Εβδομάδας Δράσης για τα Οστά και τις Αρθρώσεις
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Εβδομάδας Δράσης για τα Οστά και τις Αρθρώσεις ξεκινά στις 12 Οκτωβρίου με την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας, συνεχίζεται με την Παγκόσμια Ημέρα Σπονδυλικής Στήλης στις 16 Οκτωβρίου, με την Παγκόσμια Ημέρα Τραύματος στις 17 Οκτωβρίου και ολοκληρώνεται στις 20 Οκτωβρίου με την Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης.
Στατιστικά Στοιχεία:
- 400 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με χρόνιους πόνους ή αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα από αρθρίτιδα και μυοσκελετικές νόσους, όπως η οστεοπόρωση
- 4 στους 5 ανθρώπους πάνω στον πλανήτη θα υποφέρουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους από πόνο στην πλάτη.
- Οι πόνοι και τα προβλήματα στην μέση και την πλάτη είναι ο δεύτερος λόγος απουσίας από την εργασία.
- Η αρθρίτιδα και οι υπόλοιπες συνηθισμένες παθήσεις που σχετίζονται με το μυοσκελετικό σύστημα είναι από τις βασικές αιτίες αναπηρίας και νοσοκομειακής περίθαλψης.
Αναλυτικά:
Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας
Η 12η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αρθρίτιδας» το 1996, από τη Διεθνή Ένωση Ρευματολογίας και Αρθρίτιδας.
Τι είναι η αρθρίτιδα;
Η αρθρίτιδα είναι κλινικό χαρακτηριστικό πολλών ασθενειών. Η αρθρίτιδα είναι η φλεγμονή των αρθρώσεων που εκδηλώνεται με πόνο, δυσκαμψία, οίδημα, ερυθρότητα, θερμότητα, διόγκωση μαλακών μορίων, υπερτροφία του αρθρικού θύλακα, αύξηση των αρθρικού υγρού καθώς και περιορισμό της κινητικότητας σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις. Η αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από πόνο στην κίνηση και στην ψηλάφηση των αρθρώσεων.
Η αρθρίτιδα μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας. Σημαντικό ποσοστό των Ελλήνων επισκέπτονται το γιατρό τους με προβλήματα των αρθρώσεων, μια κατάσταση που προκαλεί πόνο, απώλεια εργατοωρών, κακή ποιότητα ζωής, πρόωρη συνταξιοδότηση και αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, σοβαρή αναπηρία στον πάσχοντα. Οι γυναίκες προσβάλλονται πιο συχνά από αρθρίτιδα και συχνά παρουσιάζουν σοβαρότερα συμπτώματα.
Ποια είδη αρθρίτιδας υπάρχουν;
Οι αρθρίτιδες διαχωρίζονται σε:
- Εκφυλιστικές
- Φλεγμονώδεις (ανοσολογικές)
- Μεταβολικές (από κρυστάλλους)
Εκφυλιστικές αρθρίτιδες
Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο κοινή μορφή εκφυλιστικής αρθρίτιδας. Τα συμπτώματα που την χαρακτηρίζουν είναι ο πόνος, η διόγκωση και η δυσκαμψία των αρθρώσεων.
Η οστεοαρθρίτιδα πλήττει τους χόνδρους των αρθρώσεων (το ελαστικό μέρος που καλύπτει το οστό στο σημείο της άρθρωσης) μαζί με το οστό που στηρίζει τον χόνδρο. Κύριο χαρακτηριστικό της οστεοαρθρίτιδας είναι φθορά των χόνδρων και η εναπόθεση ασβεστίου στις αρθρώσεις.
Πρόκειται για μια μορφή αρθρίτιδας που έρχεται με τη φυσιολογική φθορά του γήρατος. Η φθορά βέβαια που υφίστανται οι αρθρώσεις μας με το πέρασμα του χρόνου είναι ανάλογη της σωστής ή μη χρήσης τους. Με άλλα λόγια, αυτή την φυσιολογική φθορά μπορούμε να την καθυστερήσουμε και να ταλαιπωρηθούμε όσο γίνεται λιγότερο στην τρίτη ηλικία. Αν έχουμε υπάρξει υπέρβαροι, δεν γυμναζόμαστε, ή ασκούσαμε επαγγέλματα που καταπονούσαν τις αρθρώσεις μας, τότε αυτές φθείρονται πιο γρήγορα. Στα αίτια της οστεοαρθρίτιδας συγκαταλέγονται η προηγούμενη κάκωση και το ιστορικό φλεγμονής ή λοίμωξης στην άρθρωση.
