Σημαντικές εξελίξεις στη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του μαστού
Συγγραφείς: Βασίλης Γεωργούλιας, Βασίλειος Μπαρμπούνης & Χρήστος Παπαδημητρίου Γράφτηκε στις ,
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 20 Σεπτεμβρίου 2012 – Σε Συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσε σήμερα η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος για το μεταστατικό καρκίνο του μαστού, παρουσιάστηκαν πληροφορίες για τη νόσο, καθώς και οι νεότερες εξελίξεις σχετικά με τη θεραπευτική αντιμετώπισή της.
O κ. Β. Γεωργούλιας, Καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος, χαιρετίζοντας την εκδήλωση, είπε: «Τα τελευταία 30 χρόνια έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος στον καρκίνο του μαστού, κυρίως στους τομείς της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης, καθώς και στη θεραπεία συγκεκριμένων μορφών και ιδιαίτερα των πιο πρώιμων. Παρά το γεγονός αυτό, η θεραπεία του προχωρημένου ή μεταστατικού καρκίνου του μαστού παραμένει πρόκληση.»
Παρά τις προόδους που έχουν γίνει σε προγράμματα έγκαιρης διάγνωσης της νόσου, πρόσφατα δεδομένα από Ευρώπη, ΗΠΑ και Ιαπωνία δείχνουν ότι σχεδόν το 16% των γυναικών με καρκίνο του μαστού διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο, ενώ το 5-6% έχουν ήδη μεταστατική νόσο. Κατά μέσο όρο, υπολογίζεται ότι τα νέα περιστατικά προχωρημένου καρκίνου του μαστού αυξάνονται κατά 1% ετησίως. Επιπλέον, εκτιμάται ότι, στις ανεπτυγμένες χώρες το ένα τρίτο των γυναικών που έχουν διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο, αναπτύσσουν μεταστατική νόσο. Παρά τις θεραπευτικές εξελίξεις, ο μέσος χρόνος επιβίωσης μετά τη διάγνωση παραμένει στα ίδια επίπεδα εδώ και δεκαετίες, δηλαδή περίπου 2-3 έτη.
«O μεταστατικός καρκίνος του μαστού είναι μια ετερογενής νόσος, και οι λόγοι που ευθύνονται για τη ανάπτυξη του καρκίνου σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Παρά τη διεξαγωγή ερευνών, που εστιάζουν στην πρόβλεψη τόσο των παραγόντων κινδύνου όσο και στους μηχανισμούς εξέλιξης της νόσου, πολύ λίγα πράγματα έχουν διασαφηνιστεί,» τόνισε ο Β. Μπαρμπούνης, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Μονάδας ΓΝΑ Ιπποκράτειο.
Μία από τις επικρατέστερες απόψεις είναι ότι τα χαρακτηριστικά των κυττάρων των πρώιμων όγκων διαφέρουν από αυτά των μεταστατικών κυττάρων, γεγονός που αποδεικνύεται από το ότι η αφαίρεση πρώιμων, μικρών σε μέγεθος όγκων συχνά εξασφαλίζει μειωμένες πιθανότητες υποτροπής, ενώ μεγαλύτεροι όγκοι με τοπική διείσδυση εμφανίζουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για μετάσταση. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι τα κύτταρα των πρώιμων όγκων υφίστανται αλλαγές προκειμένου να μετατραπούν σε μεταστατικά. Ωστόσο, δεν εξηγεί το ότι σε μια παγκόσμια μελέτη, 19% των συμμετεχόντων με καρκίνο Σταδίου IV είχαν αρχικά διαγνωσθεί στο Στάδιο 0 (4%) και Στάδιο Ι (15%), 30% στο Στάδιο ΙΙ και μόνο 20% στο Στάδιο ΙΙΙ (προχωρημένος καρκίνος). Για το υπόλοιπο 31%, η αρχική διάγνωση ήταν καρκίνος Σταδίου IV (μεταστατικός καρκίνος).
Ο μεταστατικός καρκίνος του μαστού είναι μια μη-ιάσιμη νόσος, και συνεπώς η θεραπευτική αντιμετώπιση στοχεύει κυρίως στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η καθιερωμένη αγωγή είναι συνήθως παρόμοια με αυτή των πιο πρώιμων σταδίων, ενώ συνήθως καθορίζεται βάσει των παρακάτω παραγόντων: το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά του πρωτοπαθούς όγκου, το μέγεθος, την εντόπιση και τον αριθμό των μεταστατικών όγκων, την ηλικία και τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς, τις θεραπείες που ακολούθησε ο ασθενής στο παρελθόν, καθώς επίσης και τις προτιμήσεις του ασθενούς. Ο προχωρημένος καρκίνος του μαστού μπορεί να αντιμετωπιστεί με συστημική θεραπεία (χημειοθεραπεία, βιολογική θεραπεία, στοχευμένα φάρμακα, ορμονοθεραπεία), με τοπική θεραπεία (χειρουργική επέμβαση, ακτινοβολία) ή συνδυασμό των παραπάνω. Η ορμονοθεραπεία παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της αγωγής στις γυναίκες με προχωρημένο καρκίνο του μαστού, ωστόσο το 50% περίπου των γυναικών δεν ανταποκρίνεται στην αρχική αγωγή με ορμονοθεραπεία, ενώ σχεδόν όλες όσες ανταποκρίνονται αναπτύσσουν αντοχή.
