Από ελλειψη σεροτονίνης πάσχουν οι αυτόχειρες
Συγγραφέας Αλέξανδρος Μπότσης Γράφτηκε στις ,
Σύμφωνα με τον Δρ Αλέξανδρο Μπότση η κλοζαπίνη αποτρέπει την αυτοκτονία
Μια γενετική βλάβη, που εμποδίζει την παραγωγή σεροτονίνης στον εγκέφαλο, θεωρείται ο κύριος παράγοντας που οδηγεί στην αυτοκτονία. Ωστόσο, η αυτοχειρία μπορεί να αποτραπεί, αφού υπάρχει φάρμακο που αντιμετωπίσει αυτή τη γενετική ανωμαλία.
Νεκροτομικές έρευνες σε εγκεφάλους και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό ανθρώπων που αυτοκτόνησαν έδειξαν ότι, σε όλους υπήρχε έλλειψη ενός ενζύμου που μετατρέπει την πρόδρομη ουσία τρυπτοφάνη σε σεροτονίνη. Αυτή η γενετική βλάβη, βέβαια, δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας καθώς οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι αυτόχειρες έχουν ζήσει τον τελευταίο καιρό πριν από την αυτοκτονία πολύ μεγάλα στρες σε σύγκριση με άτομα που έχουν κατάθλιψη.
Τα παραπάνω πρόκειται να εξηγήσει ο επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο «Άλμπερτ Αϊνστάιν» του Λος Άντζελες και στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής των Αθηνών, Αλέξανδρος Μπότσης, ο οποίος θα μιλήσει στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.
«Είναι πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στο να φτάσει κανείς να αυτοκτονήσει κι ένας κύριος παράγων είναι η έλλειψη της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, η οποία οφείλεται σε μία γενετική βλάβη ενός ενζύμου που μετατρέπει μια πρόδρομη ουσία τρυπτοφάνη σε σεροτονίνη. Γι’ αυτό, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό των αυτοχείρων κι αυτών που αποπειρώνται αυτοκτονία βρίσκονται χαμηλά επίπεδα του παραγώγου του μεταβολίτη της σεροτονίνης του 5-υδροξυινδολεοξεικό οξέος κι αυτό προκύπτει από αποτελέσματα προσωπικών ερευνών που έκανα στην Ελλάδα και στην Αμερική. Αυτό παρατηρείται σε όλους τους αυτόχειρες. Βέβαια και στην κατάθλιψη υπάρχει έλλειψη σεροτονίνης, αλλά δεν οφείλεται σε ενζυμική βλάβη», εξηγεί ο κ.Μπότσης.
Επειδή, όμως, δεν είναι δυνατόν να βρεθούν πάντα νεκροτομικοί εγκέφαλοι, οι επιστήμονες μπορούν να εντοπίσουν την ύπαρξη αυτής της γενετικής βλάβης και με μία εξέταση των αιμοπεταλίων, τα οποία, όπως αναφέρει ο κ.Μπότσης, μοιάζουν με τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Φάρμακο αποτρέπει την αυτοκτονία
Πώς, όμως, μπορεί να διαγνωστεί και να θεραπευτεί ένα υποψήφιος αυτόχειρας;
«Υπάρχουν πάρα πολλοί δείκτες για να διαγνωστεί η αυτοκτονικότητα. Η αυτοκτονιολογία προσπαθεί να βρει τους παράγοντες που αυξάνουν την επικινδυνότητα της αυτοκτονίας, δηλαδή τους παράγοντες κινδύνου, και τους παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο, που λέγονται προστατευτικοί παράγοντες. Όσο περισσότεροι παράγοντες συμπέσουν την ίδια χρονική στιγμή στο ίδιο άτομο, τόσο η πιθανότητα να αυτοκτονήσει είναι μεγαλύτερη. Γι’ αυτό, μέσα από την ψυχιατρική συνέντευξη που κάνει, ο εκπαιδευμένος γιατρός βρίσκει πόσο κινδυνεύει αυτό το άτομο να αυτοκτονήσει. Αν έχει πολλές πιθανότητες να αυτοκτονήσει, προσπαθώ να διαφυλάξω αυτό το άτομο μέσα από την οικογένειά του ή με έναν άνθρωπο, με τον οποίο μπορώ να επικοινωνήσω και να του δώσω θεραπεία ή να μπει σε ψυχιατρική κλινική μέχρι να μειωθεί η επικινδυνότητα για αυτοκτονία. Κι εδώ θα ήθελα να πω ότι υπάρχει ένα φάρμακο, η κλοζαπίνη, για το οποίο έχω κάνει προσωπικές έρευνες και το οποίο προστατεύει εφ’ όρου ζωής από την αυτοκτονία. Είναι ένα χάπι πάμφθηνο, που κυκλοφορεί στην αγορά και το οποίο επηρεάζει και καταργεί την αυτοκτονικότητα, όπως και τη βία, γιατί η αυτοκτονικότητα και η βία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», απαντά ο κ.Μπότσης.