Η εκφυλιστική αρθρίτιδα εμφανίζεται με πόνο στις αρθρώσεις και μερικές φορές αυτές πρήζονται και είναι ζεστές. Ο πόνος παρουσιάζεται συνήθως μετά το απόγευμα ή μετά από μια κουραστική μέρα. Οι άνθρωποι που έχουν εκφυλιστική αρθρίτιδα, το πρωί ξυπνάνε χωρίς πόνο, αντίθετα με αυτούς που έχουν φλεγμονώδη αρθρίτιδα. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανίσουν το πρωί κάποια δυσκαμψία, που όμως περνάει σύντομα.
Η βλάβη αρχίζει με την απώλεια αρθρικού χόνδρου και συνοδεύεται από σκλήρυνση του υποχόνδριου οστού και δημιουργία οστεοφύτων. Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται συνήθως είναι αυτές που βρίσκονται μεταξύ των φαλάγγων των δακτύλων και οι μεγάλες αρθρώσεις όπως των ισχίων και των γονάτων. Επίσης μπορεί να προσβληθεί και η σπονδυλική στήλη.
Ο ρευματολόγος είναι ο ειδικός που θα διαγνώσει την εκφυλιστική αρθρίτιδα η οποία αντιμετωπίζεται με τη χρήση φαρμάκων, την ήπια αλλά τακτική άσκηση, την φυσικοθεραπεία και τον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες
Μερικές νόσοι με κλινικά συμπτώματα φλεγμονώδους αρθρίτιδας είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο ρευματοειδής πυρετός, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η σκληροδερμία, κα.
Η πιο γνωστή φλεγμονώδης αρθρίτιδα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης, αυτοάνοση και εξελικτική νόσος, όπου το σώμα επιτίθεται στις ίδιες τις αρθρώσεις του και τις καταστρέφει σταδιακά. Είναι το συχνότερο φλεγμονώδες ρευματικό νόσημα. Προσβάλλει συνήθως άτομα ηλικίας 35-55 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, ακόμη και σε παιδιά. Το γεγονός ότι είναι αυτοάνοση νόσος σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλεται και δημιουργούνται αντισώματα που καταστρέφουν τους ιστούς του σώματος.
Οι αρθρώσεις στην ρευματοειδή αρθρίτιδα πλήττονται συμμετρικά και μακροπρόθεσμα παραμορφώνονται. Στην ρευματοειδή αρθρίτιδα επηρεάζονται όμως και άλλα όργανα, όπως η καρδιά και πρόκειται για ένα νόσημα που επηρεάζει την υγεία του ατόμου σε πολλαπλά επίπεδα.
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει όλες τις αρθρώσεις του σώματος όπου παρατηρούνται τα παρακάτω συμπτώματα: πόνος στις αρθρώσεις και δυσκαμψία, πρήξιμο, ερυθρότητα και υπερβολική θερμοκρασία, κούραση, αδυναμία, δυσκολία στον ύπνο. Τα συμπτώματα είναι χειρότερα το πρωί και ελαττώνονται με τις δραστηριότητες της ημέρας
Μεταβολικές αρθρίτιδες
Η πιο συχνή μεταβολική αρθρίτιδα είναι η ουρική αρθρίτιδα, ένα μεταβολικό νόσημα που χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του ουρικού οξέως στο αίμα και εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού μονονατρίου στο αρθρικό υγρό. Αυτή η εναπόθεση προκαλεί και την αρθρίτιδα. Η ουρική αρθρίτιδα είναι πλέον συχνή τους άνδρες παρά στις γυναίκες. Η αναλογία ανδρών – γυναικών είναι 5:1, ενώ εμφανίζει τη μεγαλύτερη συχνότητά της μετά την πέμπτη δεκαετία της ζωής. Κλασική θέση προσβολής είναι το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού (ποδάγρα).
Πως γίνεται η διάγνωση μιας αρθρίτιδας;
Ο ρευματολόγος είναι ο γιατρός που ασχολείται με την παθολογία του μυοσκελετικού συστήματος κι έχει εμπειρία στη διάγνωση, στη θεραπεία, στην αποκατάσταση και στην πρόληψη της αρθρίτιδας.