Πρόσφατα εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το everolimus (Afinitor) για τη θεραπεία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με την πιο συχνή μορφή καρκίνου του μαστού προχωρημένου σταδίου, δηλαδή ορμονοθετικό καρκίνο, αρνητικό στους υποδοχείς τύπου 2 του ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα (HER2/neu). Η έγκριση βασίστηκε στα δεδομένα μελέτης Φάσης ΙII (BOLERO-2), όπου συμμετείχαν περισσότερες από 700 ασθενείς και η οποία κατέδειξε σημαντική βελτίωση στην επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου για τις ασθενείς που έλαβαν everolimus. Συγκεκριμένα, τα δεδομένα έδειξαν, ότι το everolimus σε συνδυασμό με την εξεμεστάνη, ένα αναστολέα της αρωματάσης, υπερδιπλασίασε την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου στους 11 μήνες (από 4,1), ενώ παράλληλα μείωσε κατά 55% τον κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου σε σύγκριση με τη μονοθεραπεία με εξαμεστάνη.
«Δυστυχώς, οι μέχρι σήμερα θεραπευτικές επιλογές για την προχωρημένη ή μεταστατική νόσο είναι σχετικά περιορισμένες. Έτσι υπάρχει άμεση ανάγκη για την ανάπτυξη νέων, πιο αποτελεσματικών και εξατομικευμένων θεραπειών, που θα συνοδεύονται και από λιγότερες -σε σχέση με τη χημειοθεραπεία- ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι θεραπείες αυτές στοχεύουν σε κομβικά, για την εμφάνιση και πρόοδο της καρκινικής νόσου, μοριακά μονοπάτια,» επεσήμανε ο Χ. Παπαδημητρίου, Παθολόγος-Ογκολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδας του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα. «Η έγκριση του everolimus αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της ορμονοθεραπείας με αναστολέα της αρωματάσης, αυξάνοντας σημαντικά το χρόνο χωρίς εξέλιξη της νόσου.»
Το everolimus στοχεύει την πρωτεΐνη mTOR στα καρκινικά κύτταρα, μία πρωτεΐνη η οποία έχει κεντρικό ρόλο ως σημαντικός ρυθμιστής της κυτταρικής διαίρεσης, του κυτταρικού μεταβολισμού και της ανάπτυξης αιμοφόρων αγγείων. Έχει διαπιστωθεί, ότι στον καρκίνο του μαστού η αντίσταση στην ορμονοθεραπεία σχετίζεται με την υπερενεργοποίηση του μονοπατιού της πρωτεΐνης mTOR.
Σχετικά με τον καρκίνο του μαστού
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνά διαγνωσμένη μορφή καρκίνου και η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι η νόσος προσβάλλει και τους άνδρες, αν και με αρκετά μικρότερη συχνότητα. Το 2008, ο καρκίνος του μαστού ήταν υπεύθυνος για το 23% όλων των νέων περιστατικών καρκίνου και για το 14% όλων των θανάτων από καρκίνο στις γυναίκες, με εξαίρεση αυτών του δέρματος.
Η παγκόσμια (σε 187 χώρες) επίπτωση του καρκίνου του μαστού υπολογίστηκε στα 1.643.000 νέα περιστατικά το 2010, ενώ ο αριθμός των θανάτων από τη νόσο ήταν 425.000. Τα δεδομένα αυτά αντιπροσωπεύουν μέσες αυξήσεις 3,1% στην επίπτωση και 1,8% στους θανάτους κάθε χρόνο, από το 1980 έως το 2010. Περίπου το 50% των νέων περιστατικών καρκίνου του μαστού και το 60% των θανάτων συμβαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στο ευρέως αναγνωρισμένο Σύστημα Σταδιοποίησης του καρκίνου του μαστού, το οποίο προτάθηκε από την Αμερικανική Επιτροπή για τον Καρκίνο (American Joint Committee for Cancer), ο Προχωρημένος Καρκίνος του Μαστού περιλαμβάνει τα πιο σοβαρά από τα 5 πιθανά στάδια της νόσου:
- Το Στάδιο ΙΙΙ, κατά το οποίο ο καρκίνος έχει επεκταθεί ευρέως στους λεμφαδένες και /ή σε άλλους ιστούς στην περιοχή του μαστού, αλλά όχι σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος, και
- Το Στάδιο IV, το οποίο είναι γνωστό ως μεταστατικός καρκίνος του μαστού. Σε αυτό, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος, όπως στο ήπαρ, τους πνεύμονες, τα οστά, τον εγκέφαλο ή/και σε άλλους ιστούς ή όργανα.
Προχωρημένος Καρκίνος του Μαστού
δείτε το πληροφοριακό έντυπο εδώ