Εξηγεί δε ότι η κλοζαπίνη κυκλοφορεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια και χορηγείται σε άτομα με ανθεκτικές μορφές σχιζοφρένειας. Οι έρευνες που ο ίδιος έκανε, πριν από δέκα χρόνια, στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, σε 250 ασθενείς, έδειξαν ότι το φάρμακο αυτό καταργούσε την αυτοκτονικότητα και στη συνέχεια την κατάθλιψη. Ανάλογη έρευνα, με την ίδια μεθοδολογία και το ίδιο φάρμακο, έγινε και στο Λος Αντζελες, σε 500 περιστατικά κι έδειξε τα ίδια αποτελέσματα. Το φάρμακο αυτό, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να μειώσει τα λευκά αιμοσφαίρια και γι’ αυτό ο ασθενής που το παίρνει θα πρέπει, στο πρώτο διάστημα, να ελέγχεται κάθε εβδομάδα.
Στην ερώτηση αν στην Ελλάδα μπορεί να διαγνωστεί εργαστηριακά η ύπαρξη της γενετικής βλάβης που ευθύνεται για τις αυτοκτονίες με εξέταση των αιμοπεταλίων, ο κ.Μπότσης απαντά ότι «Στην Ελλάδα δεν γίνονται τέτοιες εξετάσεις, έχουν γίνει όμως στην ομάδα της Αμερικής, με την οποία συνεργάζομαι. Εδώ, πρώτον δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές και δεύτερον δεν είμαστε συνηθισμένοι να κάνουμε τέτοιου είδους σε βάθος έρευνες. Άλλωστε, δεν έχουμε την έγκριση του οικογενειακού περιβάλλοντος και του ασθενούς. Στην Αμερική αμείβονται με 200 δολάρια οι άνθρωποι που εμπεριέχονται στην έρευνα, ενώ εδώ αυτά τα πράγματα θεωρούνται ταμπού».
Ο κ.Μπότσης επισημαίνει ακόμη ότι το 70% των ανθρώπων που αυτοκτονούν, τον τελευταίο μήνα πριν από την αυτοκτονία έχουν επισκεφθεί τον ψυχίατρο για να ζητήσουν βοήθεια, καθώς διακατέχονται από τη διχοτομική σκέψη, «να αυτοκτονήσω ή να μην αυτοκτονήσω».
«Προφανώς, ο ρόλος του ψυχιάτρου είναι δίπλα στον άρρωστο. Βέβαια, όλα αυτά είναι μία τέχνη που θέλει μεγάλη εκπαίδευση. Υπάρχει κι ένας μύθος μεταξύ των ψυχιάτρων, ότι αν ρωτήσεις κάποιον αν έχει ιδέες αυτοκτονίας τού βάζεις σκέψεις στο μυαλό. Τι θα πεις σε έναν άρρωστο, ο οποίος κατακλύζεται από συναισθήματα κατάθλιψης, απελπισίας και αμφιθυμίας; Και απόδειξη αυτής της αμφιθυμίας, δηλαδή του ‘θέλω ή δεν θέλω’, ‘θα το κάνω ή δεν θα το κάνω’ είναι ότι το 70% των ανθρώπων που αυτοκτονούν, τον τελευταίο μήνα έχουν επισκεφτεί γιατρό – και κυρίως ψυχίατρο – για να επικοινωνήσουν σχετικά τις αυτοκτονικές τους ιδέες και να στηριχθούν σε αυτούς», εξηγεί ο κ.Μπότσης.
Οι αυτοκτονίες εφήβων
Επιθετικούς τρόπους αυτοκτονίας, δηλαδή τρόπους που οδηγούν σε οριστικό αποτέλεσμα, επιλέγουν οι έφηβοι, όπως έδειξαν τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης τους Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 35.000 εφήβων από όλη την Ελλάδα.
«Εκτός των άλλων είδαμε ότι υπάρχουν πολλές σοβαρές απόπειρες αυτοκτονίας με επιθετικό τρόπο. Και όταν λέμε επιθετικό τρόπο, εννοούμε, όχι απόπειρα με λήψη φαρμάκων, αλλά με τρόπο που να έχει οριστικό αποτέλεσμα και έχει αποτύχει. Δηλαδή απόπειρες που είναι σαν συντελεσμένες αυτοκτονίες διότι ο τρόπος που διάλεξαν είναι θανατηφόρος – π.χ. απαγχονισμός όπου έσπασε το σχοινί, πυροβολισμός με όπλο το οποίο αστόχησε και πτώση από ύψος που προκάλεσε αναπηρία. Συνήθως, όλα αυτά φέρνουν τον θάνατο σε μεγαλύτερο ποσοστό, γι’ αυτό το μετράμε σε αυτοκτονίες. Πρέπει να σημειωθεί ότι, διαχρονικά και σε όλες τις εποχές, τα μεγαλύτερα στρες τα δέχονται οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες μέχρι 30 ετών. Η αναλογία αυτοκτονιών εφήβων, όπως προκύπτει από την έρευνα, είναι 10 ανά 100.000 πληθυσμού», αναφέρει ο κ.Μπότσης.