Η ρευματολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται κυρίως με τη μελέτη των αυτοάνοσων-συστηματικών νοσημάτων και των εκφυλιστικών παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος.
Τι πρέπει να κάνω για να θεραπεύσω την αρθρίτιδα;
Λόγω της μεγάλου εύρους των παθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση αρθρίτιδας, πρέπει καταρχήν να γίνει σωστή κλινική διάγνωση. Ακολούθως, πρέπει να ακολουθηθεί ειδική κατά περίπτωση θεραπευτική αγωγή, της οποίας η διάρκεια χορήγησης ποικίλει κατά περίπτωση προκειμένου να υποχωρήσει ο πόνος και η φλεγμονή και να αποφευχθεί η εγκατάσταση μόνιμων οστικών παραμορφώσεων που δυσκολεύουν την κινητικότητα του ασθενή.
Παγκόσμια Ημέρα Σπονδυλικής στήλης
Η σπονδυλική στήλη είναι ένα σύνολο από οστά (κόκκαλα), κάθε ένα από τα οποία ονομάζεται σπόνδυλος. Στο εσωτερικό της σπονδυλικής στήλης βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός με την αρχή των νεύρων και στο εξωτερικό οι μύες.
Στην πράξη όμως, με τον όρο αυτό, εννοούμε και το εσωτερικό (δηλ. το νωτιαίο μυελό με την αρχή των νεύρων) αλλά και το εξωτερικό της μέρος (δηλ. τους μύες και συνδέσμους).
Οι περισσότεροι από εμάς θα νιώσουν ενοχλήσεις από τη σπονδυλική τους στήλη κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Τέτοιες ενοχλήσεις είναι ο πόνος στον αυχένα (αυχενικό σύνδρομο), ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία), ο πόνος στο πόδι (ισχιαλγία), καθώς και διάφορες διαταραχές ούρησης, αφόδευσης και σεξουαλικής λειτουργίας.
Οι πιο συνηθισμένες παθήσεις της σπονδυλικής στήλης είναι η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, η οσφυϊκή στένωση, η κάκωση της σπονδυλικής στήλης και οι όγκοι σπονδυλικής στήλης, κα.
Πόνος στη μέση
Ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία) είναι ένα πολύ κοινό σύμπτωμα που προκαλείται συνήθως από μυϊκή καταπόνηση σε συνδυασμό με έλλειψη άσκησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο πόνος στη μέση υποχωρεί μετά από μερικές ημέρες ξεκούρασης και χρήσης φαρμάκων. Όλα αυτά δεν ισχύουν όταν ο πόνος στη μέση είναι ένδειξη πιο σοβαρών αιτιών όπως της παρουσίας μια κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου, ενός κατάγματος, ή ακόμα κι ενός όγκου. Γενικά, η κατάσταση θεωρείται ως ενδεδειγμένη για περαιτέρω διερεύνηση όταν ο πόνος της μέσης συνοδεύεται με συμπτώματα όπως μούδιασμα, πόνο στο πόδι, προβλήματα ούρησης, κλπ.
Όπως είπαμε ο πόνος στη μέση είναι από τα πιο συχνά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει ένας άνθρωπος σε κάποια στιγμή της ζωής του. Η αντιμετώπιση του ξεκινάει με την επίσκεψη στον γιατρό ο οποίος αρχικά θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό και ακολούθως θα εξετάσει τον ασθενή.
Η φυσική εξέταση περιλαμβάνει εξέταση της μέσης για ευαίσθητα σημεία και μυϊκό σπασμό, εξέταση στη λεκάνη και τα ισχία, εξέταση στα κάτω άκρα, νευρολογική εξέταση στα πόδια, έλεγχο κινητικότητας και αντανακλαστικών, κλπ. Αν κριθεί αναγκαίο, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και ακτινοδιαγνωστικές μέθοδοι (ακτινογραφίες, μαγνητική ή αξονική τομογραφία).
Ο πόνος στη μέση οφείλεται σε βλάβη κάποιου από τα στοιχεία που απαρτίζουν αυτό που αποκαλούμε μέση, δηλαδή την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αυτά τα στοιχεία είναι οι σπόνδυλοι, οι αρθρώσεις, οι μύες, οι σύνδεσμοι και οι δίσκοι.
Συνήθως η θεραπεία που συνίσταται είναι ξεκούραση, παραμονή στο κρεβάτι για 2-3 ημέρες, κάποια συγκεκριμένα φάρμακα και ακολούθως φυσικοθεραπεία, μια συντηρητική προσέγγιση δηλαδή.
