοικισμοί: Αγία Παρασκευή, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιοι Απόστολοι, Αδοσίδον, Βρέλον, Έλωνας, Ζωγερία, Λιγονέρι, Παραπόλα, Τζήλα, η γυναικεία Μονή Αγίων Πάντων και η νησίδα Σπετσοπούλα ιδιοκτησίας της Οικογένειας Νιάρχου. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 5.2.Γ αυτού.
Δήμος Σπετσών
Ο Δήμος Σπετσών περιλαμβάνει το νησί των Σπετσών και τις κοντινές του νησίδες. Συστάθηκε το 1934 προήλθε από την αναγνώριση σε Δήμο της Κοινότητας Σπετσών.[1] Παρέμεινε αμετάβλητος στην συνέχεια και με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας το 1997 αλλά και του σχεδίου Καλλικράτης το 2010.
Ιστορία
Στην αρχαιότητα ονομάζονταν “Πιτυόνησος” και “Πιτυούσα”. Το σημερινό όνομά της πήρε από τους ναυτικούς του Μεσαίωνα Καταλανούς, Γενουάτες και Ενετούς. Οι Φράγκοι την αποκαλούσαν “Ιζόλα ντι Σπέσια” ή “Ιζόλα ντι Σπέσια” (=αρωματοφόρος νήσος). Κατ΄ άλλη εκδοχή το όνομα προήλθε από το “Πέτσα” (Πετσιώτες) που φέρεται ως αλβανικός γλωσσικός αναγραμματισμός του αρχαίου ονόματος Πιτυούσα.
Στην εποχή της Φραγκοκρατίας οι Σπέτσες περιήλθαν στους Ενετούς (1220-1460) και εξ αυτών στους Τούρκους. Τον 17ο αιώνα ο πληθυσμός της ήταν κυρίως Αλβανοί που πιθανώς είχαν εγκατασταθεί από τον 15ο αιώνα που αυξήθηκε στη συνέχεια με αποίκους από Λακωνία-Τσακωνιά (Τυρό-Λεωνίδιο), Αργολίδα και Ερμιονίδα που ακολούθησαν νεότερες εποικίσεις τον 18ο αιώνα. Ο αρχικός μεσαιωνικός οικισμός ήταν βορειοδυτικά της σημερινής πόλης, σημερινή θέση “Καστέλι” όπου υπήρχε ακρόπολη επί λόφου (σημερινή θέση ο ναός του Αγίου Βασιλείου).
Οι κάτοικοι των Σπετσών έλαβαν μέρος στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1770) και υπέστησαν μεγάλη καταστροφή από τους Τούρκους. Μετά όμως 5 έτη (1774-1775) αμνηστεύθηκαν από τους Τούρκους. Τότε οι κάτοικοι κατέβηκαν στην παραλία και έκτισαν την σημερινή πόλη. Την φιλοπατρία τους όμως οι Σπετσιώτες την έδειξαν και το 1790 όταν έσπευσαν να βοηθήσουν τον Λάμπρο Κατσώνη που για την πράξη του αυτή υπέστησαν πάλι νέα καταστροφή από τους Τούρκους.
Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα Σπετσιώτικα πληρώματα αποκαλούνταν “Τζαμουτζαλήδες” έναντι των Υδραίικων που αποκαλούνταν “Σουλουτζαλήδες” που όμως ήταν λίαν περιζήτητα ακόμη και από τους οθωμανούς στόλαρχους όπως και από τον Καρά-Αλή.