Αν ο πόνος στη μέση συνοδεύεται από μούδιασμα στο πόδι, ή αδυναμία και πόνο στο πόδι, ή ο πόνος παραμένει και τη νύχτα και εμποδίζει τον πάσχοντα να κοιμηθεί, ή εμφανίζονται διαταραχές στην ούρηση, την αφόδευση και την σεξουαλική λειτουργία, ή συνοδεύεται από πυρετό, ή ξεκίνησε μετά από τραυματισμό, ή συνοδεύεται από απώλεια βάρους, ή υπάρχει ιστορικό καρκίνου, ή ιστορικό οστεοπόρωσης, ή βαριάς χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών, ή χρήσης κορτιζόνης, ή ο ασθενής δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι μετά από λίγες ημέρες, τότε ο πόνος στη μέση θεωρείται επικίνδυνος και ο πάσχοντας θα πρέπει άμεσα να ζητήσει ιατρική βοήθεια.
Σε ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων, ο ασθενής μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, η οσφυϊκή στένωση, τα κατάγματα και οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης αντιμετωπίζονται χειρουργικά, είτε με μικροδισκεκτομή, είτε με πεταλεκτομή, είτε με σπονδυλοδεσία.
Γενικά με την πάροδο του χρόνου εμφανίζονται εκφυλιστικές αλλοιώσεις στη μέση, όπως η στένωση. Αυτές οι παθήσεις εμφανίζονται σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας όπου με την πάροδο του χρόνου οι αρθρώσεις, οι δίσκοι, οι σύνδεσμοι και τα οστά φθείρονται, οι σπόνδυλοι εμφανίζουν οστεόφυτα, δηλαδή άλατα, ο σπονδυλικός σωλήνας στενεύει και τα νεύρα πιέζονται, η μέση εμφανίζει αστάθεια.
Πόνος στο πόδι
Ο πόνος στο πόδι ονομάζεται ισχιαλγία και προκαλείται συνήθως από πίεση ενός νεύρου στη μέση.
Προληπτικά μέσα
- Τακτική ήπια άσκηση. Το περπάτημα και το κολύμπι ενδυναμώνουν εξαιρετικά την σπονδυλική στήλη χωρίς να την καταπονούν.
- Διακοπή του καπνίσματος
- Έλεγχος του σωματικού βάρους
- Σωστές κινήσεις και κατάλληλη στάση σώματος όταν σκύβετε, όταν σηκώνετε βάρη, όταν εργάζεσθε, όταν κοιμάστε, όταν κάθεστε στο γραφείο
Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης:
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), εδώ και μερικά χρόνια έχει αφιερώσει μια ημέρα του χρόνου στο πρόβλημα της Οστεοπόρωσης. Το Διεθνές Ίδρυμα Οστεοπόρωσης και τα συναφή εθνικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο εορτάζουν κάθε χρόνο στις 20 Οκτωβρίου την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Οστεοπόρωσης (ΠΗΟ). Η ΠΗΟ προσφέρει μια καλή ευκαιρία για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση όσον αφορά την πρόληψη και τη θεραπεία της οστεοπόρωσης, μιας ασθένειας που γίνεται ολοένα πιο ανησυχητική όσο ο πληθυσμός αυξάνεται και ζει περισσότερο.
Η ασθένεια
Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος που προσβάλει τα οστά και έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της μάζας, και συνεπακόλουθα, της επιδείνωσης της ποιότητάς τους. Καθώς τα οστά γίνονται πιο πορώδη, γίνονται ταυτόχρονα και πιο εύθραυστα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος καταγμάτων. Η διαδικασία αυτή είναι σταδιακή και ασυμπτωματική, γεγονός που καταδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη του τακτικού ελέγχου και της έγκαιρης διάγνωσης της νόσου.
Τα συνηθέστερα οστεοπορωτικά κατάγματα συμβαίνουν στον καρπό, τη σπονδυλική στήλη και τα ισχία. Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να έχουν σαν συνέπεια τη μείωση ύψους, οσφυϊκούς πόνους και παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης, ενώ τα κατάγματα των ισχίων συνήθως απαιτούν χειρουργική αποκατάσταση και έχουν σαν αποτέλεσμα την απώλεια της αυτονομίας του ατόμου και την επιδείνωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Ποιοι νοσούν;
Η οστεοπόρωση προσβάλλει κατά κανόνα γυναίκες άνω των 65 ετών (1 στις 3 γυναίκες άνω των 60 ετών και 2 στις 3 άνω των 80 ετών), παρότι και οι άνδρες μπορεί να νοσήσουν (1 στους 5 άνω των 50 ετών): Παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της νόσου σχετίζονται με την κληρονομικότητα, τη λήψη ορισμένων φαρμάκων (κορτιζόνη, θυροξίνη κ.α.) καθώς και με ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, τα κακοήθη νοσήματα και οι παθήσεις των ενδοκρινών αδένων. Έτσι, παρότι πιστεύεται ότι η ασθένεια προσβάλει γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, στην πραγματικότητα οι παράγοντες αυτοί μπορεί να προκαλέσουν ή να συμβάλουν στην εμφάνιση οστεοπόρωσης και σε νεότερες γυναίκες, αλλά και σε άνδρες.
Πρόληψη και θεραπεία
Λόγω των συνεπειών της οστεοπόρωσης στην υγεία και στην ποιότητα ζωής των ατόμων, η πρόληψη της νόσου και των σχετιζόμενων με αυτή καταγμάτων θεωρείται βασική για τη διατήρηση της υγείας, της ποιότητας ζωής και της ανεξαρτησίας στον ηλικιωμένο πληθυσμό.
Η πρόληψη της ασθένειας πρέπει να ξεκινά από την νεαρή ηλικία, με σωστή διατροφή και άσκηση, παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία γερών οστών και στην εδραίωση ενός ορθού τρόπου ζωής που θα προστατέψει την υγεία των οστών και μετά την ενηλικίωση.
Η σωστή διατροφή και η σωματική άσκηση συντελούν επίσης στη διατήρηση της υγείας των οστών και αναστέλλουν την εξέλιξη της νόσου, ακόμα και όταν αυτή εμφανιστεί.
Οι γυναίκες άνω των 65 ετών, αλλά και όλα τα άτομα που μπορεί να έχουν επιβαρυνθεί από έναν ή περισσότερους παράγοντες που συντείνουν στην εμφάνιση της οστεοπόρωσης, θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικούς ελέγχους οστικής μάζας, μιας ανώδυνης και απλής εξέτασης, η οποία μπορεί να διαγνώσει με ακρίβεια την ύπαρξη και εξέλιξη της νόσου.
Σε περίπτωση διάγνωσης της νόσου, σύγχρονες φαρμακευτικές μέθοδοι μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα οστεοπορωτικού κατάγματος και να επιβραδύνουν ή και να αναστείλουν την εξέλιξή της.
Mύθοι και αλήθειες για την οστεοπόρωση
Μ: Το ποσοστό του πληθυσμού που πάσχει από οστεοπόρωση ή άλλους τύπους οστεοπάθειας είναι μικρό
Α: Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηλή πάθηση που πλήττει εκατομμύρια άτομα.
Μ: Η οστεοπόρωση αποτελεί πρόβλημα των ηλικιωμένων γυναικών
Α: Η οστεοπόρωση πλήττει άνδρες και γυναίκες όλων των φυλών. Αν και η αδυναμία των οστών εκδηλώνεται στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, το «χτίσιμο» γερών οστών ξεκινά στην παιδική ηλικία.
Μ: Τα κατάγματα από πτώσεις δεν σχετίζονται με οστεοπόρωση
Α: Τα κατάγματα σε άτομα άνω των 50 ετών μπορεί να είναι η πρώτη ένδειξη αδυναμίας των οστών λόγω οστεοπόρωσης ή χαμηλής οστικής μάζας.
Μ: Η διάγνωση της οστεοπόρωσης είναι χρονοβόρος και επώδυνη
Α: Η εξέταση οστικής πυκνότητας είναι μια απλή και ανώδυνη διαδικασία που διαρκεί λιγότερο από 5-10 λεπτά.
Μ: Η οστεοπόρωση δεν μπορεί να προληφθεί
Α: Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προστατεύσει κανείς την υγεία των οστών του, ξεκινώντας από την παιδική ηλικία. Με σωστή διατροφή, σωματική άσκηση και ιατρική παρακολούθηση, όλοι μπορούν να έχουν γερά οστά.