Περίοδος 1821
Την περίοδο 1821-1832, ο Σπέτσες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση.Οι Σπέτσες, μαζί με την Ύδρα και τα Ψαρά, ήταν απο τα πρώτα νησιά που επαναστάτησαν, με ενεργώ συμμετοχή στον αγώνα έναντι των Τούρκων Ο Σπετσιωτικός στόλος, αποτελούμενος από εμπορικά πλοία σπετσιωτών, πήρε μέρος σε μεγάλο αριθμό ναυμαχίων, όπως της Αρμάτας, καθώς και σε ξακουστούς αποκλεισμούς οχηρών, συγκεκριμένα του Ναυπλίου και τη Μονεμβασιάς. Την περίοδο αυτή κάνουν την εμφάνισή τους ηρωικά ονόματα όπως Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Ανδρέας Μιαούλης, Χατζηγιάννης Μέξης και Κοσμάς Μπαρμπάτσης, ονόματα τα οποία σήμερα κατέχουν υψυλή θέση στην Ελληνική Ιστορία.
Αρμάτα
Το 1822 ο Τουρκικός στόλος κατευθύνεται προς τον Αργολικό κόλπο, με τελικό προορισμό το Ναύπλιο, σε μια ύστατη προσπάθεια ανεφοδιασμού του οχηρού. Στις 8 Σεπτεμβρίου ο στόλος εμφανίζεται ανατολικά των Σπετσών, μεταξύ Σπετσοπούλας και Τρίκερι και ο τρινήσιος στόλος των Σπετσών, της Ύδρας και των Ψαρών, υπό τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, κινείται προς αντιμετώπιση των Τούρκων. Σύμφωνα με τον ιστορικό Χατζηανάργυρο, στην ναυμαχία που ακολούθησε μεταξύ των δυο στόλων, πήραν μέρος ‘..140 και πλέον..’ πλοία. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή εμφανίζεται ο Σπετσιώτης πυρπολητής Κοσμάς Μπαρμπάτσης, ο οποίος καταφέρνει να εισέλθει στο κέντρο του τουρκικού σχηματισμού και να πυρπολήσει την τουρκική ναυαρχίδα. Η ηρωική αυτή πράξη του Σπετσίωτη ναυτικού είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση του τουρκικού στόλου από τον Αργολικό κόλπο.
Σήμερα το νησί των Σπετσών, στις αρχές του Σεπτεμβρίου, γιορτάζει το ιστορικό αυτό γεγονός με το φεστιβάλ της Αρμάτας. Το μεγάλο αυτό φεστιβάλ, διάρκειας μιας εβδομάδας, συμπεριλαμβάνει θεατρικές παραστάσεις, πολιτιστικές εκθέσεις καθώς και μουσικές παραστάσεις και κλιμακώνεται με την αναπαράσταση της ναυμαχίας των Σπετσών, μπροστά στο λιμάνι του νησιού.
Νεότερη Ιστορία
Μετά το τέλος της Επανάστασης, οι Σπέτσες άρχησαν να παρακμάζουν και να μειώνεται ο πληθυσμός της. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει πνευματική εξέλιξη στο νησί. Το 1927 γίνεται η έναρξη της λειτουργίας της Αναργυρείου – Κοργιαλενίου Σχολής η οποία ήταν η προσφορά του εθνικού ευεργέτη Σωτήριου Ανάργυρου και πραγματικά ανέβασε το πολιτιστικό επίπεδο του νησιού. Η Σχολή υπήρξε ένα από τα καλύτερα πρότυπα κολέγια των Βαλκανίων και υπήρξε έμπνευση του Ελ. Βενιζέλου, προσωπικού του φίλου και δημιούργημα του Ανάργυρου. Λειτούργησε μέχρι το 1983 με έλληνες και αλλοδαπούς μαθητές.
Σημειώσεις
Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για τις Σπέτσες παρέχει ο Ελληνικός Πλοηγός 2ος τόμος και ιδιαίτερα ο χάρτης ελληνικής έκδοσης: ΧΕΕ-135, που αποτελεί τον λιμενοδείκτη του λιμένα της, καθώς και ο ΧΕΕ-130 που καλύπτει όλες τις ΒΑ. ακτές της Πελοποννήσου και τον Αργολικό Κολπο.
http://el.wikipedia.org