Μ: Όταν κάποιος εμφανίσει οστεοπόρωση, δεν μπορεί να κάνει τίποτε για να την αντιμετωπίσει
Α: Αν διαγνωστεί, η οστεοπόρωση μπορεί να αντιμετωπιστεί με νέα φάρμακα που βοηθούν στην πρόληψη της απώλειας οστικής μάζας και στην αναδόμηση των οστών. Με τον τρόπο αυτό, ο ασθενής μπορεί να προλάβει τα επώδυνα και απειλητικά για τη ζωή κατάγματα.
Μ: Η οστεοπόρωση δεν έχει συνέπειες στη σωματική υγεία
Α: Η οστεοπόρωση συχνά οδηγεί σε επώδυνα κατάγματα που μπορεί να καταλήξουν σε αναπηρία, ακόμη και σε θάνατο. Πολλά άτομα με κατάγματα υποφέρουν από έντονο πόνο και απώλεια ύψους, ενώ πολλοί μπορεί να χάσουν την ικανότητα να ντύνονται μόνοι τους, να στέκονται όρθιοι και να περπατούν.
Μ: Η οστεοπόρωση δεν έχει συναισθηματικές συνέπειες
Α: Τα κατάγματα μπορεί να προκαλέσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αρνητική εικόνα του ατόμου για το σώμα του, καθώς και άσχημη διάθεση. Όλα αυτά προκαλούν σημαντικό άγχος και κατάθλιψη.
Πηγή: Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας των ΗΠΑ (www.surgeongeneral.gov)
Καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης
Αλκοολισμός: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ διαταράσσει την ισορροπία του ασβεστίου και αυξάνει τα επίπεδα παραθυρεοειδούς ορμόνης (PTH), γεγονός που μειώνει περαιτέρω τα αποθέματα ασβεστίου. Επίσης, το αλκοόλ εμποδίζει την παραγωγή βιταμίνης D (απαραίτητης για την απορρόφηση του ασβεστίου), ενώ η χρόνια υπερβολική κατανάλωσή του μπορεί να μειώσει τα επίπεδα οιστρογόνων και να αυξήσει τα επίπεδα κορτιζόλης, η οποία είναι γνωστό ότι μειώνει τον σχηματισμό οστού.
Νευρογενής ανορεξία: Τα άτομα με νευρογενή ανορεξία μπορεί να εμφανίσουν διατροφικές και ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν αρνητικά την οστική πυκνότητα. Το χαμηλό σωματικό βάρος στις γυναίκες οδηγεί σε μείωση των οιστρογόνων και σε σημαντική απώλεια οστικής πυκνότητας, ενώ επίσης αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης. Επιπλέον, η μείωση των αυξητικών παραγόντων, η ανεπάρκεια ασβεστίου και ο υποσιτισμός συμβάλλουν στην οστική απώλεια.
Αρθρίτιδα: Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν οστεοπόρωση. Αντιθέτως, τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ) έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν οστεοπόρωση, καθώς ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ΡΑ μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη οστεοπόρωσης.
Άσθμα: Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα, γνωστά ως γλυκοκορτικοειδή, τα οποία χορηγούνται στα άτομα με άσθμα, μειώνουν την απορρόφηση ασβεστίου από την τροφή, αυξάνουν την απώλεια ασβεστίου από τους νεφρούς και μειώνουν τον σχηματισμό οστού. Επίσης, τα κορτικοστεροειδή επηρεάζουν την παραγωγή φυλετικών ορμονών, αυξάνοντας έτσι την οστική απώλεια. Πολλοί ασθματικοί θεωρούν λανθασμένα ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα προκαλούν κρίσεις άσθματος και τα αποφεύγουν, όπως επίσης αποφεύγουν και τη σωματική άσκηση.
Ακινησία: Η άσκηση που αναγκάζει το σώμα να κινηθεί κατά της βαρύτητας δυναμώνει τα οστά (βάδισμα, τρέξιμο, ανέβασμα σκάλας, τένις, χορός, άρση βαρών – η κολύμβηση και η ποδηλασία είναι ασκήσεις που δεν απαιτούν δράση κατά της βαρύτητας). Ενώ οι κατάλληλες ασκήσεις συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη διατήρηση της οστικής μάζας, η ακινησία μπορεί να οδηγήσει σε οστική απώλεια.
Καρκίνος του μαστού: Η χημειοθεραπεία προκαλεί μείωση της ωοθηκικής λειτουργίας και, επομένως, μείωση των οιστρογόνων, ενώ μπορεί να έχει και άμεσες αρνητικές επιδράσεις στα οστά. Επίσης, ο ίδιος ο καρκίνος του μαστού μπορεί να διεγείρει την παραγωγή οστεοκλαστών, των κυττάρων που καταστρέφουν τα οστά.
Κοιλιοκάκη: Η κοιλιοκάκη είναι μια κληρονομική διαταραχή κατά την οποία ο οργανισμός εμφανίζει δυσανεξία στη γλουτένη. Όταν τα άτομα με κοιλιοκάκη καταναλώσουν τροφές που περιέχουν γλουτένη, το ανοσοποιητικό τους σύστημα επιτίθεται και καταστρέφει το επιθήλιο του λεπτού εντέρου, με αποτέλεσμα το λεπτό έντερο να μην μπορεί να απορροφήσει θρεπτικά στοιχεία, όπως το ασβέστιο.
Διαβήτης: Ο διαβήτης τύπου 1 (ΔΤ1) σχετίζεται με χαμηλή οστική πυκνότητα, αν και οι ερευνητές δεν γνωρίζουν το ακριβές αίτιο. Η σχέση αυτή μπορεί να οφείλεται στην ανεπάρκεια ινσουλίνης (η ινσουλίνη προάγει την αύξηση και την ισχύ των οστών), στις κυτοκίνες (ουσίες που παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη τόσο του ΔΤ1 όσο και της οστεοπόρωσης), στο γεγονός ότι πολλά άτομα με ΔΤ1 πάσχουν επίσης από κοιλιοκάκη ή στην καθιστική ζωή που ακολουθούν πολλά άτομα με διαβήτη.
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Τα άτομα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου συχνά λαμβάνουν γλυκοκορτικοειδή, τα οποία μακροχρόνια μειώνουν την ανάπτυξη και διατήρηση υγιών οστών. Επίσης, τα άτομα με βαριά νόσο ή αυτά που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική αφαίρεση τμημάτων του λεπτού εντέρου μπορεί να έχουν δυσκολία στην απορρόφηση του ασβεστίου και της βιταμίνης D.
Δυσανεξία στη λακτόζη: Οι μελέτες σχετικά με τις συνέπειες που έχει η δυσανεξία στη λακτόζη στην πρόσληψη ασβεστίου έχουν δώσει αντικρουόμενα αποτελέσματα. Πάντως, τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη θα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα ώστε να λαμβάνουν αρκετό ασβέστιο και να ακολουθούν τις βασικές στρατηγικές για την οικοδόμηση και τη διατήρηση υγιών οστών.
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (SLE): Τα άτομα με SLE έχουν αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση, κυρίως λόγω των γλυκοκορτικοειδών που λαμβάνουν, καθώς και λόγω της ακινησίας στην οποία οδηγούνται εξαιτίας του πόνου και της κόπωσης που προκαλεί η νόσος. Η οστική απώλεια μπορεί να είναι και άμεσο αποτέλεσμα του λύκου, ενώ 90% των ατόμων που πάσχουν από λύκο είναι γυναίκες, μια ομάδα με ήδη αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης.
Ατελής οστεογένεση (osteogenesis imperfecta, ΟΙ): Η OI είναι μια γενετική διαταραχή που μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να παράγει κολλαγόνο και χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ευθραυστότητα των οστών. Σχεδόν όλα τα άτομα με ΟΙ έχουν οστεοπόρωση, διότι δεν αναπτύσσουν κατάλληλη οστική μάζα σε καμία ηλικία. Η οστική απώλεια μπορεί να εμφανιστεί σε νεαρότερη ηλικία από ό,τι στον γενικό πληθυσμό, ενώ η αύξηση της ηλικίας αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο κατάγματος.
Κάπνισμα: Δεν είναι εύκολο να καθοριστεί αν η σχέση μεταξύ καπνίσματος και μειωμένης οστικής πυκνότητας οφείλεται στο ίδιο το κάπνισμα ή σε άλλους παράγοντες κινδύνου που είναι κοινοί στους καπνιστές. Για παράδειγμα, σε πολλές περιπτώσεις οι καπνιστές είναι πιο αδύνατοι, τείνουν να πίνουν περισσότερο αλκοόλ, ασκούνται λιγότερο και δεν ακολουθούν υγιεινή διατροφή. Οι γυναίκες που καπνίζουν τείνουν να έχουν εμμηνόπαυση νωρίτερα.
Πηγή: NIAMS (National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases) www.niams.nih.gov
